Ganieva Ramuzanin' Genetika hàm genomika tiykarları páninen «Genetika pániniń rawajlaniw basqishlari» teması boyınsha kurs jumisi

ÓZBEKSTAN RESPUBLİKASI JOQARI HÁM ORTA ARNAWLI BİLİMLENDİRİW MİNİSTRLİGİ
BERDAQ ATΙNDAǴΙ QARAQALPAQ MÁMLEKETLIK UNIVERSITETI
Biologiya fakulteti
Ulıwma biologiya hám fiziologiya kafedrası
5140100- Biologiya tálim baǵdarınıń 3-s topar talabası
Ganieva Ramuzanin'
Genetika hàm genomika tiykarları páninen
«Genetika pániniń rawajlaniw basqishlari»
teması boyınsha
KURS JUMISI

Orınlaǵan: Ganieva R

Qabıllaǵan: Haytboyeva S

Kurs jumısın pikirge Kurs jumısı pikirden

tapsırılǵan sáne qaytarılǵan sáne
2022-j 2022-j

Kurs jumisin jaqlaǵan _________ Komissiya aǵzaları:

sáne: (qoli) _______________
“___” ___ 2022 j.
Baha “___”_____ _________ _______________
(qoli)

Nókis – 2022

MAZMUNI:
Kirisiw……………………………………………………………………..3
I bap. Genetika pániniń tiykarǵi túsinigi hám mazmuni…………..
1.1 bap. Genetika pániniń predmeti, waziypalari, usillari……..
II bap. Genetikaniń rawajlaniw basqishlari…………………………
2.1 bap. Alimlardiń genetikaniń rawajlaniwina qosqan úlesleri……..
2.2 bap. Genetikaniń medicina ilimi ushin áhmiyeti……………
2.3 bap. Genetika pániniń tarawlari……………….
III bap. Genetikaniń teoriyaliq hám ámeliy áhmiyeti……..
3.1 bap. Tábiyiy pánler sistemasinda genetikaniń orni……….
3.2 bap. Genetika tárepinen úyreniletin tiykarǵi mashqalalar…..
Juwmaq………………………………………………………………
Paydalanilǵan ádebiyatlar………………………………
Kirisiw
Genetika – tiri organizmlerdiń násillik hám ózgeriwsheńlik hám olardi basqariw usillari haqqindagi pán. Bul taniqli chex alimi Gregor Mendel ( 1822 – 1884 ) tárepinen noxat ósimliginiń túrli sortlarin kesip ótiwde ornatilǵan násillik nizamlarina tiykarlanǵan. Násillik – túr yaki populyaciyaǵa tán dúzilis, xizmeti hám rawajlaniw qásiyetlerin saqlap qaliw hám awlatlar seryasina jetkiziw barliq tiri organizmlerdiń ajralmas múlki esaplanadi. Násil tirishilik formalariniń turaqliliǵi hám hár túrliligin táminleydi hám organizmniń qásiyetleri hám qásiyetleriniń formalaniwi ushin juwapker bolǵan násillik moyilliklarniń ótkiziliwine tiykarlanadi. Násil sebepli bazi túrler ( máselen, devon dáwirinde jasaǵan kese qanatli selakant baliqlari ) júzlep million jillar dawaminda derlik ózgermegen hám bul dáwirde júdá kóp sanli awlatlardi kóbeytirgen. Sol menen birge tábiyatta shaxslar ortasinda hár túrli pariqlar bar bolip, misali túr, sort, paroda hám basqalar. Ózgeriwsheńlik – ontogenez processinde organizmlerdiń jańa belgilerge iye boliwi hám eskilerin joǵaltiw qábileti. Ózgeriwsheńlik hár qanday áwlatda individual shaxslardiń bir – birinen hám ata – analarinan biraz parq qiliwi menen ipadalanadi. Buniń sebebi sonda, hár qanday organizmniń belgileri hám qásiyetleri eki belginiń óz-ara tásiri nátiyjesi: ata – anadan alinǵan násillik maǵliwmat hám hár bir shaxstiń individual rawajlaniwi júz bergen ózine tán ortaliq sharayatlari. Atrap – ortaliq sharayatlari hesh qashan birdey bolmaǵanliǵi sebepli, hátteki birdey túr yaki sort shaxslar ushinda, birdey genotipke iye bolǵan organizmler ne ushin kóbinshe bir – birinen fenotip, yaǵniy sirtqi qásiyetlerde sezilerli dárejede parqlari aniq boladi, organizmlerdiń belgi hám qásiyetleriniń kóp awlatlar dawaminda saqlaniwin táminleydi, ózgeriwsheńlik bolsa násillik maǵliwmat yaki átirap – ortaliq sharayatlardiń ózgeriw nátiyjesinde jańa belgilerdiń formalaniwin belgileydi.