ГАжиниёз номидаги Нукус давлат педагогика институти ректори Б

SUNNAT TO‘YI BILAN BOG‘LIQ URF-ODAT VA DASTURLAR
Sunnat to`yi o`g`il farzand bor uyda bo`ladi. Sunnat to`yi o`g`il bolaning ilk to`yi hisoblanadi. Shuning uchun ham ko`pgina o`g`il farzandi bor insonlar sunnat to`yini katta qilib berishadi.Ushbu to`y bilan bog`liq urf-odatlar mavjud. Masalan, bizning hududda
Sunnat to`yi o`tkazish uchun, avvalo, bizning qishoqdagi yoshi ulug` onaxonlar va otaxonlar taklif qilinadi. Otaxonlar o`tirgan xonaning yonginasida o`g`il farzand sunnat qilinadi. Sunnat qilingan bola kamida 2 haftagacha o`g`ir narsa ko`tarmasligi, o`ziga mumkin bo`lmagan ishlarni qilishi ham mumkin emas. Shundagina sunnat qilingan bolaning sunnati yaxshi bo`ladi. Boshqa hududlarda, shaxsan mening o`zim qo`shni tumanlar bo`lgan To`rtko`l yoki Beruniyda
sunnat to`yiga guvoh bo`lmaganman. Shuning uchun boshqa hududlardan farqli yoki o`xshash tomonlarini bilmayman. Aytgancha, sunnat qilingan bolakaygac bizda otaxonlar va qarindosh-urug`lar tomonidan pul qistiriladi. Yig`ilgan pulga esa bolaga kerakli bo`lgan narsalar olinadi. Masalan, velosiped, o`yinchoqlar, hattoki zamonaviy karavot olib beriladi. Uyimdagilarning aytishiga qaraganda, mening sunnat to`yim bo`lganida dadamning do`stlari gilam, oyim taraf esa velosiped, boshqa qarindoshlarimiz esa yana boshqa narsalar olib kelishgan ekan. Xullas,
kimning ko`ngli nimani olib borgisi kelsa olib borishadi.


BOLALAR FOLKLORI
 Oʻzbekistonda Bolalar folklori namunalari toʻplam holida 1932-yildan nashr etila boshladi. Kattalar tomonidan yaratiladigan alla, ovutmachoq va erkalamalar onalar mehrmuhabbati bilan yoʻgʻrilgan boʻlib, ularda goʻdakning istiqboliga oid orzuumidlar, bola yashayotgan muhit oʻz ifodasini topadi. Bolani belash, oʻtqazish, atakchechak yurgizish, sakratish, oʻynatish va ovutishlarda "Toytoy", "Bordibordi" va boshqa ovutmachoklar aytiladi. Bolalar qoʻshiqlarining koʻplari yil fasllari bilan boglik. "Boychechak", "Oftob chiqsi olamga", "Chittigul", "Laylak keldi, yoz boʻldi", "Qurbaqa", "Qaldirgʻoch" kabi qoʻshiqlarni bolalar tom boshida, dalalarda, qishloq koʻchalarida aytishadi. Ular bahor kelishi, yomgʻir yogʻishi, quyoshning olamni isitishi, ilk chechak, birinchi qor kabi fasl va tabiat hodisalari bilan bogʻliq. "Bu bogʻchada olicha", "Zuvzuv boragʻon", "Chamandagul", "Oq sholi, koʻk sholi" va boshqa qoʻshiklar turli davrda aytilaveradi. Ularda ovchilik, dehqonchilik, chorvachilik, hunar va sanʼat bilan bogʻliq mehnat jarayonlari, kattalar xattiharakatlariga taqlid aks etadi. Oʻyinlar ham, qoʻshiqlar ham bolalarning akliy va jismoniy kamolatga yetishiga yordam beradi, ularda zavq uygʻotadi. Oʻyinlar Bolalar folklori ning murakkab turi boʻlib, ularda drama va musiqa unsurlari chatishib ketadi. Oʻyinlarni kichik yoshdagi bolalar "Choriy chambar", "Hakkalakam" kabi sanama oʻyinidan, katta bolalar "Qushim boshi" degan topishmoqdan boshlaydi.