ГАжиниёз номидаги Нукус давлат педагогика институти ректори Б

CHAQALOQ TUG‘ILISHI BILAN BOG‘LIQ URF-ODAT VA DASTURLAR
Chaqaloqni ko`rganimizda har birimizning ichimizdagi charchoqlar chiqib ketadi. Cunki, uning yuziga bir marta qarasangiz, uni yaxshi ko`rib qolasiz. Chaqaloq tug`ilganda xafa bo`lgan insonni hech ko`rganmisiz? Albatta, yo`q. Chunki, siz ham qachonlardir bizlar ham shunday chiroyli va oppoq bo`lganmiz. Chaqaloq tug`ilgach, o`ziga yarasha marosim va odatlari bo`ladi. Masalan, ism qo`yish, qulog`iga azon aytish, chilladan chiqarish kabilar shular jumlasidandir.
Chaqaloqqa ism qo`yishdan boshlasak. Ism qo`yish vazifasini har qanday inson qilishi mumkin. Chaqaloqning otasi ism qo`yishi mumkin, yoki bobsi, buvisi ism qo`yishi mumkin. Eng muhimi, yaxshi inson bo`lsin, deb niyat qilinadi. Har kimning ismining o`ziga yarasha ma`nosi bor. Ism qo`yishdan maqsad ham aynan shunday:kimgadir o`xshashini niyat qilamiz, yoki qaysidir mevaga, qaysidir gulga monand ism qo`yishimiz mumkin. Qulog`iga azon aytishga kelsak. Azonni mulla aytadi.Aynan qanday o`qiydi, nimalarni qulog`iga aytadi, yoki maxsus su`ralar bormi, bunisini bilmayman. Har holda, yomon narsa o`qimaydi. Chilladan chiqarish uchun esa maxsus suv bo`ladi. Suvga tuz, kesak, tuxum po`stlog`ining maydalangani va yana bir qancha noodatir narsalar solinadi. Bu suvda chaqaloqni yuvintirish aynan nega kerakligini bilmayman.


BOLANING TUSHOVINI KESISH MAROSIMI

Bolaning tushovini kesish bizda yo`q. Lekin, unga o`xshash marosim bor (aslida, marosimga yotmas ekan). Bizda chaqaloqning buvisi yaxshi insonga havas qilgan bo`lsa, o`sha inson orqali bu marosim amalga oshiriladi. Marosim quyodagicha amalga oshadi:

Chaqaloqning buvisi kimgadir havas qilsa, o`sha inson chaqaloqni uch marta havoga otadi, keyin 3 marta boshining ikkala tarafidan ikki qo`li bilan ko`taradi va “Menga o`xshasin”deb tilak aytadi.
Bolaning birinchi sochi va tirnog`i olinganda, yana yoshi ulug` insonga murojaat etiladi. Xoh otaxon, xoh onaxon bu udumni amalga oshirishi mumkin. Qarindosh bo`lishi ham shart emas.
Bu jarayonda aytiladigan aynan maxsus so`z yo`q.