G. S. Tursinbayeva, G. M. Duschanova, J. S. Sadinov

133-rasm. Gullarning nektardonlari (N): 
1, 4 – gulning boylama kesmasida shporsdagi nektar; 2 – tojbargi nektardonga 
aylangan gul; 3 – rezeda gulining nektardoni; 5 – toron gulining nektardoni;
6 – soyobon gulli o’simligining nektardoni. 
N 
N 
N 
N 
N 
N 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
253

---

Gulning qatma-qatligi hodisasiga asoslanib, atirgul va pionlarning 
yangi-yangi navlari chiqarilgan, ular manzarali о‘simliklar sifatida 
shahar bog‘larida ekiladi. Gulning qatma-qatlik hodisasi changchi va 
gultojlarning kelib chiqishi bir ekanligidan dalolat beradi. Ba’zan, 
qandaydir gul о‘qi juda о‘sib, gul ustida bargli novda yoki yangi gul 
hosil qiladi (masalan, primula bunday hodisaga prolifikatsiya (lot. pr 
olyes – avlod nasl) deb ataladi. Prolifikatsiya hodisasi gulni shaklan 
о‘zgargan, metamorfozlashgan novda ekanligini tasdiqlaydi. 
Gullarning rangi har xil, ayniqsa qizil va kо‘k rangli gullar kо‘p 
uchraydi. Gullarning rangi hujayra shirasida erigan antotsian 
pigmentlariga bog‘liq. Masalan, sariqrang (georgina, kartoshkagul, 
kо‘knorda) antoxlor miqdoriga bog‘liq. Oq rang gulda bо‘lmaydi. 
Gulning oq bо‘lib kо‘rinishi pigmentlarning yо‘qligidan hamda 
yorug‘lik nurlarining aks etishidan dalolatdir. Qora rang esa tо‘q qizil 
rangning aksidan paydo bо‘ladi. Bir oila vakillarida gultoj har xil 
rangda bо‘lishi mumkin. Lekin qovoqdoshlar oilasining hujayra 
shirasida faqat antotsian pigment bо‘ladi, shuning uchun ularda oq va 
sariq rang uchraydi. 
 
134-racm. Changchilarining о‘z changdonlarini yо‘qotib, tojbarglarga 
aylanishi:
1
– Isparak о‘simligining (terat) “yashil” tus olgan gullari;
2 – zimovnik о‘simligining uchki barglar bilan kosachabarglari о‘rtasidagi 
shakllari; 3 – nilufar о‘simligining tojbarg va changchilarini oraliq 
shakllari. 
1 
2 
3 
254

---