10-Sinf 43,44,45,46,47 mavzular

10-Sinf 43,44,45,46,47 mavzular

1. Vegitatsiya davri qisqa bo’lgan o’simliklar qaysi qatorda to’g’ri berilgan?

a) qo’ng’irbosh b) yantoq c) agava d) ayiqtovon e) qariqiz f) chakanda g) yaltirbosh h) qo’ytikan

A) a,d B) d,g C) a,d,g D) d,f,g

2. To’g’ri fikrlar berilmagan qatorni toping

A) Hasharotlar orqali changlanadigan o‘simliklarning gultojibarglari yirikligi, rangining xilma-xilligi, xushbo‘y hid tarqatishi, nektar ajratishi bilan hasharotlarni o‘ziga jalb qiladi

B) Shamol yordamida tarqaluvchi qanotchali mevalar- qayin, qayrag‘och, zarang, sassiqdaraxt, aylant, shumtol, shumg’iya, sariqchoy

C) Hayvon va odamlar yordamida tarqaluvhchi mevalar- repishka mevasi, ilashuvchi beda

dukkagi, qariqizning qarmoqli savatchasi, qo‘ytikanning tikanli mevasi, ebalakning sanchuvchi mevasi; temirtikanning sanchuvchi mevasi

D) Kaktus, aloy, agavalar -sersuv o‘simliklar; vegetatsiya davri juda qisqa- ayiqtovon, yaltirbosh

3. To’g’ri fikrlar berilgan qatorni toping .

a) Darvin tashqi muhitning muayyan sharoitida organizm lardagi murakkab va turli-tuman moslanishlar qanday paydo bo‘lganligini ilmiy asosda tu shuntirib berdi b) XVIII–XIX asrdan boshlab tangaqanotlilarning 70 dan ortiq turida tana rangining o‘zgarganligi ma’lum bo‘ldi c) suniy ekosistemalarda- qayin odimchisi tanasi oq rangda bo‘lib, u oqqayin po‘stlog‘iga o‘tirganda ko‘zga tashlanmaydi d) suniy ekosistemalarda - qora qayin ustida odimchi kapalakning ko’plab nobud bo’lishi n) Genetiklarning fikricha - qayin odimchisi kapalagida tana rangi xatti-harakatining o‘z garishi translokatsiya bilan aloqador bo’lishi mumkin m) Organizmlarning muhit sharoitiga moslanishi uzoq muddatli tarixiy jarayonda tabiiy va suniy tanlanish ta’siri tufayli paydo bo‘lgan h) cho‘l toshbaqalarining kosalari ko‘pchilik yirtqich hayvonlardan himoya qilsa ham burgut, boltayutar, sarisor kabi yirtqich qushlardan himoya qila olmaydi

A)m,a,d,n B) c,d,n,h C) a,d,n,h D)c,d,n,b

4. Evolutsiyaning sintetik nazariyasi bilan bog’liq to’g’ri fikrlar berilgan qatorni toping .

1) Populatsiya o‘zidan kichik tarkibiy qismlarga bo‘linmaydigan, tur doirasidagi mustaqil evolutsion rivojlanishi mumkin bo‘lgan evolutsiyaning boshlang‘ich birligidir 2) Individlarning evolutsiya jarayoniga qo‘shadigan hissasi faqat ko‘payish jarayonida genetik axborotni nasldan naslga o‘tkazishdan iborat hisoblanadi 3) yangi populatsiya, kenja tur, tur paydo bo‘lishiga olib boradigan evolutsion jarayonlar- mikroevolutsiya deyiladi 4) Populatsiya individlari orasida har doimo irsiy oʻzgaruvchanlik paydo boʻlib turmaydi 5) yashash uchun kurash va tabiiy tanlanish tufayli foydali oʻzgarishlarga ega boʻlgan individlar saqlanib qolib, nasl beradi 6) Populatsiya genofondning yo‘naltirilgan o‘zgarishlari tabiiy va suniy tanlanish natijasida kechadi 7) XX asrga kelib irsiyat va o‘zgaruvchanlik, bir va har xil turga kiruvchi organizmlar orasidagi munosabatlar, tur strukturasi kabi masalalar atroflicha o‘rganila boshlandi

A)1,2,3,7 B)1,3,4,5 C) 1,3,5,7 D) 3,5,6,7

5. Makroevalutsiya mos keluvchi to`g`ri javobni aniqlang.

A) organizmlarning ko’payishi bilan bog’liq jarayonlar o’rganiladi
B) organizmni embrional rivojlanishi tugagandan keying bosqichni o`rganadi
C) tur doirasida yuz beradigan jarayonlarni o`rganadi
D) turdan yuqori sistematik guruhlarda yuz beruvchi evalutsion jarayon hisoblanadi

6. Yo’nalishi bir xil, namoyon bo’lish darajasi har xil bo’lgan hodisa noto’g’ri berilgan.

A) mikroevolutsiya B) tabiiy tanlanish C) fenotipik o’zgaruvchanlik D) o’zgaruvchanlik

7. Yexidna va odam ajdodlarida betta-globin oqsili tuzilishida farqning paydo bo‘lishi (a); qadimgi panjaqanotli baliqlardan suvda hamda quruqda yashovchilarning kelib chiqishi (b); yapon, kavkaz, xiva qirg‘ovul kenja turlarining paydo bo‘lishi (c) qanday jarayonlarga misol bo‘ladi .

A) a - konvergensiya; b - divergensiya; c – mikroevolyutsiya

B) a - makroevolyutsiya; b - mikroevolyutsiya; c – divergensiya

C) a - divergensiya; b - mikroevolyutsiya; c - makroevolyu tsiya

D) a - divergensiya; b - makroevolyutsiya; c – mikroevolyutsiya

8. Evolutsiyaning sintetik nazaryasining asosiy qoidalari bilan bog’liq to’g’ri fikrlar berilgan qatorni toping .

1) Populatsiya – evolutsiyaning eng kichik, elementar birligi 2) Populatsiya genetik tarkibining o‘zgarishi - evolutsiyaning elementar hodisasi hisoblanmaydi 3) Evolutsiyaning boshlang‘ich materiali mutatsion va kombinativ o‘zgaruvchanlik hisoblanadi 4) Evolutsiyaning harakatlantiruvchi omillari: populatsiya to‘lqini, genlar dreyfi , migratsiya, alohidalanishdan iborat 5) Evolutsiyaning yo‘naltiruvchi omili – bo’linish jarayonidagi konyugatsiya va krosingover hodisasidir 6) Tur o‘zaro bog‘langan, morfologik, fiziologik va genetik jihatdan farq qiladigan, biroq reproduktiv jihatdan alohidalashgan birliklar – kenja turlar va populatsiyalardan tarkib topadi 7) Evolutsiya divergent xarakterga ega, ya’ni bir turdan bir necha turlar kelib chiqishi mumkin, ba’zan esa yagona bir turdan boshqa yagona tur kelib chiqishi mumkin

A) 1,3,4,7 B) 1,2,3,4 C) 3,4,5,7 D) 1,4,6,7

9. To’g’ri fikr berilgan qatorni toping.

A) Allellar almashinuvi, genlar oqimi – tur ichidagina ro’y beradi

B) Allellar almashinuvi, genlar oqimi – faqat tur ichidagina ro’y bermaydi

C) Mutatsion va kombinativ o‘zgaruvchanlik, populatsiya to‘lqini vaalohidalanish tasodifiy yo‘naltirilgan xarakterga ega omillardir

D) Mikroevolutsiya tur doirasida, makroevolutsiya turdan yuqori sistematik birliklarda yuzaga keladigan evolutsion jarayonlarni ifodalamaydi

10. Makroevolutsiya (a) mikroevolitsiya (b) ni ifodalovchi misollarni aniqlang.

1.bug’doy poliploid navlarining mavjudligi 2. xaltali sutemizuvchilarning paydo bolishi 3. odam irqlarining kelib chiqishi

4. genlar dreyfi 5.qarag’ay toifalarning kelib chiqishi 6.manjurning kelib chiqishi

A) a-2,5;b-1,4,6 B) a-1,2,6; b-4,3,5 C) b-2,3,5;a-1,4,6 D) a-1,4,5;b-2,3,6

11. Turlarning paydo bo’lishi bilan bog’liq to’g’ri fikrlar berilgan qaotorni toping.

1) har xil tur doirasida populatsiyasida individlar erkin chatishib, nasl bersa, tur yaxlit va butun hisoblanadi

2) Turlarning paydo bo‘lishini tushuntirishda ikkita qiyinchilik uchraydi – birinchisi tur paydo bo‘lishining uzoq muddatli ekanligi va tajribada o‘rganishning qiyinligi bo‘lsa, ikkinchisi – tur paydo bo‘lishining har xil organizmlarda turlicha bo‘lishi bilan izohlanadi 3) har qanday biologik tur politipik tuzilishga ega -ya’ni bir-biridan ozmi-ko‘pmi morfologik, fiziologik, ekologik, genetik jihatdan farq qilgan individlardan tashkil topgan 4) Yangi turning paydo bo‘lishi ajdod turning yagona, o‘zaro bog‘liq bo‘lgan genlar, xromosomalar majmuasini buzib, yangi genofondini vujudga keltirish orqali amalga oshadi 5) Tur paydo bo‘lishining tiplari ikki xil yo‘nalishda kechadi a-Allopatrik, b-Simpatik

6) allopatrik - reproduktiv to‘siqlarning paydo bo‘lishi populatsiyalar o‘rtasida genlar almashinuvining to‘xtashiga sabab bo‘ladi 7) Darvin ta’limotiga binoan yangi turlar tabiatda organizmlarda paydo bo‘lgan kichik o‘zgarishlarning bo‘g‘indan bo‘g‘inga irsiylanib, to‘planib borishi hisobiga vujudga keladi

A) 1,2,3,4 B) 2,3,4,7 C) 3,4,5,7 D) 2,3,6,7

12. Tirik organizmlarda mavjud bo’lgan o’ziga xos moslanishlar nimalarga imkon beradi ?

1) oqsillar biosinteziga 2) sun’iy tanlanishda yaxshi zot va navlarni vujudga keltirishiga 3) irsiyatining keskin o’zgarishiga 4) selleksionerning tajribasida qo’l keladi 5) o’zi yashab turgan muhitda yashab qolishiga 6) dushmanlardan himoyalanishiga 7) normal nasl qoldirishiga 8) o’z belgilarini kelgusi avlodlarga uzatishiga 9) suniy tanlanish natijasida g’olib chiqishiga 10) turlararo kurashda g’olib chiqishiga imkon beradi

A) 3,5,7 B) 5,7,8 C) 3,5,8,10 D) 2,6,7,9

13. Moslanish organizmlarning qanday xususiyatlari bilan uzviy aloqador hisoblanadi ?

a) yashash uchun kurashda g’olib chiqishi b) normal nasl qoldirishi c) genlar regeneratsiyasi d) individual xususiyatlari e) yashovchanligi f) himoyalanishi g) harakatchanligi h) raqobatchanligi

A) b,e,h B) a,b,e,g C) b,e,g D) a,d,e,f,h

14. Jadvalga diqqat qiling va ma’lumotarni to’g’ri juftlang !

1	Raqobatchanlik	a	Organizmning o’zi tarqalgan muhitda fenotipini keskin o’zgartirmagan holada normal yashashi
		b	O’lik va tirik tabiat qarshiliklarini yenga olishi
2	Moslanish	c	Tabiiy tanlanishda g’olib bo’lish
		d	Organizmlar ichki va tashqi tuzilishiva funksiyasining muhit sharoitiga mos kelishi
3	Nasl qoldirish	e	Organizmning o’zi tarqalgan muhitda genotipini keskin o’zgartirmagan holada normal yashashi
		f	Organizmlar urchishining normal kechishi
4	Yashovchanlik	g	Oziq toppish va yashash joyini egallashdagi qarshiliklarni yengishi
		h	Organizmlar xulq-atvori, hayot tarzining muhit sharoitiga mos kelishi

A) 1-b; 2-d,f; 3-f; 4-a B) 1-b,g; 2-c,h; 3-f; 4-e C) 1-b,g; 2-d,f; 3-f; 4-a D) 1-b,g; 2-d,f; 3-f; 4-e

15. Ogohlantiruvchi (a), chalg’ituvchi rang (b), maskirovka (c) ga xos bo’lgan ma’lumotlarni juftlang !

1) hayvonlarning tashqi ko’rinishining rang-barang bo’lishi 2) kallinaning qanotlari shakli, naqsh va tomirlarining bargga o’xshashligi 3) hayvonlarning tana shakli va rangining tashqi muhitga mos bo’lishi 4) hayvon tanasining dog’ va olachipor yo’llar bilan qoplanishi 5) chupchikning novdani eslatishi 6) dengiz paxmoq otchasining suvo’tlariga o’xshashi 7) bu moslanish dushmanning diqqan e’tiborini chalg’itasi 8) do’st-dushman ko’ziga yaqqol tashlanadi

9) suvarakning tugmacha qo’ng’izga o’xshashi 10) ayrim ikki pallali molyuskalarning suv o’simliklarining kurtaklariga o’xshashi 11) dushmanlardan ximoya qiladigan qo’shimcha vositalarga ega bo’lishadi 12) zebra, jirafa tanasining olachipor va dog’li bo’lishi 13) hayvonlarning tana shakli va rangi atrofidagi barg, novda, kurtak, o’simliklarga o’xshash bo’lishi

A) a- 1,8,11; b-4,7,12; c-5,10,13 B) a- 8,11; b-1,4,7,12; c-2,3,5,10

C) a- 1,8,11; b-4,7,12; c-5,6,10,13 D) a- 3,8,11; b-4,7,12; c-5,6,10,13

16. Maskirovka (a), himoya rangi (b), ogohlantiruvchi rang (c) ga xos bo’lgan ma’lumotlar qaysi qatorda to’g’ri berilgan?

1) hayvonlarning tana shakli va rangining tashqi muhit rangiga mos bo’lishi 2) suvsarsimonlar oilasi vakilining yozgi va qishki qiyofasi 3) ninabaliqning suv o’simliklariga o’xshashi 4) hayvonlarning xususiy himoya vositalariga ega ekanligi 5) hayvonlarning tashqi rangi o’zi yashayotgan muhit rangiga mos bo’lishi 6) hayvonlarning tana shakli va rangi atrofidagi barg, novda, kurtak, o’simliklarga o’xshash bo’lishi 7) beshiktervatarning yashil barglar orasida yashashi bilan ko’zga tashlanmasligi 8) do’st-dushman ko’ziga yaqqol tashlanadi 9) kallima kapalagining qanotlari shakli, naqsh va tomirlarining bargga o’xshashi 10) dengiz toychasining suvo’tlariga o’xshashi 11) dushmanlardan ximoya qiladigan qo’shimcha vositalarga ega bo’lishadi 12) hayvonlar rangining fasillar bilan bog’liqligi 13) ko’lbuqa qanotlarining qamishni eslatishi 14) ayrim ikki pallali molyuskalarning suv o’simliklarining kurtaklariga o’xshashi

A) a-6,9,13,14; b-1,5,12; c-4,8,11 B) a-1,7,9,14; b-2,5,12; c-4,8,11

C) a-6,9,14; b-2,5,12; c-4,8,11 D) a-6,7,13,14; b-1,5,12; c-4,8,11

16. To’gri fikrni toping !

1) qayin odimchisining tana rangi xatti-xarakatining xromosoma mutatsiyasi bilan aloqador 2) nasl uchun g’amxo’rlik qilmaydigan baliqlar ko’p tuxum qo’yadi va ularga okun, laqqa va garbusha kabi baliqlar kiradi 3) har qanday foydali mutatsiyaga ega bo’lgan organizm evolyutsion jarayonni sodir eta oladi 4) genetika, ekalogiya, molekulyar biologiya fanlarining klassik darvinizm bilan qo’shilishi natijasida evolyutsiyaning sintetik nazaryasi kelib chiqdi 5) karqurlar qanotlari va dumlarini yoyib o’zini ko’rsatishi va juftini jalb qilishi etologik moslanishga misol bo’la oladi 6) hayvonlar tanisida dog’lar va olachipor ranglarning bo’lishi morfologik moslanishning ogohlantiruvchi rangiga kiradi 7) xromosoma sonining ortishi yoki kamayishi turlarning nobut bo’lishiga olib keladi 8) yashash uchun kurash oraliq formalarning sekin-asta kamayib qirilib ketishiga sabab bo’ladi

A) 4,5,8 B) 3,4,7 C) 2,5,8 D) 4,7,8

17. Moslanish bilan bog’liq bo’lgan to’gri fikrlar berilgan qatorni toping.

1) Moslanish organizmlarning yashovchanligi, raqobatchanligi va normal nasl qoldirishi bilan uzviy aloqadordir 2) himoya rangi - agar muhit rangi fasllarga qarab o‘zgarsa organizm rangi o’zgarmasdan qoladi 3) tentakqushning tana rangi morfologik moslanish natijasidir 4) chupchikning rangi va shakli ingichka novdani ,nina baliq suv o’simliklarini eslatishi moslanish belgisi hisoblanadi 5) Malayada tarqalgan kallima kapalagining qanotlari shakli, naqsh va tomirlari bargga o‘xshash bo‘ladi 6) Mimikriya- dushmanlari tomonidan ko‘p qiriladigan hayvonlar tanasining rangi, shakli bilan «himoya rangli» organizmlarga taqlid qilishi 7) Yevropaning o‘rta mintaqasida yashovchi tulki, tovushqon, kuropatka, gornostay qishda bir, yozda ikkinchi xil rangda bo‘lishi ogohlantiruvchi ranga misol bo’la olmaydi

A)1,4,5,7 B) 2,4,5,6 C) 1,3,5,7 D) 2,3,5,7

18. Organizm moslanishining maskirovka xiliga mos bo’lmagan javoblar to’gri berilgan qatorni toping.

1) suvaraklarning tugmachaqo‘ng‘izlarga o‘xshashligi orqali moslanishi 2) zaharsiz ilonlarning zaharli ilonlar rangida bo‘lishlari orqali moslanishi 3) xususiy himoya vositalari ignalar, zaharli suyuqliklarga ega bo’lish orqali moslanishi 4) dengiz paxmoq otchasining suv o’simliklariga morfologik jihatdan 5) ko’l buqaning qamishlar orasida etologiyasi orqali moslanishi 6) korall aspidining tana rangi va shakli orqali moslanishi 7) dengiz masxarabozining suv o’simliklarini orasidagi himoyalanishi 8) chupchik degan hasharot rangi va shakli ingichka novdani eslatishi

A) 4,5,7,8 B) 1,2,7,8 C) 3,4,5,6 D) 1,2,3,6

19. To’gri fikrlar berilgan qatorni toping .

1) himoya rangi - karam kapalagi qurtining yashil rangda bo’lishi 2) mimikriya – kakku qush o’z tuxumlarini qorayaloqlar, jiblajibonlar, bulbul,sirchumchuq va boshqa qushlarning inlariga qo’yishi 3) chalg’ituvchi rang - bunday hayvon tanasi dog’lar va olachipor yo’llar bilan qoplangan bo’ladi 4) Povituxa deb ataluvchi baqa otalangan tuxumlarini to yosh qurbaqalar rivojlanguncha orqa tomonda opichlab yuradi 5) Amerika som balig‘i chavog‘lar rivojlanguncha chavoqlarini orqa tomonga yopishtirgan holda yuradi 6) oynasimon kapalakning belyankaga o’xshashligi ogohlantiruvchi ranga misol bo’la oladi 7) Sahro hayvonlari tanasida ko‘plab yog‘ moddalarining to‘planishi fiziologik moslanishga misol bo‘la olmaydi 8) yantoq, shuvoq kabi o’simliklar qurg’oqchilik paytida barglarini to’kish orqali o’z hayotini saqlaydi

A) 1,2,3,8 B) 1,2,4,8 C) 2,3,5,6 D) 1,2,3,7

20. O’simliklar olamidagi moslanishlar haqida to’g’ri fikrlar berilgan qatorni toping.

1) Nam tanqisligiga o’simliklar turlicha moslashgan bo’lib, fikus tanasining mum qavat bilan qoplanishi moslashganlik belgisi 2) sigirquyruq- qalin tuklar bilan qoplangan hayotiy shakliga ko’ra ikki yillik o’simlik 3) Kaktus, aloy, agavalar sersuv o‘simliklar hisoblanadi 4) ayiqtovon va yaltirbosh erta bahorda o’sib rivojlanib, urug’ berishga ulguradi 5) repishka mevasi – shamol va hayvonlar yordamida tarqaladi 6) ebalak - sanchuvchi mevaga ega bo’lib hayvon va odamlar yordamida tarqaladi 7) tol, terak, qo’noq, qo’g’a bir tutam popukchalari orqali shamol yordamida tarqaladi

A) 1,3,4,6 B) 2,3,4,6 C) 2,3,4,5 D) 3,4,6,7

21. Quyida berilgan organizmlarni ozig’i bilan juftlang. a) toshbaqa; b) ilon; c) tipratikan

1) burgut 2) tulki 3) cho’chqa 4) sarisor 5) vidra 6) mangust 7) ilonburgut 8) boltayutar 9) tipratikan 10) ko’rsak 11) tasqara 12) kalxat

A) a-1,4,8,12; b-3,6,7,9; c-2,10 B) a-1,4,8,12; b-3,6,9; c-2 C) a-1,4,7,8; b-3,6,9; c-2 D) a-1,4,8; b-3,6,7,9; c-2

22. Rasmga diqqat qiling! Quyida berilgan o’simlik mevalarini o’ziga xos moslanishlar bilan juftlang !

I-Hayvon va odam yordamida tarqaladigan mevalar; II-Shamol yordamida tarqaluvchi mevalar

a) b) c) d) e) f)

A) I-a,e,f; II-b,c,d,f B) I-a,d,e; II-b,c,f C) I-a,c,e,d; II-b,f D) I-b,c,f; II-a,d,e

23. Quyidagi qaysi organizmlarda allopatric alohidalanish kuzatiladi?

1) gambuziya; 2) soxtakurakburun; 3) xiva; 4) tog’olcha; 5) manjur; 6) yonsuzar; 7) Kavkaz; 8) qovoqari;

A) 1,3,5,7 B) 2,3,5,7 C) 2,4,5,8 D) 1,4,5,8

24. Quyidagi qaysi organizmlar va odam o’rtasida S sitoxrom oqsillari o’rtasidagi farq 12ga teng.

1) yakobin; 2) Kavkaz; 3) qorabayir; 4) orlov; 5) shinshilla; 6) axaltaka; 7) xiva; 8) bo’qoq; 9) Vladimir;

A) 1,3,4,5,7,9 B) 2,3,5,6,8,9 C) 1,2,4,5,7,8 D) 1,3,4,6,8,9

25. Odam bilan qaysi organizmlar o’rtasida S sitoxrom oqsili farqi 14ta bo’ladi?

1) urchuqsimon; 2) chipor; 3) echkemar; 4) shaqildoq; 5) qalqontumshuq; 6) korall aspidi; 7) sariq ilon; 8) kapcha;

A) 2,4,5,8 B) 1,4,5,6 C) 2,4,5,7 D) 2,3,5,8

26. Quyidagi qaysi organizmlar terisida epiteliy va uning ostidagi biriktiruvchi to’qima hujayralar rivojlanib, tangachalar hosil qiladi?

a) prokoxorist; b) suvke; c) qizilto’sh; d) quloqdor; e) alligator; f) shomshapalak; g) gavial; h) oddiy vampire; i) tuvaloq; j) gekkon;

A) a,d,e,h B) d,f,h C) a,e,g,j D) b,c,i

27. Jorj Kyuve qilgan ishlarni ajrating.

1) rekonstruksiya ishlarini amalga oshirgan; 2) o’simliklarni changchilari soni, changchi iplari tuzilishi va shkliga qarab, 24ta sinfga ajratgan; 3) hayvonlarnmi nerv sistemasi tuzilishiga ko’ra umurtqalilar, molluskalar, bo’g’imlilar va shu’lalilarga ajratgan; 4) organizmlarga tashqi muhitga javob reaksiyasiga qarab 3 guruhga: o’simliklar, sodda hayvonlar va nerv sistemasi rivojlangan organizmlarga ajratgan; 5) hayvonlarni tuzilishiga ko’ra 6 taga ajratgan; 6) korrelatsiya prinsipi hayvonlar sistematikasida ham tadbiq etgan; 7) sutemizuvchi hayvonlarni tuxum hujayrasini kashf qilgan; 8) qazilma holdagi sutemizuvchilar, sudralib yuruvchilarni 150 ga yaqin turini o’rgangan;

A) 1,3,6,8 B) 2,4,6,8 C) 1,3,5,7 D)2,3,6,8

28. Quyidagi qaysi organism bilan odamdagi β zanjir 25taga farq qiladi?

1) olmaxon; 2) nutriya; 3) tarpan; 4) qorabayir; 5) ondatra; 6) rus yo’rg’asi; 7) kaputsin; 8) gibbon; 9) laqay;

A) 3,4,6,9 B) 1,2,5 C) 7,8 D) 2,3,5,9

29. Molekular biologiya orqali nimalar o’rganiladi?

1) o’simlik va hayvon hujayralaridagi farqni; 2) odam eritrositlaridsagi gemoglabin oqsili; 3) zigotaning bo’linishi, murtakning ikki va uch qatlamli holati o’rganiladi; 4) har bir aminokislotaning oqsil molekulasidagi almashinuvi, bir, ikki va uch nukleotidlarning almashinuvi; 5) embrionning qaysi holatda qaysi organizmga o’xshashligi; 6) embrionda kuzatiladigan modifikatsion va mutatsion o’zgaruvchanlik; 7) organizmlarning S sitoxrom oqsili tarkibi; 8) odam DNK molekulasi tuzilishi qachon qaysi organizmnikiga o’xshash bo’lganligi xaqida taxmin qiladi;

A) 2,4,6,8 B) 1,3,5,7 C) 1,3,5,6 D) 2,4,7,8

30. Rasmga diqqat qiling! Quyida berilgan o’simlik mevalarini tegishli bo’lgan nomlari bilan juftlang !

a) b) c) d) e) f) g)

1-qayrag’och mevasi 2) repishka mevasi 3) shumtolning qanotchali mevasi 4) ilashuvchi beda dukkagi

5) sassiqdaraxt-aylant 6) ebalakning sanchuvchi mevasi 7) qariqizning “qarmoqli” savatchasi 8) temirtikanning sanchuvchi mevasi 9) qayinning qanotchaki mevasi

A) a-8, b-7, c-9, d-3, e-6, f-2, g-5 B) a-6, b-7, c-3, d-9, e-8, f-2, g-5

C) a-6, b-7, c-9, d-3, e-8, f-2, g-5 D) a-8, b-7, c-9, d-3, e-6, f-2, g-5

31. To’gri bo’lmagan fikrni toping !

1) qayin odimchisining tana rangi xatti-xarakatining xromosoma mutatsiyasi bilan aloqador

2) nasl uchun g’amxo’rlik qilmaydigan baliqlar ko’p tuxum qo’yadi va ularga okun, manta va garbusha kabi baliqlar kiradi 3) har qanday foydali mutatsiyaga ega bo’lgan organizm evolyutsion jarayonni sodir eta oladi

4) genetika, ekalogiya, molekulyar biologiya fanlarining klassik darvinizm bilan qo’shilishi natijasida evolyutsiyaning sintetik nazaryasi kelib chiqdi 5) karqurlar qanotlari va dumlarini yoyib o’zini ko’rsatishi va juftini jalb qilishi etologik moslanishga misol bo’la oladi 6) hayvonlar tanisida dog’lar va olachipor ranglarning bo’lishi morfologik moslanishning ogohlantiruvchi rangiga kiradi 7) xromosoma sonining ortishi yoki kamayishi turlarning nobud bo’lishiga olib keladi

8) yashash uchun kurash oraliq formalarning sekin-asta kamayib qirilib ketishiga sabab bo’ladi

A) 1,2,7,8 B) 2,3,6,7 C)3,4,5,7 D) 1,3,5,6

32. Mantiqan to’g’ri bo’lgan fikr berilgan javobni toping

a) populyatsiya to’lqini, genetik avtomatik jarayonlar, suniy tanlanish, alohidalanish evolyutsiyaning harakatlantiruvchi omillari hisoblanadi b) har qanday foydali mutatsiyaga ega bo’lgan organizm evolyutsion jarayonni sodir eta oladi

c) tabiiy tanlanish tufayli populyatsiya genafondida foydali genlar mustahkamlanadi d) populyatsiya to’lqini va alohidalanish evolyutsiyaning boshlang’ich materiali hisoblanadi e) populyatsiya genafondining yo’naltirilgan o’zgarishlari tabiiy tanlanish natijasida kechadi f) kombinativ o’zgaruvchanlik tufayli irsiy o’zgaruvchanlik populyatsiya individlari orasida kechadi g) populyatsiya genetic tarkibining o’zgarishi evolyutsiyaning elementar hodisasi hisoblanadi

A) c,e,g B) a,b,c,g C) a,d,e,f D) a,e,g

33. Mantiqan to’g’ri bo’lmagan fikr berilgan javobni toping

a) populyatsiya to’lqini, genetik avtomatik jarayonlar, imigratsiya, alohidalanish evolyutsiyaning harakatlantiruvchi omillari hisoblanadi b) har qanday foydali mutatsiyaga ega bo’lgan organizm evolyutsion jarayonni sodir eta oladi c) tabiiy tanlanish tufayli populyatsiya genafondida foydali genlar mustahkamlanadi d) populyatsiya to’lqini va alohidalanish evolyutsiyaning boshlang’ich materiali hisoblanadi e) populyatsiya genafondining yo’naltirilgan o’zgarishlari tabiiy tanlanish natijasida kichadi f) kombinativ o’zgaruvchanlik tufayli irsiy o’zgaruvchanlik populyatsiya individlari orasida kechadi g) populyatsiya genetic tarkibining o’zgarishi evolyutsiyaning elementar hodisasi hisoblanadi

A) a,b,d B) a,d,e,f C) b,c,e,g D) b,f,g

34. Tur qachon yaxlit va butun hisoblandi ?

a) individlar xar xil tur doirasida bitta populyatsiyaga mansub bo’lsa b) bir tur ikkinchi tur bilan chatishmasa

c) erkin chatisha olmasa d) individlar bir tur doirasida har xil populyatsiyaga mansub bo’lsa

e) individlar bir tur doirasida bitta populyatsiyaga mansub bo’lsa f) erkin chatishib nasl bersa

A) c,d B) a,b C) e,f D) d,f

35. Quyida berilgan rasmga xos bo’lgan olohidalanish turi uchun xos bo’lgan ma’lumotlarni toping.

1) Baykal ko’lida qisqichbaqasimonlarning boshqa joyda uchramaydigan juda ko’p turlari mavjud

2) qit’alarning surilishi, tog’ hosil bo’lishi natijasida yangi turlarning paydo bo’lishi 3) ajdod tur areali doirasida alohidalanish sodir bo’lishi 4) Lanao ko’lida yagona bir ajdod baliqdan 18 ta baliq turining tarqalishi

5) Sirdaryo va Amudaryoda soxta kurakburun balig’ining tarqalishi 6) maskva chittagining hasharotlar tuxumlari va qurtlari bilan oziqlanishi 7) qirg’ovulning kenja turlarining kelib chiqishi 8) yonsuzar qisqichbaqasi turkumidan 250 ta turning kelib chiqishi

A) 1,4,5,8 B) 3,4,5,7 C) 1,2,5,7 D) 1,2,4,8

36.Quyidagi fikrlarning qaysi birida xatolikka yo’l qo’yilgan?

1)populatsiya-evolutsiyaning elementar birligi 2)populatsiya to’lqinlari evolutsiyaning boshlang’ich omili 3)evolutsiya konvergent harakterga ega 4)populatsiya organizmlari sonining keskin kamayishi genlar dreyfi deyiladi 5)simpatrik yo’nalishda tur paydo bo’lishi geografik alohidalanish natijasi hisoblanadi 6)tur areali doirasida aneuploid turlarning paydo bo’lishi-simpatrik yo'nalishda tur paydo bolish natijasidir

A)1,2,3 B)2,4,5 C)3,4,5 D)4,5,6

37. Quyida berilgan rasmga xos olohidalanish turi uchun xos bo’lmagan ma’lumotlarni toping.

1) Baykal ko’lida qisqichbaqasimonlarning boshqa joyda uchramaydigan juda ko’p turlari mavjud

2) qit’alarning surilishi, tog’ hosil bo’lishi natijasida yangi turlarning paydo bo’lishi 3) ajdod tur areali doirasida alohidalanish sodir bo’lishi 4) Lanao ko’lida yagona bir ajdod baliqdan 18 ta baliq turining tarqalishi

5) Sirdaryo va Amudaryoda soxta kurakburun balig’ining tarqalishi 6) maskva chittagining hasharotlar tuxumlari va qurtlari bilan oziqlanishi 7) qirg’ovulning kenja turlarining kelib chiqishi 8) yonsuzar qisqichbaqasi turkumidan 250 ta turning kelib chiqishi

A) 3,6,8,4 B) 4,2,7,8 C) 5,1,3,7 D) 3,8,2,4

38. Fiziologik moslanish-I, morfologik moslanish-II ga xos bo’lgan ma’lumotlar to’g’ri berilgan qatorni toping!

a) yozda tulkilar 4 – 5 ta ko’zi yumuq jish bola ko’radi b) saxro hayvonlari tanasida yog’ moddasining to’planishi c) qushlarda naysimon suyaklarining havo bilan to’lganligi d) hayvonlarning dushmanlardan himoyalanishi, yil mavsumlariga moslashishi va ko’payishi e) hayvonlar tanisida dog’lar va olachipor yo’llarning bo’lishi f) qirg’ovul, bedana, g’ozlarning tanasi par bilan qoplangan ko’zi ochiq jo’ja ko’rishi g) uzoq vaqt suv ostida qolgan tulenlar organizmida gemoglabin oqsilidan ko’ra mioglabin oqsilining nisbatan ko’proq ishtirok etishi

h) qushlar sinfi vakillarining nafas olish sistemasidagi moslanishlar i) o’simliklarning tinim davrida hujayralaridagi suv miqdori va erigan moddalar konsentratsiyasining kamayishi

A) I-b,d,g,i; II-d,e,f B) I-b,g; II-c,e,h C) I-b,g,i; II-c,e,h D) I-a,b,f,g; II-d,e,h

39. Fiziologik moslanishga xos bo’lmagan ma’lumotlar qaysi qatorda to’g’ri berilgan ?

a) yozda tulkilar 4 – 5 ta ko’zi yumuq jish bola ko’radi b) saxro hayvonlari tanasida yog’ moddasining to’planishi c) qushlarda naysimon suyaklarining havo bilan to’lganligi d) organizmlar shaxsiy hayotining turli bosqichlarida atrof muhitdagi tuz, namlik, haroratning o’zgarishlariga nisbatan o’z turg’unligini saqlaydi e) o’simliklarning tinim davrida hujayralaridagi suv miqdorini kamayib, erigan moddalar konsentratsiyasining ortishi f) uzoq vaqt suv ostida qolgan tulenlar organizmida gemoglabin oqsilidan ko’ra mioglabin oqsilining nisbatan ko’proq ishtirok etishi g) qirg’ovul, bedana, g’ozlarning tanasi par bilan qoplangan ko’zi ochiq jo’ja ko’rishi h) tana temperaturasi, qonda qand va tuz konsentratsiyasining turg’unligi i) hayotiy jarayonlar: nafas olish, ayirish, ovqatlanish, ko’payish, rivojlanishni aks ettiradi j) hayvonlarning dushmanlardan himoyalanishi, yil mavsumlariga moslashishi va ko’payishi

A) a,c,g,i B) c,d,i,j C) a,d,i,j D) b,d,e,f

40. Etologik moslanishga xos bo’lgan javobni toping.

1) Amerika som balig’i chavoqlari rivojlanguncha tuxumlarini qorin tomonga yopishtirib oladi 2) baliqlar tanasining ikki yondan siqilgan va tangachalar bila n qoplangan 3) ba’zi hayvonlarning tashqi ko’rinishi rang-barang va ko’zga yaqqol tashlanishi 4) hayvonlarning o’ziga xos harakatlar orqali dushmanlardan himoyalanadi ozuqa topadi, zaxiralaydi va yil mavsumlariga moslashadi 5) hayvonlar dushmandan saqlanish uchun qorqituvchi xatti-xarakatlarni amalga oshiradi 6) qushlarda ilik suyagining mavjudligi 7) povituxa otalangan tuxumlarini orqa tomonida opichlab yurishi 8) hayvonlarning tashqi rangi muxit rangiga mos bo’lishi 9) ishchi arilar qurtlardan birini alohida yirik katakda tarbiyalab, ona ari yetishtirishi 10) Afrika tilyapiyasi urg’ochilari tashlagan tuxumlarini og’iz bo’shlig’ida olib yuradi

A) 1,5,7,9,10 B) 2,3,5,7,9 C) 1,4,5,6 D) 1,4,5,7,10

41. Etologik moslanishga xos bo’lmagan javobni toping.

1) Amerika som balig’i chavoqlari rivojlanguncha tuxumlarini qorin tomonga yopishtirib oladi 2) baliqlar tanasining ikki yondan siqilgan va tangachalar bilan qoplangan 3) ba’zi hayvonlarning tashqi ko’rinishi rang-barang va ko’zga yaqqol tashlanishi 4) hayvonlarning o’ziga xos harakatlar orqali dushmanlardan himoyalanadi ozuqa topadi, zaxiralaydi va yil mavsumlariga moslashadi 5) hayvonlar dushmandan saqlanish uchun qorqituvchi xatti-xarakatlarni amalga oshiradi 6) qushlarda ilik suyagining mavjudligi 7) povituxa otalangan tuxumlarini orqa tomonida opichlab yurishi

8) hayvonlarning tashqi rangi muxit rangiga mos bo’lishi 9) ishchi arilar qurtlardan birini alohida yirik katakda tarbiyalab, ona ari yetishtirishi 10) Afrika tilyapiyasi urg’ochilari tashlagan tuxumlarini og’iz bo’shlig’ida olib yuradi

A) 2,3,6,8 B) 1,2,4,8,9 C) 2,4,6,9,10 D) 2,3,6,5,9

42. Quyida berilgan jadvaldagi ma’lumotlarni to’g’ri juftlang.

1	Moskva chittagi	a	Yirik hasharotlar bilan oziqlanadi
2	Kokilchali chittak	b	Daraxt butalar po’stlog’i orasidagi mayda hasharotlar bilan oziqlanadi
3	Katta chittak	c	Hasharotlar tuxumlari va qurtlari bilan oziqlanadi
4	Lazorevka chittagi	d	O’simlik urug’lari bilan oziqlanadi

A) 1-b, 2-d, 3-c, 4-a B) 1-c, 2-d, 3-a, 4-b C) 1-b, 2-c, 3-a, 4-b D) 1-c, 2-b, 3-a, 4-d

43. Quyida berilgan rasmga xos olohidalanish turi uchun xos bo’lmagan ma’lumotlarni toping.

a) Lanao ko’lida yagona bir ajdod baliqdan 18 ta baliq turining tarqalishi b) g’oza avlodining paydo bo’lishi

c) Baykal ko’lida chuvalchanglarning boshqa joyda uchramaydigan juda ko’p turi mavjud d) ummumiy areal doirasida chittaklarning 5 xil turining kelib chiqishi e) Lanao ko’lida qisqichbaqasimonlarning bitta ajdodidan 250 turining kelib chiqishi f) tur areali kengayganda yoki geologik jarayonlar natijasida hosil bo’ladigan alohidalanish

g) yonsuzar qisqichbaqa turkumining 250 ta yangi turni hosil qilishi h) tog’ vyuroklarining o’ziga xos ko’rinishi

A) b,d,e,h B) a,d,g C) b,c,e,h D) a,b,f,g

44. Quydagi organizmlarda qaysi moslanishlar mavjud?

1-ninabaliq 2- gornastoy 3- baqachanoqlar 4- Belyanka 5- Zaharli Glikonus kapalagi 6- Kalima 7- Kurapatka

A)1,3,6- maskirovka; 2,7-himoya rangi; 4- mimikra B) 1,3,6- himoya rangi; 2,7-moskirovka ; 4,5-mimikra

C) 3,4,7-maskirovka; 1,7-himoya rangi; 5,6-ogohlantiruvchi rang D) 1,3,4-maskirovka; 2,6; 4,5-mimikra

45. Meva va urug’larning tarqalishi bilan bog’liq moslanishlar tog’ri berilgan javobni kursating?

a-qanotcha; b- sanchuvchi meva; c-qarmoqchali meva; d-tikanli meva

1)sassiq daraxt 2) ebalak 3) qariqiz 4) qayin 5) bedda dukagi 6) qo’ytikan 7) temirtikan 8) Shumtol

A)a-1,4,8; b-2,3; c-5; d-7 B) a-2,4; b-5,7; c-8; d-6 C) a-4,8; b-5,7; c-2; d-6 D) a-1,4,8; b-2,7; c-3; d-6

46. Kavkaz, Yapon kenja turlariga xos bo’lmagan xusususiyatlar.

1)geografik alohidalanish; 2)mikroevolutsiya; 3)simpatrik yo’nalishda paydo bo’lgan; 4)allopatric yo’nalishda paydo bo’lgan; 5)makroevalutsiya; 6)duragaylash
A)3,5,6 B) 1,2,4 C) 1,3, 6 D) 2,4,5

47. Quyidagi organizmlarning muhit sharoitiga moslanuvchanlik turlari –maskirovka (I) va mimikriya (II)ga mos keluvchi javoblar bn juftlab ko’rsating

1)beshiktervatarning novda va cho’plarga o’xshashligi 2)kallima kapalagi qanotlarining bargga o’xshashligi 3)gornostoyning yozgi va qishki qiyofasi 4)kakku tuxumining sirchumchuq tuxumiga o’xshashligi 5)belyankaning zaharli gelekoniusga o’xshashligi 6)suvarakning ‘’xonqiziga’’ga o’xshashligi 7)baqachanoqning daraxt kurtagiga o’xshashligi 8)ko’lbuqa patlarining qamishni eslatishi 9) zaharsiz Amerika suvilonining korall aspidiga o’xshashligi

A)I-1,2,7,8 II-5,6 B)I-2,3,7 II-4,5 C)I-1,2,5 II-3,9 D)I-2,4,9 II-6,8

48. Quyidagi organizmlarning muhit sharoitiga moslanuvchanlik turlari –maskirovka (I) va mimikriya (II)ga mos keluvchi javoblar bn juftlab korsating

1)chupchikning ingichga novdaga o’xshashlligi 2)kallima kapalagi qanotlarining bargga o’xshashligi 3)kuropatkaning yozgi va qishki qiyofasi 4)kakku tuxumining bulbul tuxumiga o’xshashligi 5)g’o’ng’illovchi pashshaning oddiy ariga oxshashligi 6)suvarakning “xonqiziga” ga o’xshashligi 7)baqachanoqning daraxt kurtagiga o’xshashligi 8)kolbuqa patlarining qamishni eslatishi 9)gelikoniusning belyankaga taqlidi

A) I-1,2,5 II-3,9 B) I-2,3,7 II-4,5 C) I-1,2,7,8 II-5,6 D) I-2,4,9 II-6,8

49. Quyidagi organizmlarning muhit sharoitiga moslanuvchanlik turlari –maskirovka (I) va ogohlantiruvchi rang(II)ga mos keluvchi javoblar bn juftlab korsating

1)ninabaliqning suvo’tlariga o’xshashlligi 2)kallima kapalagi qanotlarining bargga o’xshashligi 3)tukli arining tana rangi 4)kakku tuxumining bog’ moyqurti tuxumiga o’xshashligi 5)gelekonius tangachalarining rangi 6)Amerika suvilonning aspidga o’xshashligi 7)baqachanoqning daraxt kurtagiga o’xshashligi 8)kolbuqa patlarining qamishni eslatishi 9)oynasimon kapalakning belyankaga taqlidi

A) I-1,2,7 II-3,5 B) I-1,4,7 II-3,6 C) I-2,3,4 II-5,8 D) I-2,7,9 II-5,6

50. Quyidagi organizmlarning muhit sharoitiga moslanuvchanlik turlari –mimikriya (I) va ogohlantiruvchi rang(II)ga mos keluvchi javoblar bn juftlab ko’rsating

1)belyankaning gelekoniusga oxshashlligi 2)tillaqongizning tana rangi 3)kakku tuxumining bulbul tuxumiga o’xshashligi 4)gornostoyning yozgi va qishki qiyofasi 5)korall aspidining rangi 6)suvarakning ‘’xonqizi’’ga o’xshashligi 7)baqachanoqning daraxt kurtagiga o’xshashligi 8)kolbuqa patlarining qamishni eslatishi

A) I-2,3,4 II-5,8 B) I-1,4,7 II-3,6 C) I-1,6 II-2,5 D) I-2,7 II-5,6

51.Chuchuk suv shillig’I belgi xususiyatlari va tur mezonlari o’rtasidagi muvofiqlikni aniqlang.

a)chig’anog’I spiralsimon o’ralgan; b)boshining ikki tomonida paypaslagichlari bor; c)jigari oshqozon boshlig’iga hazm qilish shirasi ishkab chiqaradi; d)nafas olish uchun suv yuzasiga ko’tariladi va o’pkasini havo bilan to’ldirib oladi

1)morfologik mezon; 2)fiziologik mezon

A)a,b-1; c,d-2 B)c,d-1; a,b-2 C)a,d-1; b,c-2 D)b,c-1; a,d-2

52. Morfologik moslanishlar(1), fiziologik moslanishalar(2), etologik moslanishlar(3) ga mos keladigan javoblarni belgilang.

a) hayvonlar dushmanlaridan saqlanish uchun yashirinadi; b) o'simliklarni qishki tinim davridan normal o'tishi uchun hujayralarida suv miqdorining ortishi; c) sahro hayvonlarida yog' moddasining to'planishi; d) tana shakli suyri bo'lgan hayvonlarning havo muhitiga moslanishi; e) hayvonlar tana shakli va rangining atrofdagi barg, novda, kurtakka o'xshashligi.

A) 1-e 2-a 3-c B) 1-d 2-b,c 3-a C) 1-e 2-a,b 3-c D) 1-d,c 2-b 3-a

53. Quyidagi organizmlarni ularda uchraydigan morfologik mislanishlar bilan juftlang.

1.amerika suviloni 2.povituxa 3.chupchik 4.kallima 5.jirafa 6.kvaksha.

a) ogohlantiruvchi rang; b) chalg'ituvchi rang; c) mimikriya; d) otalangan tuxumlarni orqa tomonda opichlab yuradi; e) himoya rangi; f) maskirovka.

A) 1-c 2-d 3-f 4-e 5-b 6-f B) 1-a 2-d 3-e 4-f 5-b 6-e C) 1-c 3-f 4-f 5-b 6-e D) 1-a 2-d 3-e 4-f 5-b 6-f

54. Organizmlarda uchraydigan maskirovkalarni belgilang.

1.ingichka novdaga 2.suv o'simliklariga 3.suvo'tlariga 4.kurtaklarga 5.bargga.

a) ikki pallali molluskalar; b) ninabaliq; c) chupchik; d) dengiz paxmoq otachasi; e) kalina.

A) 1-c 2-d 3-b 4-a 5-e B) 1-c 2-b 3-a 4-d 5-e C) 1-c 2-d 3-b 4-a D) 1-c 2-b 3-d 4-a 5-e

55. Himoya rangiga ega organizmlarni belgilang.

a) tentak qushning rangi b) odimchi qurt c) tillaqo'ng'iz d) beshiktervatar e) dengiz masxarabozi f) tentak qush.

A) a,b,f B) a,b,e C) a,e,c D) c,d,e

56. Quyidagi xususiyatlarni ularga mos keladigan moslanishlar bilan juftlang.

a) hayvonlarning tashqi rangi o'z yashash muhit rangiga mos bo'lishi; b) bazi hayvonlarning tashqi ko'rinishi rang barang bo'lib ko'zga yaqqol tashlanishi; c) hayvonlar tana shakli va rangi atrofdagi barg, novda, kurtakka o'xshashligi; d) dushmanlardan himoya qiladigan qo'shimcha vositalar mavjudligi; e) dushmanlari tomonidan ko'p qiriladigan hayvonlarni kam qiriladigan hayvonlarga taqlid qilishi; f) tanasida dog'lar va olachipor yo'llarning bo'lishi.

1.mimikriya 2.ogohlantiruvchi rang 3.chalg'ituvchi rang 4.himoya rangi 5.maskirovka

A) 1-b,d 2-e 3-f 4-c 5-a B) 1-c 2-e 3-f 4-a 5-b,d C) 1-e 2-b,d 3-f 4-a 5-c D) 1-d,e 2-b 3-f 4-c 5-a

57. Ogohlantiruvchi rang(1) va mimikriya(2)ga ega bo'lgan orgamizmlarni belgilang.

a) g'o'ng'illovchi pashsha b) korall aspidi c) gelekonius d) suvarak e) oddiy ari f) belyanka g) ko'pgina kapalaklar h) tukli ari.

A) 1-e,c,b,h 2-f,a,g,d B) 1-c,e,a,h,f 2-d,g,b C) 1-d,f,a 2-c,b,g,e,h D) 1-c,g,e,b,h 2-d,f,a

58. Maskirovka(a) va himoya rangi(b) mavjud organizmlarni belgilang.

1.ikki pallali molluskalar 2.ninabaliq 3.kuropatka 4.tentakqush 5.ko'lbuqa 6.kalina 7.gornostay 8.lattachi baliq.

A) a-2,6,1,8,5 b-4,7,3 B) a-3,5,1,7 b-4,2,8,6 C) a-2,8,1,5 b-4,3,7 D) a-3,8,6,1,4 b-5,2,7

59. Organizmlarda uchraydigan etiologik moslanishlarni aniqlang.

1.povituxa 2.qushlar 3.som balig'I 4.tilyapiya 5.tikanbaliq.

a) erkaklari urg'ochisi tashlagan tuxumlarini og'iz bo'shlida olob yuradi; b) erkaklari urchish paytida suv o'tlaridan uya yasaydi; c) tuxumlarini qorin tomoniga yopishtirib olib yuradi; d) tuxumlarini maxsus inlarga qo'yib tana harorati bilan isitadi; e) urug'langan tuxumlarini orqa tomonida opichlab oladi.

A) 1-c 2-d 3-e 4-b 5-a B) 1-e 2-d 3-c 4-a 5-b C) 1-c 2-d 3-e 4-a 5-b D) 1-e 2-d 3-c 4-b 5-a

60. O'simliklar olamidagi moslanishlarni belgilang.

1.ust tomonda mum qavatning bo'lishi 2.qalin tuklar bilan qoplanganligi 3.bargalrining mayda va qattiq bo'lishi 4.bargalrini tangachaga aylanganligi 5.sersuv o'simliklar 6.qurg'oqchilik paytida bargalarini to'kadi 7.vegetatsiya davri qisqa.

a) saksovul b) sigirquyruq c) yaltirbosh d) yantoq e) fikus f) aloe g) shuvoq.

A) 1-d 2-e 3-b 4-a,d 5-f 6-g 7-c B) 1-e 2-d 3-a 4-b 5-f 6-g 7-c C) 1-d 2-e 3-b 4-g,d 5-f 6-a 7-c D) 1-e 2-b 3-d 4-a 5-f 6-g,d 7-c

61. O'simliklarda meva va urug'larning tarqalishiga moslanishlar to'g'ri berilgan qatorni aniqlang.

1.tuklar yordamida 2.qanotsimon o'simtalar yordamida 3.ilgak, tikan, tuk yordamida

a) sariqchoy b) g'o'za c) aylant d) zarang e) ittikanak f) qayin g) qariqiz.

A) 1-b 2-d,a,e 3-g,f,c B) 1-b 2-c,g,e 3-a,f,d C) 1-b 2-d,f,c 3-a,g,e D) 1-b 2-a,e,g 3-c,f,d

62. Qanotchali meva(1), sanchuvchi meva(2), qarmoqli savatcha(3), tikanli meva(4), ilashuvchi meva(5)larni belgilang.

a) sassiqdaraxt b) ebalak c) qo'ytikan d) shumtol e) beda f) qariqiz g) temirtikan.

A) 1-b,a 2-d,e 3-g 4-c 5-f B) 1-d,b 2-g,a 3-f 4-c 5-e C) 1-d,a 2-g,b 3-f 4-c 5-e D) 1-a,b 2-g,e 3-d 4-c 5-f

63. Quyidagi o’simliklarning nam tanqisligiga moslanishlari bilan juftlang.

a)fikus; b)saksovul; c)sigirquyruq; d)shuvoq; e)yantoq; k)ayiqtovon;

1)qurg’oqchilik paytida barglarini to’kadi; 2)barglari mayda va qattiq; 3)barglar kichik tangachalarga aylangan; 4)bargining ustki tomoni mum qavat bilan qoplangan; 5)barglari qalin tuklar bilan qoplangan; 6)vegetatsiya davri qisqa.

A)a-6; b-3; c-5; d-1; e-2,1; k-4; B)a-4; b-5; c-3; d-1; e-2,1; k-6;

C)a-4; b-3; c-5; d-1; e-2,1; k-6; D)a-3; b-4; c-5; d-2; e-2,1; k-6;

64.Quyidagi hayvonlarning qaysi hayvonlarga taqlid qilishini belgilang.

a)g’ong’illovchi pashsha; b)suvaraklar; c)amerika suviloni; d)oynasimon kapalak turlari; e)belyanka;

1)zaharli gelikonus kapalak; 2)oddiy ari; 3)xonqizi qo’ng’izi; 4)zaharli koral aspidi;

A)a-2; b-3; c-4; d-1; e-2. B)a-2; b-3; c-4; d-2; e-1. C)a-2; b-4; c-3; d-2; e-1. D)a-3; b-2; c-4; d-2; e-1.

65. Simpatrik-I va allopatriok-II alohidalanish kuzatiladigan organizmlarni ajrating.

1) soxta kurakburun; 2) maskovka; 3) skerda; 4) yettisoy; 5) xrizantema; 6) yapon; 7) vyurok; 8) kvaksha; 9) g’oza; 10) gaaga;

A) I-2,3,5,8; II-1,6,7,9 B) I-1,3,5,7; II-2,4,8,10 C) I-2,4,5,8; II-1,3,6,9 D) I-2,3,6,9; II-4,6,7,10

66.Mikroevolutsiyadagi qaysi jarayonlar makroevolutsiyaga ta’sir etadi? 1) mutatsion o’zgaruvchanlik 2) fenotipik o’zgaruvchanlik 3) rekombinativ o’zgaruvchanlik 4) alohidalanish 5) populyatsiya to’lqini 6) populyatsiyalarning genetik va marfalogik jihatdan xilma-xil bo’lishi 7) genlar dreyfi 8) migratsiya 9) populyatsiyalarning fiziologik-biokimyoviy jihatdan farqlanishi 10) kombinativ o’zgaruvchanlik 11) tabiiiy tanlanish 12) modifikatsion o’zgaruvchanlik 13) genetik va avtomatik jarayonlar.

A) 1,3,4,5,6,7,10 B) 1,4,5,7,8,9,10,11,12 C) 2,3,4,6,7,8,10,12,13 D) 1,4,5,7,8,10,11,13

67. Organik olamdagi morfologik – I; fiziologik –II moslanishlarga xos to’g’ri fikrlar berilgan qatorni toping.

1) tulenlar qonida kislorodni bog‘lab olishda gemoglobindan tashqari mioglobin

nisbatan ko‘proq ishtirok etadi 2) yo’rg’a tuvaloqning jo’jalarini himoya qilish uchun o’zini yaralangan holatga solishi 3) G’o’za chigitida tuklarning bo’lishi 4) Somning tuxumlarini himoya qilishi 5) qishki tinim davridan oldin o’simliklar tanasida suv miqdori kamayib, erigan modda konsentratsiyasi ortishi 6) tuya o’rkachida yog’ning to’planishi

7) zaharli ilonlarni –mangustlar, tipratikanlar, cho’chqalar yeyishi 8) bazi o’simliklarning vegetatsiya davri qisqaligi

9) hashorotlar orqali changlanadigan o’simliklarning gultojbarglari yirikligi va rangining xilma xilligi

10) meksika kaktusining tanasida 200 l suv saqlashi 11) zebra va jirafa hayvonlarning tanasi dog’lar va olachipor yo’llar bilan qoplangan bo’ladi

A) I- 3,9,11 ; II- 1,5,6,8,10 C) I- 3,8,11 ; II- 1,5,6,9,10

B) I- 2,3,4,8,9,11 ; II- 1,5,6,10 D) I- 3,9,11 ; II- 1,4,5,6,8,10

68. Organik olamdagi moslanishlarning nisbiyligi bilan bog’liq to’g’ri fikrlar berilmagan qatorni toping .

a) ari va qovog’ari bilan qarchig’aysimonlarga mansub arixo’r qushning oziqlanishi b) tog’ g’ozlarining quruqlikdagi harakati c) zog’ora baliqning suvda jabra bilan nafas olishi d) Qaldirg’ochning quruqlikda harkatlanishi n) kasatkaning suvdagi tulenlar bilan oziqlanishi m) tungi kapalaklarning tunda oq gullardan nectar yig’ishi h) burgutning toshbaqa bilan oziqlanishi k) tulkining tipratikan bilan oziqlanishi g) odamnimg atmosfera kislorodi bilan nafas olishi

A) a,b,c,m,g B) c,n,g,m C) g,n,m,h,a,k D) a,b,d,h,k

69. Ajdod tur areali doirasida alohidalanish sodir bo‘lishi bilan bog‘liq to’g’ri fikrlar berilgan qatorni toping .

1) Alohidalashgan populatsiyalar ajdod tur bilan bir arealda tarqalgan bo‘ladi 2) Lanao ko‘lida yagona bitta ajdod baliq turidan simpatrik yo‘nalish bilan 18 ta baliq turi kelb chiqishi 3) Ekologik alohidalanish natijasida umumiy areal doirasida chittaklarning 5 turi kelib chiqqan 4) lazerevka- chittagi - hasharotlar tuxumlari va qurtlari bilan oziqlanadi

5) iloq avlodida - 3, 4, 5, 6, 7 xromosomali vakillarining kelib chiqishi 6) xrizantema avlodiga kiruvchi 18, 36, 90 xromosomali 7) 26 xromosoma to‘plamga ega bo‘lgan xirzutum, barbadenze g‘o‘za turlari kelib chiqishi

A) 1,2,5,6 B) 2,3,4,7 C) 1,2,3,4 D) 1,2,3,6

70.Quyidagi qaysi organizmlarda mimikriya hodisasi kuzatiladi?

1) belyanka; 2) zaharli glikonus kapalagi; 3) oynasimon kapalak; 4) g’o’ng’illovchi pashsha; 5) oddiy ari; 6) amerika suviloni; 7) korall aspidi; 8) xonqiziga taqlid qiluvchi suvarak; 9) xonqizi qo’ng’izi;

A) 2,3,5,6,7 B) 1,3,5,7,9 C) 1,3,4,6,8 D) 2,5,6,7,9

71. Kallima uchun tegishli bo’lgan ma’lumotlar berilgan qatorni toping.

1) yuragi tor’t kamerali, issiq qonli organism; 2) yuragi ko’p kamerali sovuq qonli orgamizm; 3) maskirovkaga ega; 4) ogohlantiruvchi rangga ega; 5) qanotlari shakli, naqsh va tomirlari bargga o’xshash bo’ladi; 6) rangi yer rangi bilan bir xil bo’lganligi sababli, deyarli sezilmaydi; 7) qamishzorlarda tarqalgan, patlari rangi qamishlarni eslatadi; 8) Malayada tarqalgan; 9) O’rta Osiyoning deyarli barcha mintaqalarida tarqalgan;

A) 2,4,6,8 B) 2,3,5,8 C) 1,4,6,7 D) 1,3,5,7

72. Quyidagi organizmlarni maskirovka hodisasi kuzatilishi va nimani eslatishiga ko’ra juftlang.

No	Organizm
1	Chupchik	A	Maysalarga o’xshaydi
2	Ninabaliq	B	Suvo’tlariga o’xshaydi
3	Chigirtka	C	Suv o’simliklariga o’xshaydi
4	Dengiz paxmoq otchasi	D	Ingichka nocdani eslatadi

A)1-d; 2-a; 3-c; 4-b B) 1-d; 2-b; 3-a; 4-c C) 1-c; 2-a; 3-b; 4-d D) 1-a; 2-b; 3-d; 4-c

73. Zebra va jirafa uchun umumiy bo’lgan hususiyatlarni aniqlang.

1) yuragi 4 kamerali, moddalar almashinuvi jadal bo’ladi; 2) yuragi 4 kamerali, moddalar almashinuvi sust boradi;

3) nerv sistemasining stvol tipi xos; 4) xonakilashtirilib, madanmiy organizmlar olingan; 5) chalg’ituvchi rangga ega;

6) ogohlantiruvchi rangga ega; 7) morfologik jihatdan bir-birini eslatadi; 8) fiziologik moslanish natijasida tanasida ko’plab yog’ to’planadi; 9) nefronlardan iborat murakkab buyrakka ega;

A) 2,4,5,7,8 B) 1,3,5,7,9 C) 2,3,4,6,8 D) 1,3,5,6,9

74. Etiologik moslanish kuzatiladigan organizmlarga xos hususiyatlarni aniqlang.

1) o’ziga xos harakatlar orqali hayvonlar dushmanlaridan himoylanadi, oziq topadi va zaxiralaydi; 2) xususiy himoya vositalariga ega; 3) qushlar tuxumini qo’yib, uni isitish uchun bosib yotishi bunga misol bo’ladi; 4) Amerika som balig’ining tuxumlarini ulardan chavoqlar rivojlanguncha qorin tomoniga yopishtirib yurishi misol qilib ko’rsatish mumkin;

5) uzoq vaqt suv ostida bo’ladigan organizmlarning gemoglabindan tashqari mioglabini ham kislorod tashishga moslanishi;

6) povetuxa tuxumlarini opichlab yurishi; 7) kakku tuxumlarini boshqa inlariga qo’yishi va tuxumlarini inda mavjud bo’lgan tuxumlarga o’xshata olish qobiliyati; 8) organizmlarning yil mavsumlariga moslanishi, juft tanlashi, ko’payishi, naslini himoya qilishi misol bo’ladi;

A) 2,3,5,6,7 B) 1,3,4,6,8 C) 2,3,4,8 D) 3,5,6,8

75. Quyidagi qaysi organizmlarning mevalari hayvon va odam yordamida tarqaladigan meva hisoblanadi?

a) repishka; b) qayin; c) ilashuvchi beda; d) qariqiz; e) shumtol; f) ebalak; g) zarang; h) temirtikan;

A) a,c,d,f,h B) b,c,e,f,g C) a,c,d,e,g D) b,d,f,g,h

76. Qo’ytikanga tegishli ma’lumotlar berilgan qatorni belgilang.

1) ko’p yillik o’simlik; 2) bir yillik o’simlik; 3) xlorofil pigmentiga ega emas; 4) xlorofill pigmentiga ega va organic moddalarni sintezlay oladi; 5) mevasi hayvon va odamlar yordamida tarqaladi; 6) mevasi shamol yordamida tarqaladi;

7) mevasi tikanli bo’ladi; 8) mevasi sanchuvchi bo’ladi;

A) 1,4,5,8 B) 2,3,5,8 C) 1,3,6,8 D) 2,4,5,7

77. Moslanishlar haqidagi to’g’ri bo’lgan ma’lumotlarni ko’rsating.

1) aksariyat organizmlar uchun nisbiy bo’ladi; 2) etologik moslanish ayniqsa, qushlar va reptiliyalarda kuchli rivopjlangan;

3) tog’ g’ozlari oyoqlari orasidagi parda uning suzishiga va yerda bemallol yurishiga yorddam beradi; 4) bit tur uchun xso bo’lgan moslanish boshqa turdan himoyalanish uchun yordam bermagan; 5) povetuxaning nasliga bo’lgan g’amxo’rligi fiziologik moslanishga kiradi; 6) Amerika suvilonining korall aspidiga taqlid qilishi mosfologik moslanish hisoblanadi;

7) tuyaning o’rkachida yog’ to’planishi fiziologik moslanish; 8) ko’lbuqaning tanasi va qanotining rangi qamishni eslatishi va huddi qamishga o’xshab turishi etiologic moslanishga misol bo’ladi; 9) zaharli ilonlar ko’pchilik hayvon va odamlarga xavfli bo’lsada, mangust, tipratikan va cho’chqa uchun ozig’ligi moslanishining turg’un emasligini ko’rsatadi;

A) 1,3,5,7,9 B) 2,4,5,7,8 C) 1,4,6,7,9 D) 2,3,4,5,8

78. Evolutsiyaning sintetik nazariyasi asosiy qoidasi qaysi qatorda to’g’ri berilgan?

1) evolutsiyaning eng kichik va elementar birligi; 2) populatsiya genetic tarkibga ega emasligi, uning elementar birligi gen ekanligidan dalolat beradi; 3) evolutsiyaning boshlang’ich materiali mutatsion va kombinativ o’zgaruvchanlik;

4) evolutsiya asta-sekin va uzoq davom etadi; 5) allellar almashinuvi, genlar oqimi tur ichida va turlararo ro’y beradi;

6) evolutsiyaning yo’naltiruvchi omili yashash uchun kurash asnosida paydo bo’ladigan tabiiy tanlanish;

7) mikro va makroevolutsiya turlararo va tur ichida ro’y beradi; 8) mutatsion va kombinativ o’zgaruvchanlik, populatsiya to’lqini va alohidalanish tasodifiy yo’naltirilmagan xarakterga ega omil;

A) 1,3,4,6,8 B) 2,3,5,6,7 C) 2,4,5,7,8 D) 1,2,4,6,7

79. Makroevolutsion jarayonlar berilgan qatorni belgilang.

1) qayin odimchisining shahr va qishloqda turfa rangda bo’lishi; 2) latimeriyadan suvda hamda quruqlikda yashovchilarning kelib chiqishi; 3) suv hazvalarida tarqalgan suluvning har xil ranglarining mavjudligi; 4) dumlilarda kuzatilgan o’zgarish natijasida dumsizlarning kelib chiqishi; 5) qoramol zotlarining tuyrli soxalar uchun qo’llanilishi; 6) evolutsiya natijasida sudralib yuruvchilarning turli guruhlarga ajralishi; 7) qushlarning suv muhitida yashashga moslanishi sababli ularning oyoqlarida suzgichlarning paydo bo’lishi;

A) 2,3,5,6 B) 1,5,6,7 C) 1,3,5,6 D) 2,4,6,7

80. Skerda uchun tegishli ma’lumotni ko’rsating.

1) avlodlarida 3,4,5,6,7 xromosomali organizmlar uchraydi; 2) avlodlarida 2,3,4,5,6 xromosomali vakillar uchraydi;

3) qon aylanish sistemasi sodda tuzilgan bitta doirada amalga oshadi; 4) murakkab gulqo’rg’onga ega; 5) ochiq urug’li o’simlik hisoblanadi; 6) yopiq urug’li o’simlik hisoblanadi; 7) organizmida eng ko’p tarqalgan oqsil gemoglabin oqsili hisoblanadi; 8) oqsillardan auksin, gibberellin, sitokinin uchraydi; 9) epiteliy, biriktiruvchi, nerv va muskul to’qimalari rivojlangan;

A) 2,3,5,7 B) 1,4,7,8 C) 1,4,6,8 D) 2,4,7,9

Tel: [phone]