G. S. K u t u m o V a I. I. I n o g a m o V g e o d e z I ya va m a r k s h e y d e r L i k I s h I

Davlat poligonometriyasiga oid ma’lumotlar 
Poligonometriya 
klassi 
Popigon tomonining 
uzunligi, km 
Burchakning 
o’lchashdagi 
o’rtacha kvadratik 
xato 
Poligon tomonining 
uzunligini o’lchash 
aniqligi 
1 
20-25 
± 0”,4 
1:300000 
2 
- 
±1,0 
1:250000 
3 
0-3 
±1,5 
1:200000 
4 
0,25-2 
±2,0 
1:150000 

---

71 
I-klass
nivelirlash yo’llari bir-biri bilan kesishib, yopiq poligon hosil qiladi 
(6.11-rasm). Poligonning perimetri 3000-4000 km bo’ladi. I-klass nivelirlashda aniq 
geodezik asboblar va aniq nivelirlash usuli qo’llanilganligidan, olinadigan natija 
ham yuksak darajada aniq bo’lishi, yo’l 
qo’yilgan absolut xato ±3 mm
√L
dan 
oshmasligi lozim. Bu yerda (L) nivelirlash 
yo’li (poligon) ning uzunligi (km hisobida).
II-klass 
nivelirlash yo’llari I-klass 
nivelirlash punktlari oralig’ida 500-600 km 
li yopiq poligon tarzida temir yo’l hamda 
katta daryolar qirg’og’i bo’ylab o’tkaziladi. 
Nivelirlashda yo’l qo’yilgan absolut chekli 
xato ±5 mm
√L
ga teng. 
I va II-klass nivelirlash natijasida mamlakatimiz territoriyasidaa yagona 
balandlik koordinata tizimi vujudga keltiriladi. 
III
-klass nivelirlash II-klass nivelirlash tarmoqlarini zichlash maqsadida 
yuqori klass nivelirlash punktlari oralig’ida alohida yo’llar yoki bir-birini kesib 
o’tuvchi poligon tizimi tarzida o’tkaziladi. III-klass nivelirlash II-klass nivelirlash 
poligonini har birining uzunligi 150-200 km bo’lgan 6-9 poligonga bo’ladi. 1:5000 
va undan yirik masshtabli topografik tasvirga olish uchun balandlik tayanch tarmoq 
tizimini qurishda III-klass nivelirlash poligonining perimetri 60 km bo’lishi 
mumkin. Bu nivelirlashda yo’l qo’yilgan xato ± 10 mm
√L 
. Har bir kilometr yo’lni 
nivelirlash vaqtida nisbiy balandlikni aniqlashda yo’l qo’yiladigan o’rtacha 
kvadratik xatosi ± 5 mm ga teng.
IV-klass
nivelirlash yuqori klass nivelirlash tarmoqi punktlari oralig’ida 
o’tkaziladi. Bu nivelirlash punktlari topografik tasvirga olish uchun bevosita tayanch
bo’lib xizmat qiladi. IV- klass nivelirlashni shunday aniqlikda o’tkazish kerakki, 
poligon yoki yo’lning balandligidagi absolut xato ± 20 mm
√L
dan oshmasin. Har 
bir kilometr yo’lning balandligini aniqlashdagi o’rtacha kvadratik chekli xato ±10