G. S. K u t u m o V a I. I. I n o g a m o V g e o d e z I ya va m a r k s h e y d e r L i k I s h I


 Elektron dalnomerlar va ular haqida ma`lumot



Download 6,42 Mb.
Pdf ko'rish
bet62/203
Sana19.05.2023
Hajmi6,42 Mb.
#941315
1   ...   58   59   60   61   62   63   64   65   ...   203
Bog'liq
O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

7.6. Elektron dalnomerlar va ular haqida ma`lumot 
Foydalaniladigan 
elektromagnit 
to’lqinlar 
ko’rinishiga 
qarab 
svetodalnomerlar va radiodalnomerlarga bo’linadi. Ular bilan chiziq o’lchash 
 
7.9- rasm
. Borib bo‘lmas masofani 
aniqlash sxemasi 
 


92 
o’lchanayotgan masofadan elektromagnit to’lqinlarning o’tish vaqtini aniqlash 
orqali o’lchash usuliga asoslangan . 
Tebranishlarni tarqatish xususiyatiga qarab yorug’lik va radiodalnomerlar 
impulsli va fazaliga bo’linadi. Hamma elektron dalnomerlarda bir xil prinsipdagi 
blok-chizma qabul qilingan: dalnomer ikkita asosiy qismdan tashkil topadi-qabul 
qilgich va uzatkich, qabul qilgich boshlang’ich nuqtada o’rnatiladi, qaytargich 
chiziqning oxirgi nuqtasida o’rnatiladi.
Qabul qilgich-uzatgichning vazifasi elektromagnit to’lqinlarini qaytargich 
tomonga yuborish, qaytarilgan elektromagnit to’lqinlarni qabul qilish va ularni 
qabul qilgich - uzatgich - qaytargich - qabul qilgich - uzatgich yo’lida tarqalishi 
vaqtini o’lchashdan iborat. 
Qaytargich yuborilgan elektromagnit to’lqinlarini teskari yo’nalishda 
qaytaradi. 
Dalnomerning bu ishlash prinsipiga asosan o’lchangan masofa quyidagicha 
hisoblanadi: 
(7.24) 
Bu yerda: 
o’lchash davomida elektromagnit to’lqinlarini havoda 
tarqalishtezligi;
t elektromagnit to’lqinlar 2D masofani o’tishi uchun sarflangan vaqt. 
Impulsli dalnomer.
Impulsli dalnomer masofani aniq o’lchashni ta’minlay 
olmaydi, lekin o’lchashni tezkorlik bilan bajarish imkonini beradi. 
Odatda, impulsli dalnomerlardan lokator sifatida foydalaniladi, ya’ni ular 
bilan masofadan tashqari ob’yektga qarab yo’nalish ham o’lchanadi. Ular aniqligi 
past bo’lganligi sababli geodezik o’lchash ishlarida kam qo’llaniladi. Bunday 
dalnomerlardan eng aniqlari aerofotosyomkada qo’llaniladi va syomka davomida 
samolyot uchish balandligini o’lchash uchun balandlik o’lchagich vazifasini 
bajaradi.


93 
Fazali dalnomer. Bunday dalnomerning ishlash mohiyati va sxemasi 7.10-
rasmda tasvirlangan. 
Uzatgich so’nmaydigan (
f) 
chastotali elektromagnit tebranishni qaytargichga 
qarab uzluksiz tarqatadi. Uzatgichdan bir qism quvvat shu zahoti qabul qilgichga va 
fazometrga tushadi. Qolgan quvvat qaytargichgacha borib yana orqaga qaytib,(

Download 6,42 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   58   59   60   61   62   63   64   65   ...   203




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish