G‘. N. Mahmudov

Termometr  quyidagicha  ishlaydi.
 
(4.4-rasm). O‘t oldirish kaliti ulanganda 
tok  ikkita  parallel  zanjir  orqali  o‘ta 
boshlaydi:  ko‘rsatkichdagi 
L
1
  va 
L
2
 
g‘altaklar 
- 
termokompensasiya  
qarshiligi   
R
;    ko‘rsatkichning     
L
3
  
g‘altagi – datchik  termorezistori  4. 
  L
1
  va 
  L
2
    g‘altaklardan  o‘tayotgan 
tok  qiymati  asbob  ishlashi  davomida 
deyarli  o‘zgarmaydi  va  ularda  hosil 
bo‘ladigan  magnit  oqimlar  amalda 
doimiy 
bo‘ladi. 
L
3
 
g‘altakdan 
o‘tayotgan  tok  kuchi  va  demak,  unda 
hosil  bo‘ladigan  magnit  oqimining 
quvvati 
termorezistor 
4 
ning 
qarshiligiga 
bog‘liq. 
Datchik 
o‘rnatilgan 
muhit 
harorati 
past 
bo‘lganda 
termorezistor 
qarshiligi 
yuqori  bo‘ladi  (4.4-rasm).  Natijada, 
L
3
 
g‘altakdan  o‘tayotgan  tok  kuchi  va 
unda  hosil  bo‘ladigan  magnit  oqimi 
juda  kichik  bo‘ladi.  Bu  holda 
L
2
 
g‘altakda  hosil  bo‘lgan  magnit  oqimi,  
L
3 
  g‘altakdagi  magnit  oqimidan  ancha 
4.4-rasm. 
Magnitoelektr 
(logometrik) 
termometrning umumiy sxemasi. 
4.3-rasm
.
 Logometrik ko’rsatkich
. 
 

---

 
185 
kuchli  bo‘ladi.  Uchta  g‘altak  magnit  maydonlarini  o‘zaro  ta’sirida  hosil  bo‘lgan 
natijaviy  magnit  oqim  doimiy  magnit  2  ni  va  u  bilan  strelka  1  ni  chap  tomonga, 
ya’ni shkalaning past temperaturalar tomoniga buraydi. 
   Datchik  o‘rnatilgan  muhit  harorati  oshishi  bilan  termorezistor  qarshiligi 
kamaya  boshlaydi.  Bu 
L
3
 
g‘altakdan  o‘tayotgan  tok  kuchi  ortishiga,  unda  hosil 
bo‘layotgan magnit oqimining kuchayishiga olib keladi. Bu, uchta g‘altakda hosil 
bo‘lgan magnit maydonlarni o‘zaro ta’siri natijasida hosil bo‘lgan umumiy magnit 
oqimi qiymatini o‘zgarishiga, doimiy magnit 2 va u bilan birga strelka 1 ni sekin-
asta  o‘ng  tomonga,  ya’ni  shkalaning  yuqori  temperaturalar  tomoniga  burilishiga 
olib  keladi.  Shu  tarzda,  ko‘rsatkich  strelkasi  datchik  o‘rnatilgan  muhit  harorati 
o‘zgarishiga mos ravishda o‘z holatini o‘zgartirib turadi.  
   O‘t  oldirish  kaliti  o‘chirilganda  harakatlanuvchi  doimiy  magnit  2  va  karkasga 
joylashtirilgan doimiy  magnit 3  larning o‘zaro ta’siri  natijasida strelka dastlabki, 
ya’ni 0 holatga qaytariladi. 
   Logometrik  termometrlar  termobimetall  impulsli  termometrlarga  nisbatan  bir 
qator  afzalliklarga  ega.  Uning  datchiklarida  ishonchlilikni  pasaytiradigan 
harakatlanuvchi  kontakatlar  yo‘q.  Ko‘rsatkichida  strelkaning  harakatlanish 
burchagi nisbatan katta, shkaladagi ma’lumotni tez va engil o‘qish imkoniyati bor. 
Logometrik  ko‘rsatkichning  o‘lchash  aniqliliga  tok  manbaining  kuchlanishi  va 
atrof-  muhit  harorati    deyarli  ta’sir  ko‘rsatmaydi,  chunki  bularning  o‘zgarishi 
uchta g‘altakdagi magnit maydonga proporsional ta’sir ko‘rsatib, natijaviy magnit 
oqimi o‘zgarmay qoladi, demak strelkaning holati ham o‘zgarmaydi.