G‘. N. Mahmudov

Termobimetall saqlagichlar.
 Avtomobillarda uzluksiz va bir marta ishlaydigan 
tormobimetall  saqlagichlar  ishlatiladi.  Bu  turdagi  saqlagichlar  yuklama  nominal 
qiymatidan 150% ga ortganda zanjirni uzadi. Saqlagich ta'sirlashish vaqti 20s dan 
oshmaydi. 
Uzluksiz  ishlaydigan  bimetall  saqlagichlar  ko'proq  yoritish  va  oynatozalagich 
zanjirlariga o'rnatiladi.  
Saqlagich  (8.4-rasm)  himoya  zanjiriga  chiqish  joyi  1  orqali  ulanadi.  Kontakt 
plastinalar  2  bir  biridan  qalin  qog'oz  3  bilan  izolyatsiyalangan.  Kontakt 
plastinkalarga  o'rnatilgan  kumush  kontaktlar  4  elastik  bimetall  plastina  5  ning 
tarangligi  hisobiga    tutashib  turadi.  Plastina  5 
tayanch  7  dan  plastmassa  shaybalar  6  bilan 
ajratilgan. 
Uzluksiz  ishlaydigan  saqlagichlarning  ishlash 
printsipi 
quyidagicha. 
Tok 
nominal 
qiymat 
doirasida  bo'lganda  plastina  5  uncha  qizimaydi  va 
deyarli  deformatsiyalanmaydi.  Bu  holda  kontaktlar 
tutash bo'ladi. Zanjirdagi tok chegaraviy qiymatdan 
oshganda 
bimetall 
plastina 
qizib 
deformatsiyalanadi 
va 
kontaklarni 
uzadi. 
Kontaktlar  uzilgandan  keyin  bimetall  plastinadan 
tok o'tmaydi va u soviydi. Natijada kontaktlar yana 
tutashadi.  Kontaktlarni  uzilib-tutashish  jarayoni 
zanjirdagi  tokni  oshib  ketish  sababi  bartaraf 
qilinmagunicha uzluksiz davom etadi. 
8.5-rasm. Bir marta ishlaydigan 
termobimetall saqlagichlar 

---

 
305 
Bir  marta  ishlaydigan  termobimetall  saqlagichlar  (8.5-rasm)  ham  himoya 
zanjiriga chiqish joyi 1 orqali ulanadi. Tok plastinalar 2, kontaktlar 3, 4, bimetall 
plastina 5 orqali o'tadi. Saqlagich qismlari plastmassa korpus 6 ga yig'iladi. 
Yuklama  ortib  ketganda  yoki  qisqa  tutashuv  bo'lganda  plastina  5  qiziydi  va 
teskari  tomonga  egilib  kontaktlar  3,  4  ni  uzadi.  Plastina  sovugandan  keyin  ham 
o'zining  dastlabki  holatiga  qaytmaydi.  Zanjirni  ulash  uchun  tugma  7  ni  qaytadan 
bosish  kerak.  Prujina  8  tugma  7  ni  dastlabki  holatiga  qaytarish  uchun  xizmat 
qiladi. Uzilish tokining qiymati vint 9 yordamida rostlanadi. 
Bir  marta  ishlaydigan  saqlagichlar  chegaraviy  tokning  5,  10,  15,  20  A  va 
undan ortiq qiymatlariga mo'ljallab chiqariladi.