G‘. M. Milliy iqtisodiyotda axborot tizimlar va texnologiyalar

Bank axborot tizimlarini tasniflash

Bankining axborot tizimlarni rivojlanishi bir necha bosqichlarni o‘tkazdi (Jadval 6.4.1. )
Har qanday bankning ishi avtomatlashtirish jarayoni bilan amalga oshiriladi. Bank faoliyati texnologiyalarining murakkabligi, kompyuter axborot texnologiyalaridan foydalanmasdan iloji yo‘qligiga olib keldi.

Bank axborot tizimi (BAT) - bankda qo‘llaniladigan barcha vositalar va axborot texnologiyalarining majmuasi bo‘lib, bankda bajariladigan barcha texnologiyalarni avtomatlashtiriladigan tizimidir.

Bank axborot texnologiyalariga bankni boshqarishning axborot texnologiyalari va bank xizmatlari texnologiyalari kiradi. Bank boshqaruv tizimi odatda boshqa boshqaruv tizimlariga xos vazifalarni o‘z ichiga oladi (rejalashtirish, buxgalteriya hisobi, tahlil qilish, boshqarish, tartibga solish va boshqalar).
Jadval 6.4.1.

Bank axborot tizimlarini rivojlantirish bosqichlari

Bosqish	BAT xususiyati	Yaratilgan yili	Vazifalar
I	Avtomatlashtirilgan ish joy	1990	To‘lov hujjatlari. Balans hisoboti.
II	Yagona operatsion kuni	1992	Hisob-kitob. Hisoblar. To‘lovlar. Kreditlar. Balans hisoboti
III	Birlashgan bank hisob tizimlari	1995	Filialli tarmoq. Kliring. Tahlil. Nazorat. Saqlash. Vakolatlarni ajratish.
IV	Bank faoliyat boshqarishini ko‘pvazifali tizimlar	1997	Xizmatlar turlarini o‘sishi. Axborotli. Bog’liklik. Mobillik.
V	Bank faoliyat boshqarishini kompleksli, moslashuvchanli tizimlar	2000	Taqsimlanganlik Ochiqlik. Boshqaruvchanlik. Tezkorlik. Kengayish imkoniyati. Ishonchlilik Himoyalanganlik.

Bank xizmatlari va operatsiyalar bozorida quyidagilar keng tarqalgan:

• 
  xo‘jalik yurituvchi subyektlar va jismoniy shaxslarning hisob varaqlarini, depozitlarini saqlash;
  
• 
  hisob-kitoblar, jumladan, “mijoz-bank” texnologiyalari, plastik bank kartalari, Internet-banking, WAP-banking;
  
• 
  banklararo to‘lovlar;
  
• 
  turli xil kredit berish turlari;
  
• 
  valyuta operatsiyalari;
  
• 
  qimmatli qog‘ozlar bilan operatsiyalar;
  
• 
  boshqa xizmatlar.
  

BAT quyidagi maqsadlarga qaratilgan:

• 
  operatsiyalarni o‘tkazish va hujjatlarni rasmiylashtirish uchun vaqtni qisqartirish, bank o‘tkazmalarini oshirish;
  
• 
  bir xil ishlar bilan shug‘ullanadigan xodimlar sonini kamaytirish;
  
• 
  mijozlarga xizmat ko‘rsatishni takomillashtirish;
  
• 
  bank xodimlari malakasini oshirish.
  

2.