G‘. M. Milliy iqtisodiyotda axborot tizimlar va texnologiyalar

Amaliy dasturiy ta’minot tasnifi

Kompyuterning dasturiy ta’minoti orasida eng ko‘p qo‘llaniladigani amaliy dasturiy ta’minot (ADT)dir. Bunga asosiy sabab — kompyuterlardan inson faoliyatining barcha sohalarida keng foydalanishi, turli predmet sohalarida avtomatlashtirilgan tizimlarning yaratilishi va qo‘llanishidir. Amaliy dasturiy ta’minotni quyidagicha tasniflash mumkin.
Dasturlashtirish tizimlari – dasturlash tillarida yangi dasturlarni ishlab chiqishni avtomatlashtirish tizimlari. Umumiy holda dasturlash tilida yangi dasturlarni yaratishda quyidagilarning bo‘lishi shart:

1. 
   Dasturni faylga yozish uchun matn tahrirlagich dasturi.
   
2. 
   Kompilyator va interpretator.
   
3. 
   Modullarni birlashtirib yakuniy bajariladigan kodni yaratish va faylga joylashtiradigan maxsus dastur.
   

№	Vosita turi	Qo‘llanish sohasi	Namunalar
1	Maxsus matn tahrirlagich	Dastur kodini yozish va qayta ishlash	Notepad++
2	Translyatorlar:	Dasturni mashina kodiga aylantirish
	Assemblerlar	Assembler tilidagi dasturni mashina kodiga aylantirish	Macro Assembler (MASM), Turbo Assembler (TASM)
	Kompilyatorlar	Dasturni to‘liq mashina kodiga aylantirish (Pascal, Delphi, C, Basic).	C, C++, Java, Fortran, Free Pascal Compiler (FPS) va boshqalar.

Bajariladigan kod – tygallangan dastur bo‘lib, uni kompyuterda bajarish uchun operatsion tizimning bo‘lishi kifoya. Odatda ushbu fayllar
.EXE yoki .COM kengaytmali bo‘ladi.

1. 
   Dasturlash tеxnologiyalarning qurollarini tasnifi Dasturlashtirish vositalarini tasnifi quyidagicha bo‘lishi mumkin:
   

	Intepretatorlar	Dasturni qadamba-qadam mashina kodiga aylantirish va uni bajarish (VBScript, JavaScript, PHP, Perl, Python, Ruby).
3	Dasturni jamlash (link)	Barcha modullarni bitta faylga jamlaydi
4	Sozlovchilar (debugger)	Dasturdagi xato va nuqsonlarni aniqlashda qo‘llaniladi.
5	Modullar to‘plami (library)	Qism dastur va funksiyalar to‘plami
6	Hujjatlarni shakllantirish	Dasturda mavjud izohlar asosida uning uchun ma’lumotnomali hujjatlarni yaratish dasturi.
7	SDK -Software Development Kit	Operatsion tizim, uskunalar, amaliy dasturlar uchun qo‘shimcha ilovalar yaratishga qaratilgan dasturiy mahsulot ishlab chiqarish majmuasi.	Driver Development Kits (DDK), PalmOS Development Kit (PDK)

5.