G‘. M. Milliy iqtisodiyotda axborot tizimlar va texnologiyalar

Super kompyuterning nomi	Ishlab chiqariladigan mamlakat	Ishlash tezligi
Yadrolar soni
1	Summit – IBM	AQSH	200 petaflops	2,28 mln
2	Sunway TaihuLight – NCRPC	Xitoy	93 petaflops	10,65 mln
3	Sierra – IBM	AQSH	71,6 petaflops	1,57 mln
4	Tianhe — 2A – NUDT	Xitoy	61,46 petaflops	4,98 mln
5	AI Bridging Cloud Infrastructure	Yaponiya	19,88 petaflops	392000

Keyingi yo‘nalish bu mini EHM (yoki kichik EHM), ushbu sohada Digital Equipment (DEC) firmasi tomonidan ishlab chiqish yo‘lga qo‘yilgan edi. Ushbu firma 1957-yilda tuzilgan bo‘lib, 1965-yilda PDP-8 (Programmed Data Processor) minikompyuterini ishlab chiqdi.

Ushbu mashina o‘zining oddiyligi bilan va narxining juda pastligi bilan tez orada kompyuterlar bozorida o‘z o‘rnini egalladi.
Marketing sohasi bo‘yicha mutaxassislar uchun quyidagi voqeani keltiramiz. Kolumbiya universitetida iqtidorli talabalar uchun tashkil qilingan o‘quv kursi tinglovchisi Rorbert Metkalf (kelgusida lokal hisoblash tarmog‘ining texnologiyasini ixtiro qilgan) bilan qiziq voqea sodir bo‘lgan. Bir kuni mashg‘ulotga kelgan Robert, u dasturlashtirishni o‘rganib yurgan, mini EHM PDP-8 yuqolganligini bilib qoladi. Ushbu noxushlikda o‘zini aybdor deb his etgan Robert DEC firmasiga telefon qilib, bo‘lgan voqeani aytib bergan. Ertasi DEC vakillari universitetga bepul yangi kompyuterni taqdim etishgan. Shundan keyin DEC firmasi reklama kompaniyasini keng yo‘lga qo‘yishdi va unda “firma dunyoda birinchi bo‘lib shu darajada kichik kompyuter yaratdikim, uni bemalol o‘g‘irlab ketsa ham bo‘ladi” - deb ta’kidlashgan.
1970-yilda yaratilgshan PDP-11 minikompyuteri ushbu sohada standart sifatida qabul qilindi. Keyinchalik , ushbu modelning negizida yaratilgan VAX-11/780 kompyuteri 1 Mfloaps tezlikka va 4 Gbayt virtual adresga ega bo‘lgan (VAX – Virtual Adress eXtention), shu bois ushbu toifadagi kompyuterlarga supermini EHM deb nom berilgan. 1980- yillarda maynfreym va minikompyuterlar orasida hech qanday farq qolmadi, shu bois minikompyuterlar sektorini keyinchalik shaxsiy kompyuterlar egalladi.
Elektron hisoblash mashinalarining funksional imkoniyatlari quyidagi juda muhim texnik foydalanish xususiyatlarini namoyon etadi:

• 
  vaqt birligida mashina bajaradigan operatsiyalarning o’rtacha sonini o’lchovchi tez harakatchanlik;
  
• 
  elektron hisoblash mashinalari operatsiyasini amalga oshirishdagi sonlarni taqdim etishning razryadliligi (o’rni) va shakllari;
  
• 
  barcha xotira moslamalari nomenklaturasi, sig’imi va tez harakatchanligi;
  
• 
  elektron hisoblash mashinalarining o’zaro aloqa qurilmalari va tutash tugunlarining turlari va o’tkazish qobiliyati (ichki mashina interfeysining);
  
• 
  elektron hisoblash mashinalarining bir paytni o’zida bir nechta foydalanuvchi bilan ishlashi va bir necha dasturni bajarish qobiliyati (ko’p dasturiylik);
  
• 
  mashinada foydalaniladigan operatsiya tizimlarining turlari va texnik- foydalanish xususiyatlari;
  
• 
  dasturiy ta'minotning mavjudligi va funksional imkoniyatlari;
  
• 
  boshqa turdagi Elektron hisoblash mashinalari uchun yozilgan dasturlarni bajarish qobiliyati;
  
• 
  mashina buyruqlari tizimi va tuzilishi;
  
• 
  aloqa kanallariga va hisoblash tarmoqlariga ulanish imkoniyati;
  
• 
  elektron hisoblash mashinalarining foydalanishdagi ishonchliligi;
  
• 
  foydali ish vaqti va profilaktika vaqti nisbati bilan aniqlanuvchi;
  
• 
  elektron hisoblash mashinalarining vaqtdagi foydali ish koeffitsienti.
  

Bu erda arxitektura tushunchasi kiritiladi, ya’ni texnik uskunalarning va dasturiy ta’minotlarning o‘zaro bog‘lash tamoyillari, ma’lumotlarni kodlash usullari, buyruqlar tizimi va ma’lumotlarni qayta ishlash jarayonlarni belgilab beruvchi tushuncha.
Meynfreymlar . Inglizcha Mainframe , lug‘atda “tayanch kompyuter” deb yuritilgan. Axborot tizimida ko‘p sonli tashqi qurilmalari bilan ulanadigan katta quvvatli kompyuterdir.
Manba: computerra.ru

2. 
   - rasm. Meynframe IBM zEnterprise EC12
   

Undan korporativ pog‘onada ko‘pmasalali muhitda foydalaniladi. Ushbu kompyuter yuqori tezlik bilan ishlaydi, nisbatan katta operativ xotiraga ega va yechilayotgan masalalarning keng doirasini qamrab oladi. U kommumikatsiya tarmog‘i orqali o‘zining resurslarini ko‘p sonli foydalanuvchilarga taqdim qiladi va ma’lumotlarni qayta ishlashda asosiy oqimlarni o‘z zimmasiga oladi.