40
hollarda yoshlar fuqaroviy faollik ko’rsatishni istashsa-da, siyosiy sohada bunday
faoliyat ko’rsata olmaydilar.
Boshqacha aytganda, yoshlar davlat siyosati murakkab bo’lganligi tufayli o’z
istaklarini siyosatchilar oldida to’g’ri shakllantirishga qodir bo’lmaydilar. Boshqa
tarafdan siyosiy soha yoshlardan ancha uzoq bo’lganligi tufayli yoshlar o’z
manfaatlarini davlat siyosati bilan muvofiqlashtirishda murakkabliklarga duch
kelishlari mumkin. Shu tufayli ularning ba’zilari siyosiy partiyalarga a’zo bo’lishadi,
aksariyati esa umuman siyosatga qiziqmay qo’yadilar.
Insonni ixtiyoriy faoliyat, ya’ni ko’ngilli ishga chorlovchi istakning negizida
har bir kishiga xos bo’lgan shaxsiy va ijtimoiy ehtiyojlar yotadi.
Jumladan,
boshqalarga naf keltirish, o’zini namoyon qilish va muloqot istagi kishini faollikka
yetaklaydi. Kishida ijtimoiy jihatdan e’tirofga bo’lgan ehtiyoj ham mavjud.
Professional va hayotiy tajribani qo’llash istagi ham kishini shunday faoliyatga
chorlashi mumkin. O’z imkoniyatlarini ishga solish, o’z g’oyalarini tatbiq etish
istagi ham kishini harakatlantiruvchi kuchga aylanishi mumkin. Ijtimoiy
jarayonlarga ta’sir ko’rsatish va ishtirok etish ehtiyoji
ham kishini faollikka
yetaklaydi.
Fuqarolik faolligi bugungi kunda davlat uchun misli ko’rilmagan
ko’makchiga aylanmoqda. Turli ijtimoiy loyihalarga birlashgan fuqarolar ro’y
berayotgan, tug’ilayotgan va mavjud muammolarni muhokama qilish, ularning
yechimini topish va hukumatga taklif etish imkoniyatiga ega. Turli nodavlat
tuzilmalaridagi yetuk mutaxassislar bozor munosabatlari sharoitida kutilmaganda
ro’y
beradigan muammolar, bozorning tartibga solish jarayonlarida yuzaga
keladigan muammolarni bartaraf etishga hukumatga ko’makchilik qilmoqdalar.
Ma’lumki bozor munosabatlari sharoitida rang-barang ijtimoiy muammolar
yuzaga kelaveradi, ammo ularning yechimini hukumat hamisha ham o’z vaqtida hal
etavermaydi. Boshqacha aytganda, bunday muammolarni hukumat o’z vaqtida
payqash imkoniyatiga ega emas. Shunday
muammolar mavjudki, ularning oqibati
jamiyat uchun qanchalik mudhish bo’lmasin, ularning mavjudligini tan olish yoki
ularni bartaraf etish uchun aniq belgilangan institutlar mavjud bo’lmaydi. Agar
41
hukumat fuqaroviy faollikni yuzaga chiqishiga imkoniyat yaratmas ekan, yoki turli
nodavlat va jamoat birlashmalariga ana shunday muammolarni aniqlash va bartaraf
etish bo’yicha faol bo’lishga shart-sharoitlar yaratmas ekan, fuqarolik jamiyatini
barpo etish muammoligicha qolib ketaveradi.
Fuqarolik jamiyati rivoj topgan mamlakatlarda ijtimoiy hayotning barcha
sohalarida faoliyat yurituvchi jamoat birlashmalari mavjud bo’lib, ular serqirra
faoliyat yuritadilar. Masalan, jamiyatdagi ma’lumotlilik
darajasini oshirish yoki
zamonaviy ta’lim texnologiyalarini joriy etish bo’yicha ma’lum tadqiqotlar olib
borishadi va natijada parlamentga tegishli qonunlar va qonunlarga o’zgartishlar
taklif etishlari mumkin. Bir so’z bilan aytganda, taraqqiyotni maqsad qilgan har
qanday jamiyat uchun fuqaroviy faollikdan foydalanish, insonning o’zligida, uning
qalbida
mavjud
bo’lgan birdamlik,
saxiylik,
bag’rikenglik kabi fazilatlarini shakllanishiga olib
keladi.
Huquqiy
madaniyat
bu
aniq
bir
jamiyatda
insonlarning ijtimoiy huquqiy yondashuvlarini amalga oshiruvchi meyorlar,
qadriyatlar, yuridik institutlar, jarayonlar va shakllar majmuidir. U boshqa
madaniyatlarga (moddiy, ma’naviy, siyosiy va b.) mos tushmagan holda, o’ziga xos
moddiy, ma’rifiy va ideallar uyg’unligida ijtimoiy-madaniy makonda ma’lum bir
joy egallaydi. Ma’lumki, jamiyatning huquqiy ongini oshirmasdan, har bir fuqaroda
qonun talablariga hurmat
qilishni tarbiyalamasdan, normativ hujjatlar talablarini
kundalik hayotga bevosita tadbiq etish tarbiyasini shakllantirmay turib iqtisodiy,
siyosiy, ijtimoiy masalalarni yechib bo’lmaydi. Shu sababli huquqiy madaniyatni
huquqiy davlat qurish, huquqiy islohotlarni amalga
oshirishda dastlabki asosiy
masalalardan biri sifatida ko’rish mumkin.
Huquqiy davlatni shakllantirish aholining huquqiy ongini oshirish
jarayonining ajralmas qismidir. Bu o’z navbatida fuqarolik jamiyati shakllanishiga
yordam beruvchi omildir. Bundagi asosiy e’tibor quyidagi yo’nalishlarda namoyon
bo’ladi:
Do'stlaringiz bilan baham: 
