Фуқаролик ҳуқуқи

Фуқаролик ҳуқуқи - ҳуқуқ соҳаси; юридик жиҳатдан тенг бўлган субъектлар ўртасидаги мулкий ва шахсий номулкий муносабатларни тартибга солувчи ва мустаҳкамловчи ҳуқуқ нормалари йиғиндисидан иборат. Фуқаролик ҳуқуқи ўзининг предмети ҳисобланган мулкий ва шахсий муносабатларни тартибга солишда иштирокчиларининг тенглигини эътироф этишга, мулкнинг дахилсизлигига, шартноманинг эркинлигига, хусусий ишларга биронбир кишининг ўзбошимчалик билан аралашишига йўл қўйилмаслигига, фуқаролик ҳуқуқлари тўсқинликсиз амалга оширилишини, бузилган ҳукуқлар тикланишини, уларнинг суд орқали ҳимоя қилинишини таъминлаш зарурлигига асосланади. Фуқаролик ҳуқуқида мулкий муносабатлар асосий ўринни эгаллайди. Мулкий муносабатлар жумласига мулкни эгаллаш, ундан фойдаланиш ва уни тасарруф этиш, мажбуриятларни бажариш билан боғлиқ муносабатлар ва шаҳрик. киради. Қонунда назарда тутилган ҳолларда Фуқаролик ҳуқуқи бошқа шахсий номулкий ҳуқуқларни ҳам тартибга солади. Шахсий номулкий муносабатлар ва мулкий муносабатлар билан боғлиқ бўлмаган шахсий муносабатлар жумласига шаън, қадрқиммат, ишчанлик обрўси, интеллектуал мулк объектлари билан алоқадор муносабатлар киради. Фуқаролар, юридик шахслар ва давлат Фуқаролик ҳуқуқининг субъектлари ҳисобланади. Фуқаролик ҳуқуқининг объектларига ашёлар, шу жумладан, пул ва қимматли қоғозлар, бошқа буюмлар, молмулк, шу жумладан, мулкий ҳуқуқлар, ишлар ва хизматлар, ихтиролар, саноат намуналари, фан, адабиёт, санъат асарлари ва интеллектуал фаолиятнинг бошка натижалари, шунингдек, шахсий номулкий хуқуқлар ва бошқа моддий ҳамда номоддий бойликлар киради. Ўзбекистон Республикаси Фуқаролик ҳуқуқининг асосий манбаини Ўзбекистон Республикасининг Конституцияси ва ФК ташкил этади.
Фуқаролик кодекси (ФК) - фуқаролик ҳуқуқларининг энг муҳим ва асосий қоидаларини белгилайдиган кодификациялаштирилган нормалардан иборат қонун ҳужжати. ФК фуқаролик ҳуқуқининг асосий манбаи ҳисобланиб, фуқаролик ҳуқуқий муносабатларни тартибга солувчи бошқа қонун ҳужжатлари унга зид бўлмаслиги керак. ФК фуқаролик муомаласи иштирокчиларининг ҳуқуқий ҳолатини, мулк ҳуқуқи ва бошқа ашёвий ҳуқуқларнинг , интеллектуал фаолият натижаларига бўлган ҳуқуқларнинг вужудга келиш асосларини ҳамда уларни амалга ошириш тартибини белгилайди, шартнома мажбуриятлари ва ўзга мажбуриятларни, шунингдек, бошқа мулкий ҳамда у билан борлик шахсий номулкий муносабатларни тартибга солади.
Ўзбекистон Республикасининг ФК 2 қисмдан иборат бўлиб, унинг 1қисми 1995 йил 21 декабрда, 2қисми 1996 йил 29 авггустда қабул қилинган.Фақат иккала қисми ҳам бир вақтда — 1997 йил 1 мартда кучга кирган. Ўзбекистон Республикасининг ФК 6 бўлим, 71 боб ва 1199 моддадан ташкил топган. ФКнинг 1қисмида фуқаролик ҳуқуқининг умумий қоидалари, тамойиллари, фуқароликҳуқуқий муносабатлар субъектлари, мазмуни ва объектлари, вакиллик ва ишончнома, муддатлар ва даъво муддати, мулк ҳуқуқи ва бошқа ашёвий ҳуқуқлар, мажбурият ҳуқуқининг умумий қоидалари, шартномалар тўғрисидаги умумий қоидалар белгиланган бўлса, кодекснинг 2кисмида мажбуриятларнинг алохида турлари ҳисобланган фуқароликҳуқуқий шартномаларни, шартномадан ташқари мажбуриятларни, интеллектуал мулк ҳуқуқи объектлари билан боғлиқ муносабатларни, ворислик ҳуқуқини ва халкдро хусусий ҳуқуқ нормаларини фукеролик хуқуқий муносабатларга татбиқ этилишини тартибга солувчи қоидалар мустаҳкамланган.