From Vikipediya Jump to navigationJump to search

Солиштирма ҳажм қийматини (1.13) тенгламадан олиб (1.14) тенгламага қўйганимиздан сўнг қуйидагига эга бўламиз:
(1.15)
(1.16)
(1.17)
(1.18)


(1.18) тенглама битта киломолp учун идеал газнинг ҳолат тенгламаси деб айтилади.
универсал газ константаси деб айтилади. (1.18) тенглама Клапейрон – Менделеев тенгламаси дейилади.

Режа; 1.Иссиқлик сиғими.
2. Хақиқий ва ўртача иссиқлик сиғими.


Жисмни бир градусга иситиш учун зарур бўлган иссиқлик миқдори жисмнинг иссиқлик сиғими деб айтилади.
Турли хил моддаларни бир хил температурагача иситиш учун уларнинг ҳар бирига турлича миқдордаги иссиқлик энергиясини узатиш зарур бўлади. Бу ҳол модданинг агрегат ҳолатига ва тузилишига боғлиқ.
Бу таърифдан модданинг иссиқлик сиғими жисмнинг экстенсив хоссаси эканлиги келиб чиқади. хақиқатан ҳам, айни жисм таркибидаги моддалар қанчалик кўп бўлса, шу жисм иссиқлик сиғимининг катталиги ҳам шунчалик катта бўлади.
Модда миқдори бирлигининг иссиқлик сиғими солиштирма иссиқлик сиғими деб айтилади.
Солиштирма иссиқлик сиғими модданинг интенсив хоссасидир, яъни унинг катталиги модданинг тизимдаги миқдорига боғлиқ бўлмайди.
Биз бундан буён фақат солиштирма иссиқлик сиғими билан иш олиб боришимиз туфайли солиштирма иссиқлик сиғимини соддагина қилиб иссиқлик сиғими деб атаймиз.

Ўртача ва ҳақиқий иссиқлик сиғими

Иссиқлик сиғимини с символи билан белгилаймиз. Иссиқлик сиғимининг келтирилган таърифидан

(1.36)
эканлиги келиб чиқади.
Бу ерда t₁ – бошланғич температура;
t₂ – охирги температура;
q_1–2 – t₁ температурадан t₂ температурагача иситиш жараёнида модда миқдори бирлигига келтирилган иссиқлик.
Иссиқлик сиғими ўзгармас катталик эмас. Температура ўзгариши билан у ўзгаради, шунинг учун ҳам (1.36) нисбат ёрдамида аниқланадиган иссиқлик сиғими хақиқий иссиқлик сиғими деб айтиладиган иссиқлик сиғимидан фарқли ўлароқ t₁–t₂ температуралар интервалидаги ўртача иссиқлик сиғими деб айтилади.
хақиқий иссиқлик сиғими, жисмга уни иситиш жараёнида келтириладиган иссиқлик миқдоридан шу жисмнинг температураси бўйича ҳосила олиб аниқланади:
(1.37)
бундан
(1.38)