Foydali qazilmalarni boyitish jarayonlari

13-rasm. 
Konsentratsion stol SKM-1A 
1-rama; 2-deka; 3-yurituvchi mexanizm; 4-qisqa ariqcha (dastlabki 
mahsulot uchun); 5-uzun ariqcha (yuvuvchi suv uchun). 
To‘siqchalarning vazifasi - stol yuzasida mineral zarrachalar 
aralashmasini ushlab qolish va ularni suv bilan tez yuvilib ketishiga 
qarshilik qilishdir. Chunki suvning yuvish kuchi zarrachalarning yuzaga 
ishqalanish kuchidan kattaroq. To‘siqchalar orasida mineral zarrachalar 
aralashmasining qatlamlanishi sodir bo‘ladi: pastki qatlamda mayda og‘ir 
zarrachalar, keyin yirik og‘ir zarrachalar, mayda yengil va oxirida-yirik 
yengil zarrachalar joylashadi. 
Buning natijasida birinchi navbatda suv bilan yirik yengil 
zarrachalar yuviladi. Undan keyin oqim bilan to‘siqlar orasidan mayda 
yengil zarrachalar yuvilishni boshlaydi.
Turli xil zichlikka ega bo‘lgan minerallarning ajralish sxemasini 
tuzish uchun T - og‘ir mineral zarrachasi, uning inersiya kuchi ta’siridagi 
harakatlanish tezligi V
1
, suvning yuvuvchi kuchi ta’sirida stolning 
ko‘ndalang kesimi bo‘ylab harakatlanish tezligi V
2
. Yengil mineral 

---

47 
zarrachasi L uchun bu tezliklar U
1
va U
2
. Yuqorida bayon qilinganidek 
yengil va og‘ir minerallar harakat tezliklaridagi nisbat. 
V
1
> V
2
; U
1
< U
2
Og‘ir mineral zarrachasi TA, yengil mineral zarrachasi esa LV 
yo‘nalishda harakatlanadi. 
Shunday qilib, og‘ir va yengil mineral zarrachalari stoldan turli xil 
nuqtalarda tushadi va bu ularni alohida mahsulotlarga ajratish imkonini 
beradi. Yonbosh tarafda og‘ir minerallar boyitmaga ajraladi, stolning ostki 
qismining uzatmaga yaqin qismida yengil minerallar chiqindiga ajraladi. 
Oraliq maydonda (zonada) esa oraliq zichlikka ega minerallar hamda 
ajralishga ulgurmagan minerallar oraliq mahsulotni tashkil qiladi.
14-rasm.
Mineral zarrachalarning zichligidagi farqqa qarab
stol yuzasida harakatlanish sxemasi 
Boyitish uchun bir-biridan dekaning soni, shakli va yuzasi bilan, 
ularning o‘rnatilish usuli (osilgan yoki tayanchli), uzatmasining 
konstruktsiyasi, dekaning tebranish chastotasi va amplitudasi va boshqa 
xususiyatlari bilan farq qiluvchi konsentratsion stollar ishlatiladi. 
Sanoatda SKP stol (osilgan) - SKP-15, SKP-22, SKP-30 (sonlar 
dekaning umumiy yuzasi, m
2
); SKO-(tirgakli); SKO-15; SKO-22; SKO-30 
va h.k. markali stollar chiqariladi.