Foydali qazilmalarni boyitish jarayonlari

Magnitlash.
Magnitlash operatsiyasi bo‘tanani tez cho‘ktirish va 
flokulalar yuzasidan shlamli zarralarni yuvish maqsadida uni 
flokulyasiyalash uchun magnetitli rudalarni namli boyitish sxemalarida 

---

263 
qo‘llaniladi. Magnitlash yoki alohida magnitlash apparatlarida yoki 
deshlamatorlarda amalga oshiriladi.
Quritish.
Quritish operatsiyasi dastlabki mahsulot namligini 
kamaytirish uchun quruq magnitli separatsiyadan oldin qo‘llaniladi.
Rudaning oshgan namligi ham kuchli magnitli rudalarda hamda kuchsiz 
magnitli rudalarda quruq boyitish natijalarida bilinadi. Dastlabki mahsulot 
namligi oshishida zarralarning o‘zaro ilashish kuchi oshadi va 
materialning separator ishchi qurilmalari yuzasiga yopishishi kuzatiladi, bu
nomagnit zarralarning magnitli mahsulotga tushishi, magnitli zarralarning 
esa nomagnit mahsulotga tushishi ehtimoli oshishiga olib keladi.
Quruq magnitli separatsiya uchun dastlabki mahsulotning joiz 
bo‘lgan namligi, asosan, uning yirikligiga bog‘liq. Masalan, -20+0 mm 
yiriklikdagi rudani boyitishda namlik 3-4% oshmasligi lozim, -2+0 mm 
yiriklikdagi rudani boyitishda joiz bo‘lgan namlik 0,5-1% kamayadi.
Magnitlovchi kuydirish.
Magnitlovchi kuydirishli boyitish kuchsiz 
magnitli rudalarni magnitlovchi kuydirishda magnitli xossasini oshirib, 
so‘ngra kuchsiz magnit maydonida saralashdan iborat. Kuydirish magnitli 
boyitishdan oldingi tayyorlov operatsiyasi hisoblanadi va tegishli 
atmosferada kuchsiz magnitli rudalarni va temir rudalarini (gematit, martit, 
limonit, siderit va b.) kuchli magnitli magnetitga va maggemitga (γ-Fe
2
O
3
) 
o‘tkazish (aylantirish) imkonini beradi. 
Temir rudalarini magnitlovchi kuydirish tiklovchi, tiklovchi-
oksidlovchi va oksidlovchi bo‘ladi. 
Tiklovchi
kuydirishda temirning kuchsiz magnitli oksidlarini (Fe
2
O
3
) 
kuchli magnitli past oksidlargacha tiklash sodir bo‘ladi. Tiklovchilar 
sifatida qo‘ng‘ir ko‘mir, antratsit, koksikdan, domna, generator gazlaridan 
va tabiiy gazdan hamda mazutlardan foydalaniladi. Qo‘ng‘ir ko‘mir, 
antratsit va koksikdan foydalanishda kuydirish quyidagi tenglama bo‘yicha 
800-950 
o
C haroratda olib boriladi: 
3Fe
2
O
3
+C=2Fe
3
O
4
+CO 
(5.1) 
Gazlar bilan tiklash quyidagi tenglamalar bo‘yicha 600-850 
o
C 
haroratda sodir bo‘ladi: 
3Fe
2
O
3
+N
2
=2Fe
3
O
4
+N
2
O;
(5.2) 
3Fe
2
O
3
+CO=2Fe
3
O
4
+CO
2
(5.3) 
Tiklovchi-oksidlovchi 
kuydirish 
temirning 
kuchsiz 
magnitli 
oksidlarini magnetitga tiklashdan va magnetitni kuchli magnitli 
maggemitgacha (

-Fe
2
O
3
) oksidlash bilan quyidagi tenglama bo‘yicha olib 
boriladi: 
2Fe
3
O
4
+0,5O
2
=3Fe
2
O
3
(5.4) 

---

264 
Magnetitni maggemitgacha oksidlashni tiklangan rudani faqatgina 
maggemit barqaror bo‘lgan haroratgacha (300-400 
o
C) sovitilgandan so‘ng 
amalga oshirish mumkin. 
Oksidlovchi 
magnetlovchi kuydirish temirning kuchsiz magnitli 
karbonatlarini (sideritli rudalarni) kuchli magnitli magnetitga o‘tkazish 
uchun qo‘llaniladi va quyidagi tenglama bo‘yicha olib boriladi: 
3FeCO
3
=Fe
3
O
4
+CO+2CO
2
(5.5) 
Bakalsk konining sideritli rudalarini kuydirish 950-1050 
o
C haroratda 
olib boriladi. 
Magnetlovchi kuydirish uchun quvursimon aylanma pechlar, shaxtali 
pechlar va qaynar qatlam pechlaridan foydalaniladi.