Fonetikaning tadqiqot maqsadi va usuliga ko‘ra turlari Reja

Fizik–akustik aspekt. Eksperimental fonetikaning bu aspekti fonetik birliklarning fizik

tabiatini tadqiq qiladi. Fonetik birliklarning fizik tabiatiga tovushning balandligi, kuchi, tembri,

cho‘ziqligi kiradi. Tovushning ovoz, shovqin, qo‘shimcha (yordamchi) ton kabi komponentlari

ham fizik- akustik omillar sanaladi.

1.Tovushning balandligi - tovushning un paychalari tebranishi chastotasiga bog‘liq sifati.

Ma`lum vaqt O‘lchovida (masalan, bir sekundda) un paychalarining tebranish miqdori qancha

ko‘p bo‘lsa, tovush shuncha baland bo‘ladi yoki, aksincha, shu vaqt O‘lchovi hisobida un

paychalari qancha kam (siyrak) tebransa, tovush shuncha past chiqadi. Tebranayotgan jismning,

masalan, un paychalarining tinch holatdagi nuqtadan ikki (qarama-qarshi) tomonga bir marta

borib kelishi bitta to‘la tebranish sanaladi, ana shu bitta to‘la tebranish bir gers hisoblanadi,

demak, baland ovozda gerslar miqdori ko‘p(tebranish zich), past ovozda esa gerslar miqdori kam

(tebranish siyrak) bo‘ladi. Insonning eshitish qobiliyati 16 gersdan 20000 gersgachadir: 16 gers

eshitishning eng quyi pog‘onasi, 20000 gers esa eshitishning eng yuqori pog‘onasi hisoblanadi.

16 gersdan kam chastotali tebranish infratovush, 20000 gersdan ortiq chastotali tebranish esa