Fiziologiya

Azot retensiyasi kattaligining yoshga bog’liq holda o’zgarishlari

Yoshi	Ovqat bilan kirgan azotga nisbatan % hisobida	Yoshi	Ovqat bilan kirgan azotga nisbatan % hisobida
0-3 oylik	50,7	5-9 yosh	27,7
3-6 oylik	35,3	11-14 yosh	25,1
6-9 oylik	32,5	25-35 yosh	7,8
9-12 oylik	37,6	60-80 yosh	2,3
1-3 yosh	25,2

Organizmning azotni ushlab qolish qobiliyati butun o’sish davri davomida saqlanadi. Bu qoidadan chaqaloq hayotining birinchi kunlari mustasno. Bola tug’ilganidan keyin 48-72 soat davomida moddalar almashinuvi katabolik xarakterga ega bo’ladi. Organizmning energetik ehtiyojlari qisman zahiradagi glikogen, yog’lar va to’qima oqsillari hisobiga to’ldiriladi. Og’iz suti oqsillarga boy bo’lsada, bu kunlarda ona suti uncha ko’p bo’lmaydi, sutdagi oziq moddalar hazm tizimida yetarli darajada o’zlashtirilmaydi. Natijada chaqaloqning tana massasi kamayadi, manfiy azot balansi kuzatiladi. Og’iz suti oqsillarini o’zlashtirishda enterotsitlarning pinotsitoz faolligi ahamiyatli.
Bu mexanizm asosida qonga o’zgarmasdan o’tgan oqsillar buyrakda parchalanadi, degan fikr ham bor. Azot retensiyasining qiymati ovqat ratsionidagi oqsillar miqdoriga va sifatiga bevosita bog’liq. Ammo ratsiondagi oqsillar miqdori 5-6 g/kg dan ortsa, organizmda azot retensiyasi ortmaydi. Ratsiondagi uglevodlar va yog’lar miqdori ham bolalarda azot retensiyasiga ta’sir ko’rsatadi. Ovqat tarkibida uglevodlar yetarli bo’lmasa, energiya sarfini qoplash uchun oraganizmda oqsillardan ko’proq foydalaniladi. Yog’lar azot retensiyasini biroz kamaytiradi.
Bolalarda azot muvozanati (katta yoshdagi odamlarga qaraganda) ratsiondagi oqsillar miqdori nisbatan yuqori bo’lganda kuzatiladi. Azot retensiyasi sababli bolalarning oqsillarga bo’lgan ehtiyoji kattalarga nisbatan ancha yuqori (8-jadval).

8-jadval