«Физиология» фанидан 2-курс даволаш, педиатрия, касбий таълим, тиббий профилактика, фармация, факультети талабаларига

106.Миопия; гиперметропия; астигматизм;
Yaqindan kurish. Kuzning buylama utsi xaddan tashqari uzun 
bulsa, asosiy fokus tur pardada emas, uning oddida shishasimon 
tanada buladi. Bunday kuz yatsindan kuruvchi - miopik kuz deb 
atala-di. Yaqindan kuruvchi kishida ravshan kurishning uzoq 
nuqtasi cheksizlikdan oxirgi va anchagina yaqin masofaga keladi.
Uzoqdan kurish. Uzoqdan kuruvchi kuzning buylama uqi 
kalta,shu sababli uzoqdagi narsalardan kelayotgan parallel nurlar 
tur par- da orsasida tuplanadi. Tur pardada esa yorug sochish 
doirasi vujudga keladi, yaʼni narsa tasviri noaniq, yoyilib tushadi. 
Refraksiya-ning bu kamchiligini bartaraf qilish uchun 
akkomodatsiyaga zur berish yaʼni, gavxar qabariqligini oshirish 
zarur. Shu sababli uzoqdan kuruvchi kishi faqat yaqinga 
qaraganda emas, balki uzoqqa qaraganda ham akkomodatsion 
muskullarga zur beradi.
Astigmatizm.Turli yunalishlarda (masalan, gorizontal va vertikal 
meridianlar buyicha) nurlarning turlicha sinishi astigmatizm deb 
yuritiladi. Astigmatizmni xam refraksiya ano-
ma
liyalariga qo’shmoq maksadga muvofiq; buladi. Barcha 
yoshdagi kishilarni bir qadar astigmatik xisoblanadi, shuning uchun 
astigmatizmni optik sistema bulgan kuz tuzilishining 
takomillashmaganligiga yuymoq kerak.Astigmatizmning asosiy 
sababi, kuzning shox pa
rdasi tom maʼnodagi sferik yuzaga ega 
emasligida bulib, shox pardoning turli yunalishlardagi egrilik radiusi 
turlicha. Astigmatizmning kuchli darajalari silindrlik yuzaga
uxshab ketadi, natijada To’r pardadagi tasvir buziladi

---

107. Эшитиш анализаторининг физиологияси;
Eshituv retsepsiyasi tovushga bog
‘
liq fiziologik funksiya. Tovush 
gazlar, suyuqliklar va qattiq jismlarda kuzatiladigan zarrachalarning 
tebranishidir. Bu tebranishlar ko
‘
rsatilgan muhitlarga toiqin sifatida 
tarqaladi va organizmlarning maxsu
s a‘zolariga ta‘sir qilib, uni 
shikastlaslii mumkin bo`lgan mexanik hodisalardan xabardor qiladi, 
bir turga va boshqa turlarga mansub hayvonlar uchun o
‘
zaro 
muloqot vositasi bolib xizmat qiladi. 
Odam eshituv a‘zosining fiziologik xossalarini hi- sobga olib 
tebranishlarni uch xilga: chastotasi 20 Gs dan kam bo`lgan 
odamning qttlog‘i eshitmaydigan infratovushlarga, chastotasi 20—
20000 Gs bo`lgan odamning qulogi eshita oladigan tebranishlarga 
va eshitib bo'lmaydigan, chastotasi 20000 Gs dan yuqori bo`lgan 
ultratovushlarga bolish mumkin. 
Tovush to`lqinlari havoda 335 ш/s tezlikda tarqalib, tovush bosimini 
hosil qiladi. Bu bosim detsebellarda olchanadi. Vaqt birligida 
maydon birligiga to
‘
g‘ri keiadigan tovush energiyasi tovushning 
kuchini ifodalaydi. 
Yakka chastotali tovushlar, ton deyiladi. Odatda tovush bir necha 
chastotali, tebranishlar natijasida kelib chiqadi. Bu chastotalar 
asosiy chastotaning butun karralari bolsa, (asosiy chastotadan, 
ikki, uch va hokazo marta farq qilsa) musiqaviy tovush paydo 
bo`ladi. Bir-
biriga bog‘liq bolmagan chastotalar shovqin hosil qiladi. 
Nutqqa ega bo`lgan odam uchun eshituv retsepsiyasining 
ahamiyati benihoya katta.