Fizikaning hozirgi zamon ta’limidagi o’rni

UMUM TA’LIM MAKTABLARIDA FIZIKA FANIDAN MASALALAR YECHISHDA 
ZAMONAVIY O`QITISH USLUBLARIDAN FOYDALANISH 
 
To`rtko`l tumani № 46 umum ta`lim o`rta maktabo`qituvchisi Utebaev G, 
Ajiniyoz nomidagi Nukus DPI 4 –kurs talabasi Arzibekov M 
Hozirgi kunda ta`lim jarayonida interfaol metodlar, innovatsion texnologiyalar, pedagogik va 
axborot texnologiyalarni qo`llashga bo`lgan e`tibor kundan-kunga kuchayib bormoqda. Zamonaviy 
pedagogik texnologiyalar o`quvchilar egallagan bilimlarni o`zlari qidirib topishga, mustaqil o`rganib, 
tahlil qilishga, hatto xulosalarni o`zlari to`liqtirishga o`rgatadi. 
Albatta, fizik bilim olish anchagina murakkab jarayon bo‘lib, bu o‘quvchilarda alohida texnik 
qobiliyat talab qiladiki, bunda o‘quvchi eng avvalo boshlang‘ich matematik bilimga ega bo‘lmog‘i 
kerak. Fizikani o‘rganuvchi texnik qurilmalar bilan tanish bo‘lish va ularning ishlash jarayoniga 
qiziqish eng asosiy jihatlaridan biridir. Bugungi kunga kelib, fizika fanini yaxshi o‘zlashtiruvchi 
o‘quvchilar kamaymoqda, chunki birinchidan texnik vositalar yetarlik emas, ikkinchidan maktab 
laboratoriyasida fizikaviy jihozlar to‘liq emasligini ko‘rsatish mumkin.
Fizika fanini o‘rganishda faqatgina darslarda olinadigan bilimlarga suyanib bo‘lmaydi. Buning 
uchun qo‘shimcha darslar tashkil etish va o‘quvchilarni o‘z ustida ishlashga o‘rgatish lozim. Bu 
amallar fizika fani to‘garaklarida va qo‘shimcha dars mashg‘ulotlarida amalga oshiriladi. [1] Fizik 
masalalarni yechish o‘quvchilardan fizik hodisa va jarayonlar haqida yuqori tasavvur talab etadi. Fizik 

---

“Fizikaning hozirgi zamon ta’limidagi o’rni”. Samarqand 2019-yil 13-14 dekabr.
 
34 
masala odatda kichkina muammo bo‘lib, fizik metod va qonunlarga suyangan holda, mantiqiy 
mulohaza etish, matematik hisoblashlar va eksperiment yordamida hal qilinadi. Fizik masalalarni 
yechish jarayonida, asosiy fizik kattaliklar, qonunlar va hodisalar to‘g‘risida real tushunchalar hosil 
qilishga qaratiladi. Muntazam ravishda fizik masalalarni yechib borish, o‘quvchilarni ijodiy ishlashga, 
mustaqil fikrlash va amaliy izlanishga o‘rgatadi. O‘quvchilar tomonidan fizik masalalarni mustaqil 
yechishni tashkil etish, muhim tarbiyaviy ahamiyatga ega. O‘quvchilarda mehnat sevarlik va maqsad 
sari intiluvchanlik xarakterlari mustahkamlanadi. Masalalar yechish orqali o‘quvchilarga zamonaviy 
fan va texnika yutuqlari haqidagi axboratlarni berish mumkin. O‘quvchilarni fizik masalalarni 
yechishga o‘rgatish, murakkab pedagogik muammolardan biri hisoblanadi hamda ularni fizik 
masalalarni yechishga o‘rgatish jarayoni o‘qituvchidan o‘qitishning turli uslublaridan keng 
foydalanishni talab qiladi.
Masalan, Umum ta’lim maktablarida 6-11 sinflarida fizika fanidan masalalar yechishda, 
mavzularini aks ettiruvchi plakatlar, chizmalar, kompyuter va videoproektor, ―Axborotnomaning 
mavzulashtirilgan testlari va birliklar yozilgan ko‘rgazmali plakatlardan foydalanish bilan qator 
o`qitishning klaster, debat, kichik gruhlarda, aqliy hujim uslublaridan foydalanish maqsadga muvofiq 
hisoblanadi. Darsda ishlatiladigan asosiy qonun, tushuncha va formulalarning o‘rinlarini almashtirib, 
ekranda tasvirlab, o‘quvchilardan fizika fanining bo‘limlariga doir qonunlarini to‘g‘ri tarzda tasvirlab 
berishlari so‘raladi. [3] 
Har bir formula yoniga ularning birliklarini yozish talab etiladi. Shundan so‘ng berilgan 
formulalardan kerakli kattaliklarni topish kerakligi aytiladi, so‘ngra o‘quvchilarda formula va 
qoidalardan foydalanib masalalar yechish uchun ichki imkoniyatlar paydo bo‘ladi. Masala yechish 
namunasi ko‘rsatiladi. Shunday qilib o‘quvchilar masalalarni mustaqil ishlash uchun hamma yetarli 
ma‘lumotlarga ega bo‘ladilar. So‘ngra ekranda kichik guruhlarga mustaqil yechish uchun masalalar 
havola etiladi. [2] Har bir guruhning topshiriqlarini qanday bajarganligi va o‘rni, sardorlar topshirgan 
natijalarni tekshirish orqali belgilanadi. Fizikadan masalalar yechish o‘quvchilar bilimni oshiribgina 
qolmay, fanga bo‘lgan qiziqishini ortishi bilan birga, ularning hayotiy tafakkuriga, tasavvuriga ham 
katta hissa qo‘shadi. Natijada ularning nazariy tayyorgarligi kuchayadi va ularda olamning zamonaviy 
tabiiy ilmiy manzarasi yetarli darajada shakllanadi.
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati 
1. N. Turdiev, Z. Sangirova, N. Ne`matova Fizika, 6-sinf o`qutuvchilar uchun qo`llanma 
2. A. Yunusaliev, Fizika Universal qo`llanma Toshkent 2015 yil 
3. R. Ishmuhamedov, A. Abduqodirov, A. Pardaev. Ta`limda innovatsion texnologiyalar Toshkent, 
2008 yil