Fizikaning hozirgi zamon ta’limidagi o’rni

“Fizikaning hozirgi zamon ta’limidagi o’rni”. Samarqand 2019-yil 13-14 dekabr.
 
101 
ТУРЛИ МАМЛАКАТЛАРДАГИ ЎҚИТУВЧИЛАР МАЛАКАСИНИ ОШИРИШ 
ТИЗИМЛАРИ ТАҲЛИЛИ ВА УНДАН КЕЛИБ ЧИҚАДИГАН ХУЛОСАЛАР 
 
Ш.Ҳ.Усанов, Таълим сифатини назорат қилиш давлат инспекцияси бош мутахассиси, 
ф.м.ф.н., доцент 
Ҳар қандай тизимда таълимнинг сифати 
ўқитувчининг тайёргарлик даражаси сифатидан 
устун бўла олмайди. 
Педагоглар малакасини оширишнинг самарали тизими – ҳар қандай мамлакат учун 
ўқитувчиларнинг касбий фаолияти сифатини оширишнинг энг муҳим омилларидан бири 
ҳисобланади. Турли мамлакатларда бу борада турлича ёндашувлар мавжуд бўлиб, малака ошириш 
тизимларининг ўзига хос хусусиятлари, уларнинг қиёсий таҳлили, афзаллик ва камчиликлари 
таҳлилидан келиб чиқадиган хулосалар баён қилинади. 
АҚШ, Франция, Сингапур давлатларида педагогика олий ўқув юртини тугатиш, мактабда 
дарс бериш ҳуқуқини бермайди. Бунинг учун бир неча ойдан бир йилгача махсус малака ошириш 
курсида ўқиш ёки малакали ўқитувчига шогирд тушиб, мактабда ишлаш ҳуқуқини, яъни ваколатли 
ташкилот олдида ўз лаёқатини тасдиқлаши, назарий имтиҳон топшириши ва амалий дарс бериши 
керак бўлади.
Чет элда тажриба орттириш (ҳорижий стажировкалар Сингапур, Хитой (Шанхай)), ижодий 
ўқув таътили (Жанубий Корея, Сингапур, Австралия ва бошқалар), мустақил малака ошириш 
(Японияда тасдиқланган режа асосида мустақил равишда ўз малакасини оширадиган 
ўқитувчиларга ойлик иш ҳақининг 10 % миқдорида қўшимча ҳақ тўланади) каби замонавий малака 
ошириш турларидан фойдаланилади. Жанубий Корея, Сингапур ва Финляндияда ўқитувчи ҳар 
йили малакасини ошириши шарт. Францияда бу ҳар 2 йилда, Хитойда ҳар 3 йилда бир мартага 
малака ошириши белгиланган. Бу мамлакатларда педагогнинг малакасини ошириши унинг ойлик 
маошининг ошишига ва лавозимга кўтарилишига имкон беради.
Ўқитувчилар эҳтиёжидан келиб чиқиб тузиладиган динамик дастурлар ривожланган 
давлатларнинг деярли барчасида, модулли-кредит дастурлари эса Жанубий Корея, Сингапур, 
Хитойда қўлланилмоқда. 
Малака ошириш самарадорлигини ошириш учун ўқитишнинг илғор ва самарали 
методларини қўллашга йўналтирилган олий таълим, малака ошириш ва умумий ўрта таълим 
муасасалари ўртасидаги ҳамкорлик (АҚШ), мактаб ўқитувчилари эҳтиёжидан келиб чиқиб, 
малакали ўқитувчи-модератор томонидан мактаб ёки бир неча мактаб ўқитувчиларининг 
ҳафтадаги ижодий кунларида ташкил қилинадиган махсус малака ошириш курслари ва семинар-
тренинглар (Жанубий Корея, Сингапур, Хитой, Германия)лардан унимли фойдаланилмоқда.