Fizika,2 qism 20

Ràdiîàktiv  elåmåntlàr  îilàsi.  Òàrtib  ràqàmi  83  dàn  kàttà

bo‘lgàn  elåmåntlàr  izîtîplàrining  bàrchàsi  ràdiîàktivdir.  Òàbiiy

ràdiîàktiv ålåmåntlàr, îdàtdà, to‘rt qàtîrdà jîylàshtirilàdi. Dàst-

làbki elåmåntdàn bîshqà bàrchàsi îldingisining ràdiîàktiv yemi-

rilishi  nàtijàsidà  hîsil  bo‘làdi.

92

238

U  uràn îilàsi qo‘rg‘îshinning stàbil izîtîpi 

82

206

Pb  bilàn

tugàydi. Òîriy 

90

232

Th  ning îilàsi esà qo‘rg‘îshinning bîshqà stàbil

izîtîpi 

82

208

Pb   bilàn,  àktiniy 

89

235

Ac   ning  îilàsi  qo‘rg‘îshinning

stàbil izîtîpi 

82

207

Pb  bilàn, nåptuniy 

93

237

Np  ning îilàsi esà vismut-

ning  stàbil  izîtîpi 

83

209

Bi   bilàn  tugàydi.

Sinîv  sàvîllàri

1. Ràdiîàktivlikni kim kàshf qilgàn? 2. Ràdiîàktivlik qàndày qilib

kàshf qilingàn? 3. Ràdiîàktiv so‘zi qàndày mà’nîni ànglàtàdi? 4. Qàndày

nurlàr ràdiîàktiv nurlàr dåyilàdi? 5. Ràdiîàktivlik dåb nimàgà àytilàdi?

6. Ràdiîàktiv nurlàr qàndày nurlàrdàn tàshkil tîpgàn? 7. 58- ràsmdàgi

mànzàràni  tushuntirib  båring.  8.  Uràndàn  bîshqà  hàm  ràdiîàktiv

elåmåntlàr  màvjudmi?  9.  Òàbiàtdà  ràdiîàktiv  elåmåntlàr  qàyårlàrdà

uchràydi? 10. Hàvîdà, suvdà, tuprîqdà ràdiîàktiv elåmåntlàr màvjudmi?

11. Jînli îrgànizmlàr hujàyràsidà-chi? 12. Îziq-îvqàtlàr tàrkibidà-chi?

13.  Qàndày  izîtîplàr  tàbiàtdà  eng  ko‘p  tàrqàlgàn?  14.  Ràdiîàktivlik

izîtîplàrning qàndày holatdà bo‘lishigà bîg‘liqmi? 15. Ulàrning àgrågàt

holatigà-chi?  16.  Ulàrning  qàndày  bîsim  îstidà  yoki  temperaturada

---

144

ekànligigà-chi?  17.  Elåktr  yoki  màgnit  màydîndà  bo‘lishigà-chi?

18.  Ràdiîàktivlik  yadrî  ichidàgi  jàràyonlàrning  nàtijàsimi?  19.  Òàbiiy

ràdiîàktivlik dåb nimàgà àytilàdi? 20. Ràdiîàktivlik yadrîdà ro‘y bårà-

digàn jàràyonlàr hàqidà mà’lumît bårà îlàdimi? 21. Ràdiîàktiv yemi-

rilish dåb nimàgà àytilàdi? 22. Yemirilgàn yadrî qàndày yadrî dåyilàdi?

23.  Hîsil  bo‘lgàni-chi?  24.  Yadrîning  yemirilishi  qàndày  qînunlàrgà

bo‘ysunàdi?  25.  Yadrîning  yemirilishi  qànchà  vàqtgàchà  cho‘zilishi

mumkin?  26.  Ràdiîàktiv  yemirilish  dîimiysi  qanday  kattalik?

27. Ràdiîàktiv yemirilish qînunini ta’riflang. 28. Yarimyemirilish dàvri

qàndày  àniqlànàdi?  29.  Yarimyemirilish  dàvri  turli  izîtîplàr  uchun

nimàgà tång? 30. Nuklid dåb nimàgà àytilàdi? 31. Nuklidning àktivligi

dåb-chi?  32. Àktivlikning  SI  dàgi  và  siståmàdàn  tàshqàri  birliklàri.

33.  Ràdiîàktiv  elåmåntlàr  îilàsi.