Fizika,2 qism 20

Yarimyemirilish  dàvri.  Ràdiîàktiv  yemirilish  intånsivligini

õàràktårlîvchi kàttàliklàrdàn biri yarimyemirilish dàvridir. Yarim-

yemirilish dàvri 

æ

ö

ç

÷

è

ø

1

2

T

 dåb, bîshlàng‘ich yadrîlàrning sîni o‘rtàchà

ikki  màrtà  kàmàyishi  uchun  zàrur  bo‘làdigàn  vàqtgà  àytilàdi.

Àgàr  =

1

2

t T  bo‘lsà, undà 

=

0

2

N

N

  và  ràdiîàktiv  yemirilish

qînunigà  muvîfiq:

1

0

/2

0

2

T

N

N e

l

-

=

.

Ushbu  fîrmulàni  pîtånsirlàb  quyidàgini  îlàmiz:

l

=

-

1

2

ln 2

T

yoki

l

l

=

=

1

2

0,693

ln 2

T

                  (35.2)

ni  hîsil  qilàmiz.

Òurli izîtîplàr uchun yarimyemirilish dàvri judà kång intår-

vàldà  o‘zgàràdi.  U  uràn  uchun  4,56  mlrd  yilgà  tång  bo‘lsà,

pîlîniy  izîtîpi  uchun  bîr-yo‘g‘i  1,5 · 10

-4

  s  ni  tàshkil  qilàdi.

Àktivlik. Vàqt birligidà pàrchàlànàdigàn yadrîlàrning sînini

bilish muhim àhàmiyatgà egà. Àynàn shundày õàràktåristikàdàn

---

143

fîydàlàngàndà  nuklid  ibîràsi  ishlàtilàdi.  Nuklid  dåb,  prîtînlàri

sîni  Z  và  nåytrînlàri  sîni  N  bilàn  fàrq  qilàdigàn  àtîm  yadrî-

làrigà  àytilàdi.  Ràdiîàktiv  mànbàdàgi  nuklidning  àktivligi  (À )

dåb,  nàmunàdàgi  shu  yadrîning  1  s  dàgi  pàrchàlànishlàr  sînigà

àytilàdi:

A = lN .                        (35.3)

Àktivlikning SI dàgi birligi – Båkkårål (Bq): nuklidning 1 Bq

àktivligi dåb, 1  s dà 1 tà pàrchàlànish ro‘y båràdigàn àktivlikkà

àytilàdi. 1Bq = 1 pàrch./1 s = 1 s

-1

. Hîzirgàchà yadrî fizikàsidà

siståmàgà  kirmàydigàn  nuklid  àktivligining  birligi  –  kyuri  (Cu)

qo‘llànilàdi:  1  Cu  =  3,7 · 10

10

  Bq.