Fizika va astronomiya

Nazorat savollari:

1. 
   Fizika o‘qitish metodikasining maqsadi qanday?
   
2. 
   Fizika o‘qitish metodikasining vazifalarmi ayting.
   
3. 
   Fizika o‘qitish metodikasi qanday paydo bo‘lgan?
   
4. 
   Fizika o‘qitish metodikasi didaktika bilan qanday bog‘langan?
   
5. 
   Fizika o‘qitish metodikasi uning rivojlanishida qanday o‘rin tutadi?
   

3-§. Fizika o‘qitish metodikasining predmeti va tadqiqot
metodlari

Uzluksiz ta’lim tizimida fizika o‘qitishning maqsadi o‘quvchi va talabalarga ta’lim berish, ulami tarbiyalash va rivojlantirishdan iboratdir. Shu bilan birga fizikaning metodik masalalaridan bo‘lib, o‘quv kursining mazmunini, tarkibini va dasturini, uni o‘qitishga taalluqli darslik, o‘quv qo‘llanmalar va vositalami aniqlash va ulardan o‘qitish jarayonida samarali foydalanish usullarini topish hisoblanadi.

0‘qitish jarayoni tushunchasi asosan quyidagi savollarga javob berishi kerak:

1. Yoshlami nima uchun o'qitamiz? Bu har bir davlatdagi o‘qitishning maqsadi va vazifasi orqali aniqlanib, direktiv hujjatlarda (konstitutsiya, «ta’lim to‘g‘risidagi» qonun, bilim berish konsepsiyalari, davlat ta’lim standartlari, o‘quv yurtining ustavi, dasturiy hujjatlar va boshq.) ko'rsatiladi. Uzluksiz ta’lim tizimida fizika o‘qitishning maqsadi o‘quv dasturlarining tushuntirish xatida quyidagi tarzda berilgan:

• 
  ilmiy-texnik taraqqiyotni tezlashtirish jarayonida fizikaning tutgan o‘mi va rolini tushuntirish asosida o‘quvchilami siyosiy- g‘oyaviy, fidoyilik va intematsional milliy ruhda tarbiyalash, direktiv hujjatlarga mos tarzda ilm va texnikani rivojlanish darajasini ochib berish, fizika va texnikani rivojlanishiga vatanimiz va chet ellik olimlaming qo‘shgan hissalari bilan tanishtirish;
  
• 
  ilmiy dalillar, tushunchalar, qonunlar, nazariyalar, fizika fanining tadqiqot metodlari, bilimlami amalda qo‘llash va olamning ilmiy manzarasi to‘g‘risidagi bilimlami shakllantirish;
  
• 
  materiya tuzilishining birligini, tuzilishining cheksizligini, tabiatdagi saqlanish qonunlarining universalligini, fizik hodisa- laming dialektik mohiyatini, fizik nazariyalaming uzluksizligi va izchilligini, fizikaning rivojlanishida nazariya bilan tajribani birgalikda qatnashishini, fizikani o‘rganishda amaliyotning rolini ochib berish;
  

• 
  ilmiy-texnik taraqqiyotning asosiy jihatlari bilan tanishtirish - kompleks avtomatlashtirishni, elektronika va mikroprotsessorlami, texnikani, robototexnikani, atom energetikani, ishlab chiqarish va axborot texnologiyasining hamda yangi materiallami ishlab chiqarish jarayonlari bilan o‘quvchilami tanishtirish;
  
• 
  bilimlarga mustaqil ega bo'lishni tushuntirish, darslik, o‘quv qo'llanmalar, ma’lumot beruvchi ilmiy adabiyotlar hamda xresto- matik adabiyotlar bilan ishlash usullarini shakllantirish;
  
• 
  ayrim eksperimental ko'nikmalami shakllantirish: asbob- anjomlar bilan ishlash, o‘lchash, o‘lchash natijalaridan foydalanish va eksperiment asosida xulosa chiqarish, texnik xavfsizlikka rioya qilish;
  

- fizika va texnikani bilishga qiziqtirish, bilish imkoniyatlarini rivojlantirish, o‘qishga samarali yondashishni shakllantirish, fizikani hayot bilan bevosita bog‘lab o‘qitish natijasida o‘quvchilarni kasb tanlashga tayyorlash, o‘quvchilami esa kasbiy tayyorgarligini kuchaytirish.

2. 
   Yoshlarga nimani va qancha o‘qitamiz? Bu savolga javob umumta’lim maktab. akademik litsey va kasb-hunar kollejlari, mutaxassislik o‘quv rejalari hamda fizika o‘quv dasturlaridan, darsliklardan olinadi.
   
3. 
   Yoshlami qanday o‘qitamiz? Amalda bu savolga aniq javob beradigan direktiv hujjat yo‘q. U o‘qitish metodlari, vositalari hamda o‘qitishni tashkil qilish shakllari orqali amalga oshirishga tegishli. Ulami ishlab chiqish, tanlab olish va foydalanish o‘qituvchilardan yuqori darajadagi ijodkorlikni talab qiladi.
   

Shuni alohida ta’kidlash lozimki, mustaqillikka erishilgandan so^lng, Respublikamiz rahbariyati ushbu sohaga alohida e'tibor bcrib. 1997-yili «Ta’lim liVg'risidagi» Qonun va «Kadrlar tayyorlash milliy dasluri» qabul qilindi. Ushbu hujjatlar asosida (Yzbekistonda yoshlarni o'qitishning yangi tizimiga o'tildi va u hozirgi kunda muvaffaqiyatli faoliyat koYsatmoqda.

Oliy maktablarda fizika o‘qitish metodikasi quyidagi bo‘lhnlardan iborat: fizika o‘qitishning umumiy nazariy masala- lari; fizika kursining ayrim bo‘limlarini yoki mavzularini o‘qitish metodikasi; fizik eksperimcntlarni bajarish metodikasi va texnikasi. I'izika kursining barcha Ixflimlarining mavzulari mazmunini, tarkibini aniqlash va ularni o‘qitishni (xususiy metodika) didaktik nuqtayi nazardan ta’minlash hamda o‘qitish metodlarini tanlash va ular asosida ta’lim-tarbiya jarayonini tashkil qilish (umumiy metodika) bilan shug'ullanadi.

lizika o'qitishning umumiy nazariy masalalariga quyidagilar kiradi:

- tnrli o‘quv yurtlarida fizika o‘qitishning maqsadi va vazifalari;