«физика ва астрономия тарихи» ЎҚув фани бўйича таълим технологияси

Эфеслик Гераклит (540-480 й. э.о.) аслида бевосита астрономик масалалар билан шуғулланмасада, бироқ олам битта ва доимий, «у на худолар ва на кишилар томонидан яратилмаган»-деган фикрни берди. Дунёда ҳамма нарса оқимда, ва ўзгаришда, шунинг учун табиатни, унинг узлуксиз ривожланишда ўрганмқš зарур, деган эди у. Э.о. VI асрнинг иккинчи ярмида Италиянинг шимолида Пифагор мактаби ташкил топди. Пифагор мактабининг геометрия соҳасида катта хизматлари бўлиб, астрономияда у Ернинг шарсимонлигини тарғиб қилди. Э.о. V асрда ўтган Филолай эса Ер «марказий олов» нинг атрофида айланади деган фикрни берди. Бу фикр қувватланмай тезда унитилди.
Антик космологияда Демокрит (460-370 й.э.о.) алоҳида ўрин тутади. У, Қуёшнинг ўлчами Ер ва Ой билан солиштирилганда, улканлигини биринчилардан бўлиб қайд этди. Ой ўзидан нур чиқармай,Қуёш нурларини қайтаради, Сомон йўли эса, зич жойлашган юлдузлардир деб уқтирган эди у.
Осмон жисмлари ҳаракатларини тушунтирувчи математик назария ҳам биринчи марта грек олимлари томонидан яратилди. Евдокс Книдский (410-355 й.э.о.) Қуёш, Ой, юлдузлар марказий Ер атрофида айланма ҳаракат қиладилар деб тушунтирди. Унинг айтишича, юлдузлар Ердан бир хил масофада жойлашиб, коинотни чегараси хисобланади.
Аристотель космологияси. Аристотель (384 – 322 й.э.о.) ўз асарларида осмон, Ер ҳамда уларнинг ҳаракат қонунлари ҳақидаги билимларни теоремага солди. Аристотель астрономик кузатишларга таяниб, Ернинг ва бошқа осмон жисмларининг шаклларини ўрганди. Ер шар шаклида эканлигини узил-кесил исбот қилди. Шу билан бирга у Ер-Коинотнинг маркази деб қабул қилди ва Коинот чекланган бўлиб, унинг барча жисмлари Ер томонидан тортиб ушлаб турилади деб уқтирди у.
Эллинистик астрономия. Э.о. IV асрнинг иккинчи ярмида, Грециядан Ҳиндистонгача бўлган катта худуднинг сиёсий хаётида катта ўзгаришлар бўлди. А. Македонский томонидан босиб олинган ҳудудда йирик империя ташкил топиб, унинг емирилиши оқибатида, Яқин ва Ўрта Шарқда грек маданияти таъсирида қатор янги мамлакатлар вужудга келди. Грек маданиятининг Шарққа кириб бориши ва унинг Ҳиндистон ва Ўрта Осиё маданиятларининг уйғунлашиши билан характерланадиган эллинистик давр ана шундай бошланди. Александрия каби йирик шахарлар таркиб топди. Бу ерда антик дунёнинг энг йирик илмий маркази – Алекандрия кутубхонаси ташкил топди. Унинг қошида музей ва расадхона очилди. Александриялик олимлар иштирокида математика ва астрономия соҳасида катта ютуқлар қўлга киритилди.