«физика ва астрономия тарихи» ЎҚув фани бўйича таълим технологияси

Визуал материаллар
1-илова.
Маъруза машғулоти докладлари мавзулари.

1. Классик механикана ва унинг асосий теоремалари.

2. МодСистеманинг кинетик энергияси деганда нимани тушунасидий нуқталар системасининг импульси.
3. Моддий нуқталар ситемасининг импульс моменти (кинетик момент)
4. Системанинг кинетик энергияси .

2-илова.
Хулосани шакллантириш учун саволлар

1. 
   Лагранж функцияси асосида моддий нуқталар системасини имульсини ёритинг
   
2. 
   Лагранж функцияси асосида моддий нуқталар системасини имульс моментини ёритинг
   
3. 
   Классик механиканинг асосий тенгламаларин санаб беринг.
   

4.Системанинг кинетик энергияси деганда нимани тушунасиз?
3-илова.
Баҳолаш кўрсаткичлари ва мезонлари

Баҳолаш кўрсаткичлари ва мезонлари (балларда)	Мунозара иштирокчилари
	Маърузачилар (Ф.И.Ш.)
	1	2	3	4
Маърузанинг мазмуни (2,5):
- мавзуга мос келиши (1,5);
- мантиқийлик, аниқлик (0,5);
- хулосаларни қисқалиги (0,5);
Инфромацион технологиялардан фойдаланганлиги(кўргазмалилик) – (0,9).
Регламент (0,6)
Жами (4,0)	Тақризчилар (Ф.И.Ш.)
Маърузанинг тавсифи (3,0)
- маърузанинг кучли томонлари аниқлаш (1,2)
- маърузанинг заиф томонлари аниқлаш (1,2)
Регламент (0,6)
Жами (3,0)
	Оппонентлар, иштирокчилар (Ф.И.Ш.)
Саволлар:
- ҳар бири учун (0,3)
Қўшимча
- ҳар бири учун (0,3)
- моҳияти бўйича (0,3)
Жами (3,0)

4-илова.
Семинарга тайёргарлик кўриш учун саволлар

1.ҳаракат интеграллари деб нимага айтилади?.

2.Умумлашган импульс тушунчасини тушунтириш
3.Ёпиқ системанинг импульси
4. Ёпиқ системанинг импульс моменти
5.Ёпиқ системанинг энергияси.


6-мавзуга доир семинар бўйича ўқитиш технологияси

Вақти – 2 соат	Талабалар сони: 25-30 нафар
Ўқув машғулотининг шакли	Мунозарали семинар
Семинар машғулотининг режаси	1.Лагранж формализми ва Ньютон механикасини фарқи 2.Лагранж формализмини Гамильтон формализмидан фарқи 3. Лагранж тенгламалари ва Гамильтон тенгламасини тузишдаги фарқлар 4.Ностационар боғланиш учун Лагранж тенгламаси
. Ўқув машғулотининг мақсади: Бу семинарда Лагранж формализми, гамильтон формализми ва уларни Ньютон механикасидан фарқлари ойдинлаштирилади.
Педагогик вазифалар: - мавзу бўйича билимларни тизимлаштириш, мустаҳкамлаш. - дарслик билан ишлаш кўникмаларини ҳосил қилиш; - иқтисодий ахборотларни таҳлил қилиш кўникмаларини ривожлантириш	Ўқув фаолиятининг натижалари: Талаба: - .Лагранж, Гамильтон ва Ньютон каби буюк олимларнинг механикага нисбатан қарашлари билан танишади -қўшимча адабабиётларни таҳлил қилиш орқали классик механикани Ньютон механикасида фарқлари ойдинлаштирилади. Лагранж ва Гамильтон механикасини яхши ўзлаштиришга имконият беради.
Ўқитиш услуби ва техникаси	Мунозарали семинар,суҳбат,ақлий ҳужум.
Ўқитиш воситалари	Маъруза матни, ўқув қўлланмаси, проектор, маркер,қоғоз,скоч, конспектлар,доска. .
Ўқитиш шакли	Жамоада ва гуруҳда ишлаш
Ўқитиш шарт-шароити	Гуруҳда дарс ўтишга мослаштирилган аудитория.

6-мавзу бўйича семинар машғулотининг технологик картаси

Босқичлар, вақти	Фаолият мазмуни
	Ўқитувчи	талаба
1-босқич. Кириш (10 мин.)	1.1. Мавзуни, мақсади, режадаги ўқув натижаларини эълон қилади, уларнинг аҳамиятини ва долзарблигини асослайди. 1.2. Семинар мунозара тарзида ўтишини эълон қилади. 1.3. Билимларни фаоллаштириш мақсадида “Сиз физика тарихига доир қандай янги маълумотлар билан танишдингиз?” саволи билан мурожаат қилади. 1.4. Мунозара қоидаларини эслатади..	1.1. Мавзуни ёзади ва саволларга жавоб беради.
2-босқич. Асосий (60 мин.)	2.1. Талабаларни мунозара саволлари билан таништиради: - Ньютон қайси тушунчалар асосида механикани яратган? - Лагранж қайси тушунчани ўз формализмига асос қилиб олган? 2.2. Талабалар мунозарасини ташкил этади. Ҳар бир жавобнинг мазмунига ва мантиқийлигига эътибор беради. Саволлар беришни таклиф этади. Турли нуқтаи назарлар тингланади ва умумлаштиради. Ҳар бир савол муҳокамаси умумий хулоса билан тугайди. 2.3. Талабаларнинг қўшимча саволларига жавоб беради.	2.1. Эшитадилар ва жавобларни тайёрлайдилар. 2.2. Талабалар саволларга ўз нуқтаи назарларини билдирадилар, қўшимчалар қиладилар ва саволлар берадилар.
3-босқич. Якуний (10 мин.)	3.1. Семинар машғулотини якунлайди, саволлар бўйича хулосалар чиқаради, мунозара иштирокчиларини баҳолайди. 3.2. Мустақил иш учун вазифа беради. (Мавзу бўйича масалалар) .	Эшитадилар. Хулосаларни ёзиб оладилар. Топшириқни оладилар. .

Визуал материаллар
1-илова
Ўқув материаллари


Олам тузилиш ҳақидаги дастлабки тасаввурлар, жуда қадим замонда эрамиздан олдин бир неча мингинчи йилларда, ҳам бирор бир давлат шаклланмасдан бурун вужудга келган эди. Ўшанда олам, бутун борлқš йўқ нарсадан яратилган деган тушунча ҳукмронлик қиларди. Кишилар табиат ҳодисалари қандай кузатилса, шундайлигича ҳақиқат сифатида қабул қилардилар.
Жамият ривожланишининг дастлабки босқичларидаёқ айрим осмон жисмлари (қуёш ва Ой), юлдузлар осмони ва унинг айланиши, кишилар ҳаётида ва олам тузилиши ва унинг келиб чиқиши ҳақидаги тасаввурларнинг ривожланишида аоҳида аҳамият касб этди. Дехқончиликнинг ишларида осмон ходисалари ва ердаги ходисалар (тун ва куннинг алмашиниши йил фасллари) орасидаги боғланишларни аниқлаш - муҳим омиллардан бўлиб хизмат қилди.
Қулдорчилик жамиятининг шаклланиши, Қадим Миср, Вавилон, Хитойда қулдорчилик монархларининг вужудга келиши билан ишлаб чиқариш кучларининг ривожланиши, осмон ҳодисалари билан яқиндан танишиш орқалигина ҳал қилиш мумкин бўлган талай масалаларниқўўйди.
Қадим Шақš мамлакатлари билан қўшни Иония, грек фалсафасининг ватанига айланди. Биринчи грек материалистларидан Фалес, Анаксимандр ва Гераклитларнинг фаолияти у ердаги Милет ва Эфес шахарлари билан боғлиқ.
Фалес Милетский (625-550й. э.о.) – биринчи грек астрономларидан эди. У э.о. 585 йилдаги Қуёш тутилиши ҳақида олдиндан ҳабар берди. Ер текис бўлиб, ҳар томондан сув билан ўралган деди у. Унинг айтишича, сув дунёнинг биринчи моддий субстанцияси. Унинг шогирди Анаксимандр (610-546 й. э.о.) фикрича Ер цилиндр шаклида бўлиб, кўринма дунёнинг марказида жойлашган. Ер-сувга ҳам, бошқа бирор нарсага ҳам таянмаган ҳолда фазода муаллақ туради, - деб уқтиради у.