Fizika sohasiga oid innovatsion yangiliklar

Fizika sohasiga oid innovatsion yangiliklar

2020-yil murakkab kelganiga qaramay, fizika fani sohasida bu yilda ham e’tiborga molik yirik ilmiy voqealar sodir bo‘ldi va anchayin kashfiyotlar qilindi. “Daryo” Sciencealert nashri 2020-yilda fizika sohasida amalga oshirilgan eng katta ilmiy kashfiyotlar haqida e’lon qilgan maqolani tarjima tariqasida taqdim etadi. 

10. Bum!

• Koinotda qachonlardir sodir bo‘lgan eng qudratli kuchli portlashni olimlar 2016-yilda aniqlagan edi. Aslida, o‘sha portlash bundan 390 million yil avval sodir bo‘lgan. Yerda dastlabki to‘rt oyoqli maxluqlar endi-endi quruqlikka chiqib kela boshlagan o‘sha paytda Ilon eltuvchi yulduz to‘dasiga qora tuynuk kuchli zarba bilan koinotda navbatdagi yirik portlashni keltirib chiqargan.
• 2020-yilda astronomlar o‘sha tadqiqotdagi ma’lumotlarni qaytadan sinchiklab tekshirib chiqdi va bu portlash naqadar katta va qudratli bo‘lganini hisoblab berdi. Aniqlanishicha, o‘sha portlash besh karra 1054 joul energiya quvvatiga ega bo‘lgan ekan! Taqqoslash uchun aytish mumkinki, bunday portlash quvvati Somon yo‘lidagi barcha 300 milliard yulduzlarning hammasini va yana bir necha galaktikani parchalab tashlash uchun yetarli bo‘ladi.

9. Yulduzlar xaritasi
Yulduzlararo sayohatga chiqmoqchi bo‘lsangiz, unda sizga koinot xaritasi zarur bo‘ladi. 1,8 milliard kosmik obyektlarning joylashuvini mukammal o‘rganib chiqqan Yevropa kosmik agentligining Gaia rasadxonasi shunday sayohatga chiqmoqchi bo‘lganlar uchun mukammal yulduzlar xaritasini shakllantirdi. Xaritada uzoq va yaqin yulduzlar, asteroidlar, kometalar va boshqa ko‘plab narsalar mujassamlashgan.
Siz galaktikamizdagi obyektlarning 0,5 foizi haqidagi spektr, tezlik va boshqa ko‘plab parametrlar haqida bilib olmoqchimisiz? Omadingiz keldi! Gaia ma’lumotlari asosida olimlar 1 600 dan ziyod ilmiy maqolalar chiqarib bo‘ldi. Astronomlar yana uzoq yillar mobaynida Gaia ma’lumotlar bazasi bilan ishlashda davom etadi. Qizig‘i shundaki, yig‘ilgan ma’lumotlarning o‘rganilmagan qismi hali juda ko‘p (99,5 foiz).