Fizika Мавзу:Ўзиндукция ва ўзароиндукция ҳодисалари Бажарди: Каримов Ботиржон. Teкширди: Холмедов Хамид. Режа

га асосан динамик индуктивликни қуйидагича

таърифлаш мумкин: Контуриинг динамик индуктивлиги деб, контурдан ўтаётган токнинг кучи вақт бирлигида бчр бирликка ўзгарганда шу контурда ҳосил бўлган индукция ЭЮК га миқдор жиҳатдан тенг бўлган физик катталикка айтилади.

ТРАНСФОРМАТОР.

• Трансформатор деб, ўзиндукцияга асосланган, ўзгарувчан ток кучланиши ва кучини ўзгартириб бера оладиган қурилмага айтилади. Трансформаторни биринчи бўлиб рус электротехниклари П. Н. Яблочков (1876 й.) ва И. Ф. Усагин (1882 й.) яратган ва амалда ишлатган. Энг содаа трансформаторнинг қатъий схемаси 8-расмда тас- вирланган. Бирламчи чулғамнинг учлари (кучланиш кириши) гаъминловчи ўзгарувчи тармоққа, иккиламчи чулғам учлар(чиқиши) электр энергия истеъмолчиларига уланади. Иккиламчи чулғамда пайдо бўладиган ўзиндукция ЭЮК ундаги ўрамлар сонига пропорционал бўлгани учун ўрамлар сонини ўзгартириб, трансформаторнинг чиқишидаги кучланиш 1!2 ни чегарада ўзгартириш мумкин. Энди кириш кучланиши £/, ва чиқиш кучланиши С/2 ўзаро қандай боғланганини қараб чиқайлик. Трансфор- маторларнинг ФИК юқори бўлиб, 99% гача етади, чунки трансформатор ўзак ичидаги магнит индукция оқими Ф иккала ўзакни кесиб ўтади. Бирламчи чулғамда пайдо бўладиган ўзиндукция ЭЮК Е, қуйидагига тенг:

8 -расм

бунда,И1 ва И2— бирламчи ва иккиламчи чулғамлар- даги ўрамлар сони. Трансформатор чулғамларига ЭЮК бўлган занжир бир қисми учун Ом қонуни татбиқ қилинса, киришдаги U1кучланиш

Бу ерда, R1 ва R2 — бирламчи ва иккиламчи чулғамларнинг қаршилиги, I1ва I2—улардаги ток кучи. Биз фақат иккиламчи очиқ бўлган ҳол билан чегара- ланамиз ва шунинг учун I2 = 0 бўлади. Иккинчидан барча техник трансформаторлар учун шарт бажарилади. Шунинг учун I1R1назарга олмасдан, охирги икки тенгламани ҳадма-ҳад бўлиб, қуйидаги нисбатни ҳосил қиламиз:

Бундаги нисбатга трансформация коэффициенти дейилади.

Трансформация коэффициентц деб, трансформаторнинг иккинчи чулғами очиқ бўлганда, яьни салт ишлаш режимида иккиламчи чулғамдаги кучланиш бирламчи чулғамдаги кучла- нишдан неча марта ўзгаришини ифодаловчи катталикка айтилади.

9-расм
9-

Ўзаро индукция ҳодисаcи.

Xулоса:

• Доимий магнит қанчалик кучли, унингҳаракати қанча тез ва ғалтак ўрамлари қанча кўп бўлса, индукцион токнинг кучи шунча катта бўлади. Агар ғалтак ва доимий магнитга нисбатан тинч бўлса, индукцион ток ҳосил бўлмайди.
• Электромагнит индукциянинг хусусий ҳоли ўзаро индукция ва ўзиндукция. Э. и. ҳодисасидан электротехникада, хусусан, генераторлар, трансформаторлар ва бошқаларда фойдаланилади.

Фойдаланилган адабиотлар.

• Fizika kursi M.Ismoilov.
• Library.ziyonet.uz.
• Wikipedia.org/hydrodnamics.
• Google.com.