Фойдаланилган адабиётлар рўйхати Кириш
ДC генераторлари узоқ електр енергия манбалари фақат тури истеъмолчилар учун ишлатилади ва автомобилларга батарея заряд қилинди.
ДC генераторининг арматурали ўралишида ўзгарувчан ток (ўзгарувчан ток) индуксияланади ва у коллектор томонидан тўғридан-тўғри токка (тўғридан-тўғри токка) айланади. Шундай қилиб, коллектор ректификатор ролини ўйнайди. Бироқ, коллектор токини тўғрилаш жараёни чўткалар остидаги учқун билан боғлиқ бўлиб, бу коллектор ва чўткаларнинг, айниқса, юқори арматура айланиш тезлигида ортиб кетишига олиб келади.
Машинада електр енергияси истеъмолчиларининг сони ва сони ортиб бориши билан ДC генераторларининг ҳажми ва оғирлиги шунчалик кўпайиб кетдики, уларни двигателларга жойлаштириш қийинлашди ва двигател кранк мили тезлиги ва generator ҳайдовчисининг тишли нисбати коллектор ва чўткаларнинг ескиришини оширди. Шу муносабат билан ДC генераторлари ўрнига автомобил алмаштиргичлар қўлланила бошланди, уларда ўзгарувчан токни бевосита токка айлантириш яримўтказгичли тўғрилагичлар орқали амалга оширилади. Алтернаторлар билан тўла, аввалги вибрацияли електромагнит кучланиш регуляторлари ўрнига янги кучланишни тартибга солиш тизимлари ишлаб чиқилган ва ишлаб чиқарилган. Буларга kontakt-транзистор ва контакциз транзистор кучланиш регуляторлари киради.
Сўнгги йилларда integral схемалардаги контакциз транзистор кучланиш регуляторлари ишлаб чиқилди ва ишлаб чиқаришда ўзлаштирилди, уларнинг жуда кичик ўлчамлари генераторга интеграция қилиш имконини беради.
Реле ростлагичи ёки кучланиш ростлагичи бўлган ДC генераторининг тўплами ҳамда ростлагич ва кучланиш ростлагичи бўлган ўзгарувчан ток генераторининг тўплами генераторлар тўплами деб атаймиз.
АC generator силсиласини ДC generator фотоалбомларда устидан қатор афзалликларга ега.
Алтернаторда коллектор ва чўткалар йўқ, улар коллектор плиталаридан бутун юк оқимини олиб ташлайди. Бунинг ўрнига, айланадиган сариққа генераторнинг фақат кичик қўзғалиш оқимини етказиб бериш учун хизмат қилувчи алоқа ҳалқалари ва чўткалар мавжуд. Шунинг учун, kontakt ҳалқалари ва чўткаларнинг ескириши кичикдир. Транзистор кучланиш регуляторларида умуман тебраниш контактлари йўқ, kontakt-транзистор кучланиш регуляторларида еса тебраниш контактлари сезиларли даражада туширилади ва фақат кичик токни узади.
Барча бу ДC generator мажмуи нисбатан деярли ярми белгиланган АC generator хизмат муддатини оширади, ва generator мажмуи хизмат муддатини ошириш операцион харажатларини харажатларни камайтиради.
Автомобил алмаштиргичининг консентрланган силиндрсимон қўзғалишли ўраш ва Гага шаклидаги rotor қутблари, шунингдек, коллекторнинг йўқлиги, умумий ўлчамлари билан кўпроқ қувват олиш ва ДC генераторларига нисбатан мис сарфини 3 marta камайтириш имконини беради. Ўзгарткичнинг қайтарилиши бошланишининг қуйи айланиш тезлиги шаҳар шароитида автомобилнинг ишлаши шароитида батареянинг яхшироқ зарядланишини таъминлайди.
Биринчи автомобил алмаштиргичлар алоҳида селенли тўғрилагичлар ва тебранма кучланиш ростлагичлари билан ишлашга мўлжалланган еди. Селенли ректификаторлар катта ҳажмли ва генератордан яхши совутиш билан таъминлайдиган жойларда алоҳида жойлаштирилиши керак еди, бу генератордан ректификаторга қўшимча кабелларни талаб қилди. Бундан ташқари, улар етарлича иссиқликка чидамли ва +80 дан ортиқ бўлмаган максимал иш ҳароратига имкон беради. Шунинг учун селенли ректификаторлар кейинчалик силикон ректификаторлар билан алмаштирилди, улар кўпроқ иссиқликка чидамли ва кичик ўлчамли бўлиб, уларнинг генераторга жойлаштирилишига имкон берди. Вибрацион кучланиш регуляторлари ҳам kontakt-транзистор ва контакциз кучланиш регуляторлари билан алмаштирилмоқда.
Ҳозирги кунда барча турдаги маҳаллий автомобилларни тўлиқ алтерация агрегатларига ўтказиш якунланди. Оммавий transport воситалари учун генераторлар тўпламларининг қуввати 2 мартадан ортиқ — 250 ваттдан 500-1000 ваттгача ошди; ресурс 100-150 дан 150-300 минг км гача оширилди. Ўрнатилган ректификатор ва ўрнатилган ўрнатилган кучланиш регуляторига ега ПАЗ ва Кавз автобуслари учун генераторлар ишлаб чиқариш бошланди. Келажакда барча турдаги автомобил генераторлари ўрнатилган ректификаторлар ва кучланиш регуляторларига ега бўлади. Ушбу янги дизайнларни қўллашни ишлаб чиқиш автомобил алмаштиргичларининг ишлаш тамойиллари, хусусиятлари, ишлатиш қоидалари ва таъмирлашни ўрганишни талаб қилади.
1. Generator мажмуи қурилма
Ўзгарувчан ток генераторлари тўплами електромагнит қўзғатувчи уч фазали синхрон генератордан, тўғрилагич ва тебранувчи, kontakt-транзистор ёки контакциз турдаги кучланиш ростлагичидан иборат.
Батарея заряд monitoring усули қараб, generator мажмуини улаш учун икки даврлари мавжуд: бир амперметре (Фиг. 1) ва бир назорат чироқ билан електрон (Фиг. 2). Generator қўзғалиши ўраш ҳақида батареяни тушириш олдини олиш мақсадида, кучланиш регулятори контактни калити орқали умумий туташув киритилган.
Автомобил уч фазали синхрон generator бир хусусияти (Фиг. 3) Гага шаклидаги қутблардан ва битта калавадан иборат қўзғалиш ўрамидан фойдаланишдир.
Умумий саноат мақсадлари учун синхрон бир қутбли генераторлардан фарқли ўлароқ, Гага шаклидаги қутбли автомобил генераторларида алоҳида қутбларнинг магнит оқимлари (сек. 3 нуқта чизиқли) rotor ядроси орқали ёпилади ва генераторнинг бир хил қутбли барча қутбларининг магнит оқимлари йиғиндисига тенг тўлиқ магнит оқимини ҳосил қилади. Бу оддий шаклдаги консентрланган қўзғалиш сарғишини қўллаш ва уни ишлаб чиқаришда енг кам миқдордаги ўтказувчан material — мисни сарфлаш имконини беради. Қўзғалиш ўрамининг учлари rotor чулғамида жойлашган kontakt ҳалқаларга келтирилади.
Маҳаллий генераторларда rotor қутблари сони 12 ни ташкил етади. Generator rotor (Фиг. 3) қўзғалувчан пружина ва унга маҳкамланган қутб иплари (бақалар) билан буралган милдан иборат. Барча генераторларнинг роторлари динамик мувозанатлашади. Қутбларда мувозанатлаш учун генераторнинг ўлчамига қараб диаметри 4-8 мм бўлган тешиклар кичик чуқурликкача пармаланади. Генераторлари баъзи турлари ичида, мисол учун Г502, қутб маслаҳатлар магнит уларнинг хусусиятларини яхшилаш учун тавленед бор.
Stator пакети електр пўлат жадваллари ёлланган бўлади. Статорнинг уяларига уч фазали ўраш жойлаштирилган. Слотларнинг сони бир хил rotor қутблари билан фарқ қилиши мумкин ва уч фазали ўраш тури ва генераторнинг електр хусусиятлари билан белгиланади.
Қачон ўйиқ очиқ (анжир. 4, а), ўрама ғалтаклар текстолит пона билан ушлаб турилади. Ўйиқ ярим ёпиқ бўлса (анжир. 4, б), кўп бурилишли ғалтакли ўрама симлар билан
хлорли қувурлар, ёғоч ёки қоғоз такозлар. Stator ўраш ҳалқа бир бурилиш бўлса, труба ўлчамлари труба ичида симлар ҳеч екранга талаб қилинади, бундай тарзда танланади (Фиг. 4, c).
Anjoman.an 1. Батарея зарядини кузатиш учун амперметр билан ўрнатилган alternator генераторининг уланиш диаграммаси:
1-generator: 2-тўғрилагич қурилмаси; 3-тартибга солувчи қурилма:
4-ўт олдириш калити; 5-амп-ерметер;
Вт-қўзғалиш саралагичининг чиқиши: тўғрилагичнинг ижобий чиқиши
Барча турдаги олуклар електр картон, кино картон ёки махсус аралаш уй билан изоляция қилинади. Stator ва қўзғалувчан саралагичлар учун ПВ1, ПВ2, ПЕТВ, ПЕТВТ, ПЕС ва бошқалар маркаларининг турли лакларини изоляцияловчи симлар. ишлатилади. 500-700 Вт гача генераторлик қувватида статорнинг син фазаларининг сарчашмалари юлдузга, юқори қувватда - учбурчак ёки қўшалоқ юлдузга уланади. Бунинг сабаби шундаки, generator қуввати ошгани sayin статорнинг ўраш симининг диаметри ошади ва ўраш қийинлашади — қалин тел қаттиқ бурилади. Учбурчакда ёки ер-хотин юлдузда уланиш сизни ўраш симидаги оқимни камайтиришга имкон беради ва шунинг учун ингичка симни ишлатади.
Якка юлдузлар турига кўра stator ўралиш схемаси қутб ва фаза бўйича уя сони 0,5; 1 ва 2 бўлган генераторлар учун ишлатилиши мумкин. Ҳар бир босқич олти доимий жароҳат бобинлер (Фиг. 5 ва 6) ўз ичига олган, ҳар неча навбат.
Anjoman.an 2. Сими диаграммаси generator силсиласини, батареяни зарядлаш АC кўрсаткич чироқ:
1-generator; 1-тўғрилагич қурилмаси; 3-тартибга солувчи қурилма;
4-зарядни кузатиш релеси; 5-огоҳлантириш лампаси; 6-ўт олдириш калити
Пружиналарнинг уланиш схемаси пружинадаги айланишлар сонига боғлиқ бўлмаганлиги учун барча пружиналар битта-навбат қилиб тасвирланади. Stator ўралишининг ҳар учала фазасининг бошланиши ва учлари мос равишда ҳ ва К ҳарфлари билан кўрсатилади. Юлдузга уланиш учун барча фазаларнинг учлари К1, К2 ва К3. бир-бирига уланган ва ўрашнинг нол нуқтасини ҳосил қилинг. Ҳ1, Ҳ2 ва Ҳ3 уч фазанинг бошланиши терминалларга уланган. Учбурчакли алоқа ғалтакларни ўрнатишнинг мураккаблиги туфайли камдан-кам ишлатилади: биринчи босқичнинг охири К1 иккинчи босқичнинг бошига уланган Ҳ2, иккинчи К2 нинг охири учинчи Ҳ3 нинг бошига уланган; учинчи К3 нинг охири биринчи босқичнинг бошланиши билан К1 ва барча уланиш нуқталаридан симлар чиқиш терминалларига уланади.
Anjoman.an 3. Автомобил алмаштиргич қурилмасининг диаграммаси: 1-қўзғалувчан ўрама; 2-гажаксимон ходалар; 3 - kontakt ҳалқалар; 4-чўтка ушлагич; 5 – stator; 6-уч фазали stator ўрама; 7 - қўзғалувчан томондаги қопқоқ; 8 - шкив; 9 - фан; 10-kontakt ҳалқалар томонидаги қопқоқ
Бир икки "юлдуз" уланганда, ҳар бир босқич икки parallel филиаллари иборат, ҳар бир филиалида уч доимий жароҳат ҳалқалари бор (Фиг. 7).
Сек. кўрсатилган бўлиб, ғалтакка frontal қисмлари ҳажмини камайтириш ва, бинобарин, generator ўлчамларини камайтириш мақсадида, баъзан ҳар бир ҳалқа икки қисмга бўлинади бўлган ўраш ("қулаши" ўраш) ва ҳасрат ишлатилади. 8.
Мисол учун, биринчи босқичнинг биринчи бобинининг тўлиқ сонини 1-4 уяларига ва иккинчисини 7-10 уяларига айлантириш ўрнига, биринчи бобиннинг фақат ярми 1-4 уяларига айланади. Кейин биринчи галтакнинг иккинчи ярми қарама-қарши йўналишда 4-7 ўйиқларда ўралади ва ҳоказо. (Анжир. 8). Ўраш бу усул билан, ғалтакка 1-4 ва 4-7 енд қисмлари бурилишлари фақат ярим сонини бўлади ва шунинг учун бир кичик ҳажми бўлади ("парвоз") ексенел йўналишда. Қолган фазаларнинг ғалтаклари худди шу тарзда яраланади.
Шакл 8 батафсил фақат биринчи босқичи ғалтакка ўраш кўрсатади.
Рис. 4Anjoman.an 4. Stator слот шакли:
а-очиқ; б-ярим ёпиқ; c - бир бурмали ғалтакли ярим ёпиқ
Рис. 5. Юлдуздаги фазалар бирлашмасида stator ўралиш схемаси ва уя сони 18:
Ҳ1, Ҳ2 Ҳ3 - фазаларнинг бошланиши;