Fizika” fani bo’yicha

IX. glossariyi

Atamaning o’zbek tilida nomlanishi	Atamaning ingliz tilida nomlanishi	Atamaning rus tilida nomlanishi	Atamaning ma’nosi
Atom fizikasi	Nuclear physics	Atomnaya fizika	atom va u bilan bog‘liq hodisalar fizikasini o‘rganuvchi fan.
Kvant fizikasi	Quantum physics	Kvantovaya fizika	mikrozarrachalar va ulardan tashkil topgan sistemalarning harakat qonunlarini bayon etish usullarini ifodalovchi zamonaviy nazariya.
Geyzenberg (tengsizliklar) noaniqliklar munosabati	Heisenberg (inequality) due to inaccuracies		to‘lqin dualizmi- barcha mikrozarra-chalar korpuskulyar xususiyatiga ega bo‘lishi bilan birga-likda to‘lqin xususiyatiga ham ega bo‘ladi.
Molekulyar spektrlar	molecular spectra	молекулярные спектры	chiqarish va yutilish spektrlari bo‘lib, molekulalarning bir energetik sathdan ikkinchisiga kvant o‘tishlarida vujudga keladi. Kattaroq yoki kichikroq kenglikka ega chiziqlar to‘plamidan iborat bo‘lgan zich joylashgan chiziqlar.
Fluoressensiya	fluorescence	флуоресценция	qisqa muddatli shu’lalanish.
Lyuminessensiya	luminous	люминессенция	jismning berilgan haroratdagi issiqlik nurlanishidan ortiqcha bo‘lgan,
Moddaning erishi	melting of the substance	плавления вещества	qattiq jismning suyuq holatga o‘tishi.
Aylanish chastotasi	the frequency of rotation	частота вращения	vaqt birligidagi aylanishlar soni.
Plazma	plasma	плазма	moddaning alohida holati bo‘lib, elekt-ronlarning kontsen-tratsiyasi musbat ionlarning kontsen-tratsiyasiga taxminan teng bo‘lgan kuchli ionlashgan gaz.
Tok kuchi	current strength	сила тока	elektr tokining miqdoriy o‘lchovi bo‘lib, o‘tkazgich-ning ko‘ndalang kesim yuzasidan vaqt birligida o‘tuvchi elektr zaryadi bilan aniqlanadigan skalyar kattalik.
Elektrodinamika	Elektrodinamika	Электродинамика	fizikaning bir bo‘limi bo‘lib, unda elektromagnit ta’sirlar o‘rganiladi.
Optika	Optics	Оптика	yorug‘lik hodisalari va qonunlari , yorug‘likning tabiati, hamda uning modda bilan o‘zaro ta’sirini o‘rganuvchi fizikaning bir bo‘limi.
Spektral analiz	spectral analysis	спектральный анализ	olingan yutilish yoki nurlanish spektrlarga asoslanib, modda tarkibini sifat va miqdori tomonidan o‘rganiladigan fizik metod.
Tezlanish	acceleration	ускорение	ko‘chishdan vaqt bo‘yicha ikkinchi tartibli hosila yoki tezlikdan vaqt bo‘yicha birinchi tartibli hosila.
Qarshilikning temperatura koeffitsienti	The temperature coefficient of resistance	Температурный коэффициент сопротивления	o‘tkazgich temperaturasi 1^0S ga o‘zgarganda uning qarshiligi o‘zgarishini ko‘rsatuvchi kattalik.
Nisbiy dielektrik singdiruvchanlik	The relative dielectric absorption	Относительная диэлектрическая абсорбция	dielektriklarning elektr maydonida qutblanish qobilyatini miqdoran tavsiflofchi o‘lchamsiz kattalik bo‘lib, dielektrikning vakuumdagi maydon kuchlanganligini necha marta kuchsizlantirishini ko‘rsatadi.
Gazlar ionizatsiyasi	gas ionization	ионизации газа	atom va molekulalardan elektronlarning uzilishi jarayoni, ya’ni musbat va manfiy zaryadlangan ionlarni paydo bo‘lishi.
Fotometriya	photometry	фотометрия	yorug‘lik to‘lqinlarining yorug‘lik muhiti atrofidagi energiyasi, shu energiyani o‘lchash usulini o‘rganuvchi bo‘lim.
Metastabil holatlar	metastable states	метастабильные состояния	bunda ayrim moddalarning atomlarida shunday uyg‘ongan holatlar borki, atomlar bu holatda uzoq vaqt bo‘la oladilar.
Dipolning elektrik momenti	Electrical dipole moments	Электрические дипольные моменты.	vektor kattalik bo‘lib, miqdoran zaryadning elka L (orasidagi masofaga) ko‘paytmasi bilan aniqlanadi va yo‘nalishi manfiy zaryaddan musbatga yo‘nalgan bo‘ladi.
Burchak tezlanish	angular acceleration	угловое ускорение	burchak tezlikni vaqt bo‘yicha hosilasi yoki burilish burchagidan vaqt bo‘yicha olingan ikkinchi tartibli hosila.

X. Аdabiyotlar ro’yxati