Фитопрепаратлар кимёси ва технологияси фанидан

Bo‘yokdor ro‘yan ekstraktini olish texnologiyasi 
Bo‗yokdor ro‗yanning quruq ekstrakti ekstraktiv moddalar yig‗indisidan iborat. 
Tarkibida 8 % ga yaqin antratsen unumlari bor. Ekstrakt - rangli kukun, nordon ta‘mli va 
gigroskopik ko‗rinishga ega. Bo‗yokdor ro‗yanning er ostki kismlaridan tayyorlangan 
kuruk ekstrakt boy kasal (podagra), buyrakda tosh yigilishiga karshi, urat, fosfat, oksalat - 
toshlarini parchalovchi preparatlar sifatida ko‗llaniladi. Preparat tabletka ko‗rinishida 
chikariladi. 
Xom ashyo sifatida bo‗yokdor ro‗yanning er ostki kismidan foydalaniladi. Ildizida 5-
6% oksi metilantraxinonlar va ularning unumlari mavjud. Bundan tashkari ildizi o‗z 
tarkibida limon, olma va vino kislotalari, shakar, oksil, pektinli va dubil moddalarni 
saklaydi. 
Bo‘yokdor ro‘yanni er ostki kismlarini maydalash.
Kuritilgan bo‗yokdor ro‗yanning 
ildizi va ildizpoyasi KDU tipli tegirmonda 2-3 mm gacha maydalanadi. 
Xom ashyo tarkibidan antratsen unumlarini ekstraksiyalash.
O‗simlik xom ashyosini ekstraksiyalashda gilofli, teskari sovutgichli, yolgon tubli, 
yukori 
yuklovchi 
va 
yondan 
yukni 
chikaruvchi 
ekstraktordan 
foydalaniladi. 
Ekstraksiyalash jarayoni 60
0
S da 3 marta 96% li etil spirti yordamida olib boriladi. 
Kaynok spirtli ekstrakt azot okimi yordamida druk-filtr orkali filtrlanib, yiggichga yigiladi. 
Ekstraksiyalashdan keyin vakuum yordamida rektifikatsion kolonkaga yuboriladi va spirt 
yukori bug bilan rektifikatsiya kilinadi. Kolonkada kolgan chikindi koldikga chikarib 
tashlanadi.
Kuyuk ekstraktni olish.
Birlashtirilgan spirtli ekstraktlarni vakuum - sirkulyasion 
buglatish apparatida 50
0
S da katta bosimda 1/15 kism kolguncha olib boriladi. Spirtli 
ekstrakt gilofli emallangan kristallizatorga kuyiladi. Sovituvchi sifatida sho‗r suv 
ishlatiladi. Massa kristallizatorda 5
0
S temperaturada 24 soatga koldiriladi. 24 soatdan 

---

keyin nutch-filtrda filtrlanadi, etanol bilan yuviladi. Kuyuk ekstrakt 59-60% namlik va 30-
31% antratsen unumlarini saklaydi.
Kuyuk ekstraktni sut kandi bilan aralashtirish va kuritish. 
Kuyuk ekstrakt 
aralashtirgichda sut kandi bilan aralashtiriladi, sut kandi shunday mikdorda ko‗shiladiki, 
bunda massa tarkibidagi boglangan antratsen unumlarining mikdori 8% dan kam 
bo‗lmasligi kerak. 
YAxshilab aralashtirilgan ekstrakt 2-3 sm kalinlikda zanglamaydigan po‗lat listga 
yoyiladi va koliferli kuritgichda 50
0
S temperaturada 24-36 soat davomida kuritiladi. 
Kuritilgandan so‗ng kuruk ekstrakt 1,5% namlikni va 8-8,5% antratsen unumlari saklaydi.
Maxsulot chikish unumi — 45,6%.