Fiskal siyasat ma`seleleri

4. Jalpı usınıs hám inflyatsiya menen baylanıslı mashqala sonda, jalpı usınıs iymek sızig'inin` unamlı qiyalig`in esapqa alsaq, salıq -byudjet siyasatınıń potencial tásiriniń bir bólegi inflyaciya formasında joǵalıp ketiwi múmkin. Bul grafikda anıq kórinedi.

Eger usınıs iymek sızig'i tek keynsianslar hám klassik segmentlerden ibarat bolsa, jalpı talaptıń AD1 den AD2 ge shekem ósiwi ekonomikanı tolıq bántlikke alıp keledi Qf, lekin ótiw segmenti ósip baratırǵanlıǵı sebepli, jalpı talaptıń AD1 den AD2 ge ósiwine alıp keledi. óndiristiń tek 1-sherekten 2-sherekge shekem ósiwine - yaǵnıy tásirdiń bir bólegin inflyatsiya jeydi.

Salıq-byudjet (fiskal) siyasatınıń abzallıqları hám kemshilikleri
Finanslıq siyasattiń abzallıqları tómendegilerden ibarat:

Multiplikator effekti. Barlıq salıq -byudjet siyasatı quralları, joqarıda aytıp ótkenimizdek, teń salmaqlılıqlı islep shıǵarıw kólemine multiplikativ tásir kórsetedi.

Sırtqı keshigiw (lagdin`) joqlig`i. Sırtqı keshigiw - bul siyasatti ózgertiw tuwrısındaǵı qarar hám ózgertiwdiń birinshi nátiyjeleri ortasındaǵı waqıt aralıǵı. Húkimet salıq -byudjet siyasatı quralların ózgertiw tuwrısında qarar qabıl etkende jáne bul sharalar kúshke kirsa, olardıń ekonomikaǵa tásiri nátiyjesi júdá tez kórinetuǵın boladı(sırtqı keshigiw quramalı transmissiya mexanizmine (pul ótkeriw mexanizmi) iye bolǵan pul-kredit siyasatina ta`n bolıp tabıladı).

Avtomatikalıq stabilizatorlarning bar ekenligi. Bul stabilizatorlar ornatılǵanlıǵı sebepli, húkimet ekonomikanı turaqlılastırıw ushın arnawlı sharalar kóriwi shárt emes. Turaqlılashuv (ekonomika daǵı ciklik terbelislerdi yumshatish) avtomatikalıq túrde júz boladı.

Finanslıq siyasattiń kemshilikleri tómendegilerden ibarat:

Kóshiriwdiń tásiri. Bul tásirdiń ekonomikalıq mánisi tómendegishe: ekonomikalıq krizis dáwirinde byudjet ǵárejetleriniń asıwı (mámleket satıp alınǵan zatları hám / yamasa transferlarning kóbeyiwi) hám / yamasa byudjet dáramatlarınıń (salıqlardıń) tómenlewi jalpı dáramatlardıń kóbeyiwine alıp keledi, bul bolsa aqshaǵa bolǵan talaptı asıradı hám pul ushın procent stavkasın asıradı, bazar (kredit bahası) hám kreditler, birinshi náwbette, firmalar tárepinen qabıl etilgenligi sebepli, kreditlerdiń kóbeyiwi jeke investitsiyalardıń tómenlewine alıp keledi, yaǵnıy firmalardıń investitsiya ǵárejetleriniń bir bólegin almastırıw, bul bolsa islep shıǵarıw ǵárejetleriniń tómenlewine alıp keledi. Sonday etip, ulıwma óndiristiń bir bólegi mámlekettiń xoshametlentiretuǵın fiskal siyasatı sebepli procent stavkasınıń asıwı nátiyjesinde jeke investitsiya ǵárejetleri ma`nisiniń tómenlewi menen almastırıladı.