Favqulodda vaziyatlarni bartaraf qilish hamda tizimni takomillashtirish

Механик усул — 
бу ҳудудни тоза тутиш, ахлатларни йиғиш, супуриб-
сидириш, жиҳозларни артиш, қўлларни, баданни ювиш, кир жиҳоз ва 
буюмларни ювиш. Бунда одатдаги кир билан бирга касаллик қўзғатувчилари 
ҳам йўқотилади. 
Физик усул —
бу сувда қайнатиш, буғлатиш, жиҳоз ва буюмларни 
қуёшда тоблаш (маълумки, қуёш нури кўплаб микробларни ўлдиради), 
дазмоллаш, кварц лампаларидан фойдаланиш. Бу усул ҳам кўплаб касаллик 
қўзғатувчиларини ўлдиради. 
Кимёвий усул — 
бу кимёвий моддалар ёрдамида касаллик 
қўзғатувчисини йўқотиш. Маълумки, баъзи кимёвий моддалар касаллик 
қўзғатувчиларини қириб ташлаш хусусиятига эга. Хлорли препаратлар – 
хлорли оҳак, хлорамин, кальций гипохлорид тузи, лизол – дезинфекция 
ишларида энг кўп қўлланадиган кимёвий моддалар ҳисобланади.
Юқумли касалликлар тарқалишининг олдини олиш усулларидан яна 
бири бу дератизация тадбиридир. 
Дератизация
— 
деганда юкумли касаллик тарқатувчи кемирувчилар 
— сичқон каламуш, юмронқозиқ ва ҳаказоларни йўқотиш бўйича олиб 
бориладиган тадбирлар тушунилади. Маълумки, кўплаб кемирувчилар 
қонида инсонлар учун хавфли бўлган микроблар мавжуд. Бу микроблар 
уларнинг ажралмаларидан ташқи муҳитга тушиб атроф муҳитни, шу 
жумладан, озиқ-овқат маҳсулотларини ифлослантириши ва касалликка сабаб 
бўлиши мумкин. 
Юқумли касаллик тарқалишининг олдини олишга қаратилган яна бир 
тадбир бу 
дезинсекция
тадбиридир. 
Дезинсекция деганда юқумли касаллик тарқатувчи ҳашаротлар — 
пашша, чивин, кана, бит, бурга ва ҳаказоларни йўқотиш бўйича олиб 
ббориладиган чора-тадбирлар тушунилади. Ҳашаротларни йўқотиш орқали 
биз касаллик келтириб чиқарувчи микроблар ташувчисини йўқотамиз.
Юқумли касалликларнинг олдини олиш усулларидан яна бири бу 
эмлаш тадбиридир. Бунинг учун вакцина, зардоб ва антитоксинлардан 
фойдаланилади. Эмлаш касаллик ҳали йўқ вақтда режага мувофиқ (мажбурий 
эмлаш) ҳамда касаллик авж олган пайтда эпидемик кўрсаткичларга биноан 
ўтказилиши мумкин. Режали эмлаш тадбирига болаларни эмлашни мисол 
қилиб кўрсатиш мумкин. Бундай режали эмлашлар сабабли мамлакатимизда 
ва бошқа мамлакатларда табиий чечак, полиомиэлит ва бошқа касалликлар 
тугатиб юборганлиги эмлаш тадбирларининг қанчалик самарадорлигини 
кўрсатади.