Favqulodda vaziyatlarni bartaraf qilish hamda tizimni takomillashtirish

ХЛОР БИЛАН ЗАҲАРЛАНИШ. 
Белгилари: кўз, томоқ ва буруннинг ачишиши, нафас олишнинг 
қийинлашиши, терининг қичишиши, кўкракда қаттиқ оғриқ пайдо бўлиши, 
қуруқ йўтал, қусиш, нафас қисиши. Юқори концентрациясидан нафас 
олинганда ўлимга олиб келиши мумкин. 
Биринчи ёрдам:
 
Хлор билан заҳарланганда биринчи ёрдам кўрсатиш 
учун жабрланувчига зудлик билан газниқоб кийдириш ва ётқизган ҳолда газ 
таъсири остида бўлган ҳудуддан олиб чиқиб кетиш. 
(Газниқоб бўлмаган 
ҳолларда нафас олиш органларини нам рўмолча билан беркитиш лозим)
. 
Нафас олишни қийинлаштираётган кийимларини ечиш, ёқаларини бўшатиш.
Нафас олмаётган бўлса, “оғиздан оғизга” усулида сунъий нафас бериш. 
кўз ва тери ачишса, оғриқ ўтиб кетмагунча сув билан ювиб ташлаш, илиқ 
ичимлик бериш. 
АММИАКДАН ЗАҲАРЛАНИШ. 
Белгилари: кўз ачишиши, бурун оқиши, акса уриш, йўтал, томоқ 
қичиши, бош оғриғи. 
Аммиак таъсирида узоқ муддат бўлганда: қийналиб ютиниш, сўлакнинг 
кўп ажралиши, нафас олишнинг бузилиши ва бўғилиш, кўкракда оғриқ пайдо 

---

239 
бўлиши. Оғир ҳолларда: беҳушлик, беҳушликнинг кома ҳолатига ўтиши, 
кейинчалик ўлим содир бўлиши. 
Биринчи ёрдам
: жабрланувчига газниқоб кийдириш ва зудлик билан 
хавфли ҳудуддан олиб чиқиш зарур. Илиқ сув буғида нафас олдириш, 
имкони бўлса сувга сирка ёки лимон кислотасининг бир нечта кристалини 
қўшиш, кўзларни сув билан яхшилаб ювиш, терининг аммиак теккан 
жойларини кўп миқдордаги сувбилан ювиш, тери куйган бўлса, боғлам 
қўйиш. 
УГЛЕРОД ОКСИД БИЛАН ЗАҲАРЛАНИШ. 
Углерод оксид рангсиз ва ҳидсиз газ. Ёниш жараёнида кислород етарли 
бўлмаганда ҳосил бўлади. Заҳарланган кишиларда мушакларнинг бирданига 
бўшашиб кетиб эс-ҳушини сақлаб қолишига қарамай ҳаракатлана олмай 
қолишлик билан характерланади. Жабрланувчи заҳар мавжуд бўлган хонадан 
чиқа олмайди, газ жўмрагини бурай олмайди, автомобилнинг ишлаб турган 
двигателини ўчира олмайди. 
Белгилари: енгил ҳолатларда бош оғриғи ва дармосизлик, дармонсизлик 
оқибатида ҳаракатлана олмай қолишлик. 
Оғир ҳолатларда беҳушлик, нафаснинг тўхташи. 
Биринчи ёрдам
. Жабрланувчини зудлик тоза ҳавога олиб чиқиш, 
ҳаракатлантирмаслик, иссиқ сақлаш, имкон даражасида тезроқ кислород 
бериш.