Favqulodda vaziyatlar va aholi muhofazasi

Odamlar oqimi zichligini aniqlash. Odamlar oqimi zichligi , agar u miqdordagi odamlardan tashkil topgan boʻlsa u quydagi formula vositasida hisoblasa bo’ladi (zichlik hisobida):
_{ } (18)
Bunda – chiqib ketish yoʻlining umumiy yuzasi, m²; yaʼni dan tashkil topadi.
Agar odamning gorizontal proyeksiyasi maydonini (yuzasini) _{ } bilan belgilasak, unda zichlikni aniqlovchi formula
_{ } (19)
koʻrinishni bo’ladi va uning birligi m²/m² boʻladi. miqdorlarini quyidagi jadvalda keltiramiz (4-jadval).
4-jadval

Odamning yoshi, kiyimi va yuki	Odamning gorizontal proyeksiyasi yuzasi  , m^2
Katta yoshdagi odam:
Yengil kiyimda	0,10
Kuzgi kiyimda	0,113
Qishki kiyimda	0,125
Qoʻlida bola bilan	0,285
Yuki bilan	0,315
Tuguncha bola	0,235
Yosh bolaning oʻzi	0,07
Kichik yoshdagi bola	0,04-0,05

Agar odamlar tarkibi bir tekis holatda boʻlmasa, unda zichlikni aniqlash formulasi quyidagi koʻrinishda boʻladi.

_{ } =_{ } , (20)
Bu yerda _{ } - gorizontal proyeksiyasi yuzasi _{ } boʻlgan odamlar soni. Agar zichlik 0,05 m²/m² miqdorda boʻlsa, bunday zichlikda odam xohlagan vaqtda yoʻnalishini oʻzgartirib harakatlanishi va tezligini oʻzgartirishi mumkin.
Zichlik 0,05< D <0,15 oraligʻida esa odam harakat yoʻnalishini bemalol oʻzgartirishi mumkin boʻlmay qoladi. Agar zichlik 0,15 m²/m² dan katta boʻlsa, odamlar yaxlit harakatlanish imkoniyatiga ega boʻladi. Harakatlanish uchun yaxlitlikni taʼminlash chegarasi D≤ 0,92 m²/m² olinadi. Evakuatsiya yoʻllarini loyihalarida ham shu birlik olinadi. Odamlar oqimi tezligi uning zichligi va harakatlanadigan yoʻl maromiga bogʻliq boʻladi. Albatta oqim zichligi koʻpaysa, tezlik kamayadi. Oqim tezligi yoʻlning gorizontal tekis qismida, tekis qiyaliklar va koʻtarilishlarda, shuningdek zinalarda harakatldanishda bir xil boʻlmaydi.
Yoz vaqtida KTZMning bug‘lanishi oʻrtadi va avariya hududida uning konsentratsiyasi yuqori bo‘ladi. Qancha kuchli shamol bo‘lsa zararlangan havo bulutining tarqalishi shuncha tez bo‘ladi (4-rasm).

4-rasm. KTZM maydonidan aholini olib chiqish tuzilmasi.

Avariya holatida harakat tezligini topish uchun bu oqimning umumiy sharoitida, shu zichlikdagi harakat tezligi, maʼlum miqdordagi koeffitsiyentlarga (M) koʻpaytirib, qabul qilinadi.
Gorizontal va qiyalashgan yoʻllarda μ =1,49 - 1,36 , zinalardan tushishda
μ = 1,21 , zinalardan chiqishda μ = 1,26 koeffitsiyentlar qabul qilinadi.
Bu birliklarni hisobga olgan holda odamlarning har xil harakatlanish sharoitida oqim zichligiga nisbatan yurish tezligi quyidagi jadvalda keltirilgan (5-jadval).
5-jadval