Faruq süMƏr oğuzlar (TÜrkməNLƏR) tariXLƏRİ boy təŞKİlati dastanlari bakı – 2013

* Tarix yanlışdır, 1524-cü il olmalıdır (tərcüməçi).

1 Qacarın şəxs adı kimi işlədildiyi məlum olan Qaracarın qısaldılmış şəkli ol­ması da ehti­mal edilir.

2 Bu haqda bax: F.Sümər. Anadoluya yalnız köçəri türklərmi gəldi? Belle­ten, XXIV, s. 567-594.

1 Bu türk boyu haqda bax: F.Sümər. Ağac ərilər. Belleten. XXVI, s. 521-528.

1 K.Kahen. Bizans. Rum türkləri ilə əlaqədar bir neçə tarixi mətn, XIV, s. 131-139; F. Sü­mər. Ağac ərilər, s. 524.

2 Göstərilən yerlər.

3^ Baybars tarixi. İ.Yaltkayanın türkcəyə tərcüməsi. İstanbul, 1941, s. 155, 171.

1 Müqatəbati-Rəşidi. Məhəmməd Şəfi nəşri. Lahor, 1945, XLVI məktub, s. 273-278. Mək­tub Müiniddin Pərvanə tərəfindən yazılmışdır. Məktubların na­şiri rəhmətlik Məhəm­məd Şəfi məktubda adı çəkilən Şəmsəddin Məhməd bəyin Qaraman oğlu olduğunu söyləsə də, məktubdakı yer adları belə bir hökmə imkan verməməkdədir.

2 Müsamərət ül-əxbar. Osman Turan nəşri. Ankara, 1944, s. 71. Çağdaş bir erməni qaynağı­na görə Qaraman ermənilərlə vuruşmalarının birində yaralanmış, çox keçmədən həmin ya­ralardan ölmüşdür (XIII əsr Kiçik Asiya türkmənlərinin tarixinə dair qeydlər, Y.A. 1951, s. 334).

3 Səlcuqnamə. Topqapı sarayı, Rəvan kitablığı, № 1390.

1 İbn Bibi. Əl-əvamur ul-əlaiyyə fi-l-ümur il-əlaiyyə. Ankara, 1956, s. 696.

* Cimri türkcə xəsis deməkdir (tərcüməçi).

2 İbn Bibi, s. 696; Houtsma nəşri, s. 326.

3 Hətta onlardan öldürülənlərin sayının 500.000 nəfərə çatdığı bir rəvayət kimi qeyd olunur.

1 Kitab bəst li-ərz. Tetuan, 1958, s. 117-118.

2 Göstərilən yer.

3 Türkmən xalqının qısa tarixi, s. 130.

4 XIV əsrdən bəri Mahanda böyük bir türkmən icması yaşayırdı.

* Yatağan - sivri, əyri xəncər, saldırma neştər deməkdir (tərcüməçi).

1 Əsərin ingiliscə və türkcə nəşrlərində ağqoyunlu deyilir. Son ispanca nəş­rində doğru ola­raq «tartaros blankos», yəni ağ tatarlar kimi göstərilir (Mad­rid, 1943, s. 92, 123).

1 Göstərilən əsər, s. 83.

1 Milli bir xatirə olan Boz-ox adının dəyişdirilməsi səbəbini başa düşmək hə­qiqətən çətin­dir.

2 Məsələn, Hacı Bəktaşi Vəli «Vəlayətnamə»sində (hazırlayan: Əbdülbaqi Gölpınarlı. İs­tan­bul, 1958, s. 73) və «Saltuqnamə»də (A.Ərzi. Ağqoyunlu və Qaraqoyunlu tarixi haq­qın­da araş­dırmalar. Belleten, №70, s. 193-202).

3 Şükrullah. Behcət üt-təvarix. Nurosmaniyyə kitablığı, № 3059, s. 307. Türk­cə tərcüməsi Nihal Atsız. Doqquz boy türkləri və Osmanlı sultanla­rı­nın tarixi. İstanbul, 1939, s, 27.

1 İqd ül-cüman. Vəliyüddin Əfəndi kitablığı, № 2374, s. 514.

2 Şikari. Qaramanoğulları tarixi. Konya, 1946, İndeks. Orada deyilir ki, Qa­raman oğlu Əla­əddin bəy Ərmənək dizdarına (qala komendantı-tərcüməçi) Oğuz xan adını şəxsən özü ver­mişdi.

3 Konstantinopolun fəthində Ankaranın məğlubiyyəti. İslam tədqiqatları jur­na­lı, 1938, s. 27-28; Yenə onun: Osmanlı imperiyasının yüksəlişi, ikinci nəşr, London, 1958, s. 11.

* Rum bir çox kontekstlərdə yunan deməkdir (tərcüməçi).

1 Səd əd-Din. Tac üt-təvarix. İstanbul, 1280, s. 181.

* Tərcüməsi: «Bəyazid xan qocalaraq dövlət işlərindən əl çəkib. Onun yum­şaq xasiyyəti öl­kənin qarışmasına səbəb olub. Dövlət adamlarından çox zülm gördük, zülmə dözməyərək bu yolu seçdik» (tərcüməçi).

2 Bu barədə «Səfəvi dövlətinin qurulmasında Anadolu türklərinin rolu» adı altında hazır­lamaqda olduğumuz məqalədə müfəssəl məlumat verilmişdir.

1 Mühimmə dəftəri, № XX1, sıra 43, səh. 9.

2 Bu barədə bax: Mustafa Akdağ. Mədrəsəli üsyanları. İqtisad fakültəsi məc­muəsi, XI, № 1-4 s. 361-387.

1 Faruq Dəmirtaş (Sümər). Boz ulus haqqında. DTCFD, VII, № 10, s. 59.

2 Bu xüsusda təfsilat üçün bax: Faruq Sümər. XVI əsrdə Anadolu, Suriya və İraqda yaşayan türk əşirətlərinə ümumi bir baxş. İstanbul Universiteti iq­tisad fa­kültəsi məcmuəsi, XI, s. 518-522.

1 Taxtaçı kəlməsinin qövmi bir mənası yoxdur. Bu söz heyvandarlıq və ya əkinçilik əvəzinə ağacdan taxta biçmək və kərən düzəltmək işlərilə məşğul olan bir türk zümrəsinə verilir. Bun­­lar ağac əri türkmənlərinin nəvələri olub qızılbaşlıq inamları daşıyırlar, çox çalışqan adam­lardır, kəndləri bir qayda olaraq meşə ətəklərində yerləşir. Evləri də taxtadan olub bəzi yer­lərdə üstü sink ilə örtülüdür, aralarında gözəl qadınlara və güclü, qüvvətli kişilərə tez-tez rastlanılır. Sakarya və Malatya bölgəsində Manav deyilən kəndlərin də əsli yörük olub çoxu Antalya bölgəsindən gəldiyi üçün bu adı almışdır. Ab­dallara gəlincə, bunlar Anadolunun yerli qaraçılarıdır və hamısı qızılbaşdır.

2 Bu gün ancaq Toroslarda görünən bu yörüklərin yerləşmək üçün torpaqları yoxdur. Ona gö­rə də məcburən bu həyatı davam etdirdiklərini qeyd etməli­yəm.

1 Bu haqda bax: F.Sümər. Çuxurova tarixinə dair araşdırmalar. Tarix araş­dırmaları jurnalı, 1963, 1, s 1-98.

2 F.Sümər. Anadoludakı türk əşirətlərinə ümumi bir nəzər, s. 513.

* Yaban - çöl deməkdir (tərcüməçi).

1 Ömər Lütfi Barkan. Tarixi demoqrafiya araşdırmaları və Osmanlı tarixi. Türkiyyat məc­muəsi. İstanbul, X, 1953, s. 11, tablo 1.

2 Göstərilən yer.

3 Çuxurova tarixinə dair araşdırmalar, s. 20-23.

4 Mustafa Akdağ. Yeniçəri ocaq nizamının dağılması. Dil və tarix-coğrafiya fakültəsi məc­muəsi, V, № 3, vəsiqə 4.

5 Mühimmə dəftəri, X, s. 130.

1 Şərafəddin Turan. Qanuninin oğlu şahzadə Bəyazid hadisəsi. Ankara, 1961, s. 87.

2 Göstərilən əsər, s. 100.

3 Şərafəddin Turan. Göstərilən əsər, s. 168.

4 Münəccimbaşı. Səyaf ül-əxbar. İstanbul, 1285, s. 192-193.

5 Şərafəddin Turan. Göstərilən əsər, s. 175-177.

6 Mustafa Akdağ. Cəlali üsyanları, s. 123.

1 Mədrəsə tələbələrinin fəaliyyətləri haqqında bax: Mustafa Akdağ. Mədrəsə üsyanları, s. 361-387; yenə onun: Böyük cəlali qarışıqlıqları­nın başlanması. Ərzurum, 1963, s. 38-55; yenə onun: Cəlali üsyanları, indeks.

2 «Qapılanmaq» və «qapı yoldaşı» ifadələri buradan gəlir.

3 Mustafa Akdağ. Cəlali üsyanları, s. 122.

4 Mühimmə dəftəri, № III, s. 132.

1 Mustafa Akdağ. Cəlali üsyanları, s. 243-248.

2 Göstərilən əsər, s. 162-163.

* Əslində əsgəri rütbədir, burada cəlalilərin başçısı deməkdir (tərcüməçi).

1 Qara Yazıçı, qardaşı Dəli Həsən və digər cəlali rəisləri haqda bax: Mustafa Akdağ. Cəlali üs­yanları.

1 Osmanlı dövlətinin bəzi türk oymaqlarını 1102-ci ildə (1691) Anadoluda və Suriyada yer­ləşdirmə təşəbbüsləri haqqında: Ç.Orxonlu. Osmanlı impe­ratorluğunda əşirətləri iskan tə­şəb­büsü (İstanbul Universiteti ədəbiyyat fa­kültəsi yayınlarından), İstanbul, 1963. Ancaq Rəq­qaya yerləşdirilən oymaq­ların oranı tərk edənədək həyatı, onların ərəb və kürd əşirətləri ilə vuruşma­ları başda dövlət arxivi və qazı sicillərindən əldə ediləcək material əsasında tez­lik­lə araşdırılmalıdır.

* Doğan azərbaycanca «şahin» deməkdir (tərcüməçi).

1 Bu əsəri lazımi haşiyələrlə birlikdə tezliklə nəşr edəcəyik.

1 Bu barədə ikinci hissədə əfşar boyu bəhsinə bax.

1 Kilisli, III, s. 103; Atalay, III, s. 141; [Ramiz Əskər, III, s. 144].

2 H.N.Orkun. ƏTY, I, s. 100.

3 Kilisli, I, s. 81; Atalay, I, s. 86; [Ramiz Əskər, I, s. 151].

1 Dəftəri-müfəssəli-Sultan-Önü, TKÜMA, № 98, 45b.

2 Urfalı Vahram. Kilikya karlları tarixi (əsərin türkcə nəşr edilməmiş tərcü­məsi Türk Tarix Qurumunun kitabxanasındadır.)

3 İqd ül-cüman fi tarixi əhl-iz-zaman. Vəliüddin əfəndi kitabxanası, № 2374, s. 512-516.

4 Kilisli, III, s. 307; Atalay, III, s. 414-415; [Ramiz Əskər, III, s. 359-362].

1 Əkrəm Kamil. Qəzzi-Məkki səyahətnaməsi. Tarix seminarı jurnalı, İs­tan­bul, 1137, s. 30.

2 DİN. Kəndlərimiz. İstanbul, 1933, s. 118.

1 Kaşğaridəki yazır (yazğır) damğası da üç ox bir yaya bənzəyir.

2 Fuad Köprülü. Osmanlıların etnik mənşəyi məsələləri əsərində (Belleten, № 28, s. 251, ha­şiyə 1), ox və yayın səlcuqlu xanədanının hüquqi simvolu olduğunu söylədikdən sonra bunların bütün oğuz boylarına şamil bir hakimiyyət timsalı olması ehtimalının da düşünülə biləcəyini qeyd etmişdir.

3 Üçüncü hissəyə bax.

1 Fəxrəddin Mübarəkşahın 1206-cı ildə tamamladığı əsərində (Tarixi-Fəx­rəd­din Müba­rəkşah. E.Denisson Ross nəşri. London 1927, s. 47, foto­surət XX) türk qövmlərinə dair bir siyahı var. Bu siyahının bir qisminin kitab­lardan, bir qisminin də ağızdan alındığı bilinir. Siyahıda oğuz boyları olduq­­ları göstərilmədən 15-16-sının adı yazılmışdır. Onların ən məş­hur boylar ol­duqlarını görürük. Bu boyların adı siyahıdakı sıra ilə belədir: eymür (mətn­­də: enmur), kınık, peçeneq, ürəgir (mətndə: ürəgən), kayık (kayığ-kayı), sal­ğur (salur), yazğır (yazır), döyər (mətndə: dökər), bayındır, ala-yuntlık, ba­yat, toturğa, əfşar, bügdüz (mətndə: bükrüz), bəydili, iva? (mətndə: əğba). F.Mübarəkşahın bu oğuz boylarının adını eşidərək yazdığı şübhəsizdir.

2 Kilisli, I, s. 57; Atalay, I, s. 58; [Ramiz Əskər, I, s. 128].

3 Köprülü. Həmin əsər, s. 252, haşiyə 1.

4 Damğalar haqqında cənubda türkmən oymaqları əsərinin müəllifi mərhum Əli ­Rza Yal­qının bir araşdırması vardır: Ulu-Dağ çevrəsində türk damğaları. III türk tarix konqresi, Ankara, 1948, s 426-433. Həmin müəllifin Anadolu­da türk damğaları (Bursa, 1943) adlı əsəri daha təfsilatlıdır. Bununla bərəbər, artıq vaxt itirmədən Türkiyənin hər tərəfində dam­ğalar haqqında yeni araş­dırmalar aparılmalıdır.

5 İ.Kafesoğlu. Axlat və ətrafında 1945-ci ildə aparılan tarixi və arxeoloji təd­­qiq səyahəti ba­rədə məlumat. Tarix dərgisi, 1, məqalənin sonundakı löv­hə­lər qisminə bax.

6 Cami ət-təvarix. Berezin nəşri, s, 30.

7 Cami ət-təvarixin Berezin nəşrində və İstanbul nüsxələrində: onkun.

1 Tarixdə və bu gün şamanizm. (TTK), Ankara, 1954, s. 42, 44.

* Ağbaba qartalın bir növüdür (tərcüməçi).

2 Faruq Sümər. Oğuzlara aid dastani mahiyyətdə əsərlər, s.365, qeyd 21.

3 Bu haqda təfsilat üçün həmin yazıya bax, s. 364-365.

4 Nizaməddin Şami. Zəfərnamə, s. 97.

1 Türk qövmlərindəki bu adətlər haqda bax: Əbdülqədir (İnan). Orun və ülüş məsələsi. Türk hüquq və iqtisadi tarix məcmuəsi, İstanbul, 1931, s. 121-133.

2 Kilisli, I, s. 58; Atalay, I, s. 58-59; [Ramiz Əskər, I, s. 128-129].

3 Eyn Əli. Qəvanini-ali-Osman. İstanbul, 1280, s. 11; Koçi bəy. Risalə. Əli Kəmali Aksut nəşri. İstanbul, 1939, s. 99, 101.

4 Sadəddin. Tac üt-təvarix, s. 529; Solaqzadə. İstanbul, 1298, s. 240; Mü­nəc­cimbaşı. Sə­ha­yif ül-əxbar, III, s. 387.

5 O.Ş.Gökyay nəşri, s. 78, 79, 80.

6 Səyahətnamə. İstanbul, 1935, X, s. 26.

7 Fateh qanunnaməsi. Qanunlar. İstanbul, 1943, s. 393.

8 Fındıqlı Məhməd ağa. Silahdar tarixi. İstanbul, 1928, II, s. 412, 416-417.

1 Qanunnameyi-ali-Osman. TOEM əlavələri, s. 62.

2 İ.H.Uzunçarşılı. Qapıqulu ocaqları. (TTK), Ankara, 1943, s. 214.

3 A.Börn. Hindistandan Lahora, Kabilə, Bəlxə və Buxaraya səyahət. Fran­sızca tərcüməsi, III, s. 198.

4 İskəndər bəy. Tarixi-alamarayi-Abbasi. Tehran, 1335 ş., 11, s. 1025.

5 Şərəf xan. Şərəfnamə. Qahirə, 1930, s. 424.

6 S. 467.

7 Süleyman Kani İrtəm. Türk kamankeşləri. İstanbul, 1939, s. 29.

8 Osmanlı imperiyası tarixi. Türkcəyə çevirən Məhmət Ata. İstanbul, 1329, 1 s. 55.

9 İ.H.Uzunçarşılı. Osmanlı dövlət təşkilatına giriş. 1941, s. 347.

10 S. 6, 9, 13, 18, 20, 21, 38, 62, 64, 154, 186.

11 Səyahətnamə. III, IV, s. 53, 103, 104.

12 Aşıq Paşazadə. Təvarixi-ali-Osman. İstanbul, 1322, s.133.

1 Daha əvvəl də göstərdiyimiz kimi, Kaşğari öz siyahısına iki boyu daxil et­məmişdir.

2 Mətndə bu şəkildə olsa da, əslində ala-yundluğdur. Xəta nəticəsində bu şək­­lə düşdüyünə şübhə yoxdur.

3 Bunun da əslində çavuldur şəklində olması ehtimal edilir.

4 «Bunların sayı az, damğası da bəlli deyil» (Kilisli, I, s. 50-58; Atalay, I, s. 55-59; [Ramiz Əskər, I, s 128-129]).

1 Berezin nəşrində və İstanbul nüsxəsində bu boyun damğası yoxdur.

2 Bu boyun mənası nə Berezin nəşrində, nə də İstanbul nüsxələrində yoxdur. Yazıçıoğlunda da olmaması bunun əsil nüsxədə də olmadığı ehtimalını ya­ra­dır.

3 Berezin və İstanbul nüsxələrində qırıq şəklindədir. Ancaq Yazıçıoğlu siya­hısındakı kimi qızıq olacağı şübhəsizdir.

4 Bəzi İstanbul nüsxələrində biçənə şəklindədir. Anadoluda bu boy Kaşğari­dəki beçeneq (peçeneq) şəklində tanınmışdır.

5 Berezin nəşrində bigdir, İstanbul nüsxələrində yigdir, Türkiyədə isə Kaş­ğaridə olduğu kimi iğdır şəklində tanınmışdır. Doğrusu da budur.

6 Cami ət-təvarix. Berezin nəşri, s. 32-38.

7 Təvarixi-ali-Səlcuq. Topqapı sarayı, Rəvan köşkü ktb., № 1390, s. 21-29.

1 Rəşidəddinin nüsxələrində olduğu kimi burada da boşluq var.

1 Kəriməddin Mahmud. Müsamərət ül-əxbar, s. 71.

1 Şərəf xan. Şərəfnamə, I, 133, 250, 290. I Təhmasib dövründə talışlardan Ba­yandır xan adlı bir əmir vardı (Həsən bəy Rumlu. Əhsən üt-təvarix. Ba­ro­da, 1931, s. 438). Yenə həmin hökm­darın dövründə Əfşar ağa adlı bir sa­ray əyanı olmuşdur ki, (həmin müəllif, s. 476) onun əfşarlardan olduğuna da­ir heç bir dəlil yoxdur Qaraman oğlu İbrahim bəyin Bayındır bəy adlı bir əmiri vardı. İbrahim bəy ona İlğını vermişdir (Şikari, s. 185).

1 Oğuzlara aid dastani mahiyyətdə əsərlər, s. 371-376.

2 Həmin əsər, s. 378.

3 Cədvələ bax.

1 Faruq Dəmirtaş (Sümər). Osmanlı dövründə Anadoluda kayılar. Belleten, № 47, s. 576-578, 598, 604-606.

2 Cədvələ bax.

3 Cədvələ bax.

4 Faruq Dəmirtaş. Həmin məqalə, s. 578, 580, 606.

5 Faruq Dəmirtaş. Həmin məqalə, s. 613-614.

6 Cədvələ bax.

7 Faruq Dəmirtaş. Həmin məqalə, s. 598-599, 612-613. Yenə onun: Kayı mad­dəsi. İslam Ensiklopediyası, VI, s. 461.

8 Mühimmə dəftəri, XVI, s. 80.

9 Faruq Dəmirtaş. Həmin məqalə, s. 580-581, 609-610.

10 Cədvələ bax.

1 M.F.Köprülü. Osmanlıların etnik mənşəyi məsələləri, s. 282, Yenə onun: Xarəzmşahlar. İ.E., V, s. 292.

2 Ç.Uluçay. Saruxan oğulları və əsərlərinə dair vəsiqələr. İstanbul, 1940, s. 41-42.

3 Əhməd Rəfiq. Anadoluda türk əşirətləri. İstanbul, 1930, s. 30.

4 Faruq Dəmirtaş. Həmin məqalə, s. 600, 614.

5 S. 653.

1 A.Börn. Həmin əsər, III s. 199; Vamberi. Həmin əsər, s. 306; F.Köprülü. Osmanlı impe­ri­yasının etnik mənşəyi məsələləri, s. 282.

2 Bax: Paul Vittek. Osmanlı imperiyasının yüksəlişi. London, 1958. s. 11; F.Köprülü. Hə­min əsər, s. 284-303; F.Sümər. Oğuzlara aid dastani mahiy­yət­də əsərlər, s. 451-455.

1 İbn ül-Əsir, X, s. 236-237.

1 Tarixi-güzidə, s. 533, ondan nəqlən: Şərəf xan. Şərəfnamə, s. 60.

2 Cədvələ bax.

3 Köylərimiz, s. 92, 764.

4 Məkrizi. Kitab üs-süluk. Fateh kitabxanası, № 4387, 168 a.

1 Əbubəkr Tihrani. Kitabi-Diyarbəkiriyyə. Ankara, 1962, 1, s. 60.

2 Məkrizi, 312 a-313; Eyni. İqd ül-cüman. Vəliyüddin Əfəndi kitabxanası, № 2396, s. 249-294. Bu müəllif Bozca bəyi ibn Bozca adlandırır.

3 Məkrizi, 368 b.

4^ Məkrizi № 4389, 201 a-b; ondan nəqlən İbn Tağrı-birdi. Ən-nücum üz-zahirə. V.Popper nəşri, 1915, VI. s. 389, 557-558; Yenə onun: Əl-mənhəl üs-safi. Nurosmaniyə kitabxanası, № 3428, 167 a.

1 Əbubəkr Tihrani. Həmin əsər, s. 254, 265.

2 Həmin əsər, s. 273.

3 Tarixi-Yeşbəy. Topqapı sarayı. III Əhməd kitabxanası, № 3057, 121 b.

4 B.S.Baykal. Uzun Həsənin Osmanlılara qarşı qəti mübarizəyə hazırlaşması və Osmanlı-ağqoyunlu hərbinin başlaması. Belleten, № 12, sənəd, II, s. 280.

5 Həmin yazı, I, s. 276.

1 İbn İyas. Bədayi-üz-zühur. İstanbul, 1932, s. 327.

* Mənşur-hökmdarlar tərəfindən verilən imtiyaz fərmanı, barat (tərcüməçi).

2 F.Sümər. Bayatlar. İstanbul Universiteti ədəbiyyat fakültəsi «Türk dili və ədəbiyyatı» jur­nalı, 1952, IV, № 4, s. 374-376.

3 Cahannüma, s. 593.

1 Əhməd Rəfiq. Anadoluda türk əşirətləri, s. 77-79.

2 Əhməd Rəfiq. Həmin əsər, s. 85-86.

3 Əhməd Rəfiq. Həmin əsər, s. 114.

4 Nibur. Ərəbistana səyahət. Amsterdam, 1776, s. 336.

5 Hasluk. Sultanlar dövründə islam və xristianlıq. Oksford, 1929, II, s. 490.

1 Cövdət Paşa. Təzakir. Cavid Baysun nəşri. (TTK), Ankara, 1963, s. 126, 127, 140, 141, 144, 147, 149, 158, 173, 174, 222, 223.

2 F.Sümər. Bayatlar, s. 377.

1 F.Sümer. Həmin əsər, s. 378.

2 Baş nazirlik arxivi, № 561, 63 a-b, 65 a.

3 F.Sümər. Bayatlar, s. 379.

4 Yenə orada, s. 379.

1 Yenə orada, s. 378.

2 F.Sümər. Həmin əsər, s. 379.

3 Yenə orada, s. 378.

4 Mühimmə dəftəri, XXXII, s. 206.

1 Əhməd Rəfiq. Həmin əsər, s. 78, 82.

2 Yenə orada, s. 215, 216.

3 F.Sümər. Həmin əsər, s. 382.

4 Baş nazirlik arxivi. Təkə sancağı dəftəri, № 14, s. 398, 400, 423.

5 F.Sümər. Həmin əsər, s. 383.

6 Rehlət ül-Münşi əl-Bağdadi. Farscadan tərcümə edən Abbas ül-Əzzavi. Bağdad, 1948, s. 34.

1 Yenə onun, s. 47, 54.

2 Tarix ül-İraq. Bağdad, 1939, III, s. 368, 370.

3 Məcmə ül-Həvadis. Farscaya çevirən və nəşr edən Əbdürrəsul Xəyyampur. Təbriz, 1327 ş., s. 107.

4 Həsən Rumlu. Əhsən üt-təvarix, s. 208.

1 Tarixi-aləmarayi-Abbasi. Tehran, 1314 ş., s.139, yeni nəşr, Tehran, 1334 ş., s. 196.

2 Həsən Rumlu, s. 360, 387, 401, 479, 483.