Farmon Ergashovich Nurboeyv, Shahlo Shavkatovna Tillоeva, Dilbar Baxriddinovna Raxmatova

 
Yeyilgan narsalarning yomon hidlarini og’izdan ketkazish 
Bunga g’azago`tni va maymunjon bargini chaynash, ulardan keyin yovvoyi 
piyoz sirkasi bilan og’iz chayqash, to`poloq va yovvoyi zanjabilni og’izda olib 
yurish foyda qiladi.
Og’izdan qon tuflash 
Agar qon og’iz moddasidan va pardasidan chiqayotgan bo`lsa uni mayda 
chiqiqlar va boshqa yaralar bobida aytilgan burishtiruvchi dorilar bilan davolash 
kerak. Tok novdalari va o`rmovichlari qaynatmasining bunga zo`r foydasi bor.
Uyquda og’izning ochilib qolishi 
Chuqur nafas olishga bo`lgan qattiq ehtiyojdan, yo qizdiruvchi alangalanishdan, 
yoki nafas yo`lining torligi va tomoq bo`g’ilishidan, yoki og’iz mushagi kuchsiz
bo`lib, uyquda ishlay olmasligidan uyquda og’iz ochilib qoladi. O’shanday 
holning o`tkir kasalliklarida yuz berishi yomon belgilardan sanaladi. Tilning 
ranglariga kelsak, ularni birma-bir bayon qilish uchun eng munosib o`rin boshqa 
boblar va o`tkir kasalliklar bayon qilinadigan yerlardir. 
Tishlar haqida. 
Tishlar , ularning anatomiyasi va foydalari to’g’risida: Ma’lumki, tishlar 
sezuvchi suyaklar turkumlaridandir, chunki ularga miyadagi yumshoq asab kelib 
taqaladi. Tishlar og’riganda, ularda paydo bo’ladigan lo’qillash va milklarning

---

221 
uchishi sezilib turadi, ba’zan qichishi va qitiqlanishi ham seziladi. Goho ularda
bo’shashish , qimirlab turish , bo’rtib chiqish, tish moddalari va ustlariga birikkan
emal’ rangining o’zgarishidan iborat kasalliklar paydo bo’ladi. Yana ularda 
og’rig’ining bir turi bo’lgan qamashish paydo bo’ladi. Tishlar ba’zan shirin va 
nordon narsani chaynashdan ojiz bo’lib qoladi, issiq va sovuqdan aziyatlanadi va 
ularning biriga yoki ikkalasiga ham duch kelishga chidayolmaydi. Goho 
tishlarning hajmlarida tabiiy ravishda o’sib kattalashish yoki yedirilib , 
kichrayish yuz beradi. Goho tishlarda bir xil shish ham paydo bo’ladi, bu 
ajablanarli emas. Chunki oziqning o’stirishi orqali cho’zilishi qabul qilgan har bir 
narsaning chiqindi bilan ham cho’zilishi qabul qilmaganlarida , ular ko’karmas va 
qoraymas edi; bu narsa chiqindilarning ularga singishidan bo’ladi. Tishlar doimo 
o’zib va kattalashib turishga qobiliyatli qilib yaratilgan , shu sababli ulardagi 
yedirilishning o’rni to’lib turadi. Hatto tushib ketgan yoki sug’urib olingan tish
o’rnining ro’parasida turgan tish uzayib o’sib ketadi. Chunki u tish o’sib turadi va 
uning kattalashishiga turgan to’sqinlik qilmaydi. 
Bilginki , kishilaring mizojlariga milklar va ularning rangi dalolat qiladi: sariq 
bo’lsa safro mizoj , oq bo’lsa balg’am mizoj , qizil bo’lsa qon mizoj, bir oz gungurt 
va qoramtir bo’lsa savdo mizoji bo’ladi.