Farmon Ergashovich Nurboeyv, Shahlo Shavkatovna Tillоeva, Dilbar Baxriddinovna Raxmatova



Download 2,9 Mb.
Pdf ko'rish
bet101/204
Sana25.06.2022
Hajmi2,9 Mb.
#704055
1   ...   97   98   99   100   101   102   103   104   ...   204
Bog'liq
dorivor

Mavzu savollari
1.Bosh miya anatomiyasi va fiziologiyasi haqida 
2.Bosh miyada hosil bo’luvchi quvvat va uning turlari 
3.Bosh miya kasalliklari kelib chiqish sabablari 
4.Bosh miya kasalliklari klassifikatsiyasi 
5.Bosh og’riqlari va ularning klassifikatsiyasi 
6.Bayza va xuda kasalligi xaqida tushuncha 
7.Shaqiqa kasalligi ta`rifi, sababi, davolash 
8.Sovuq sarsom (litargus) xastaligi 
9.Tutqanoq nima, belgilari, davolash 
10.Sakta kasalligi ta`rifi, turlari, davolash 
11.Yuz nervi falaji (laqva) xastaligi xaqida tushuncha 


180 
12.Laqva kasalligi turlari 
13.Bo’shashishdan bo’ladigan yuz falaji belgilari 
12.Tirishishdan bo’ladigan yuz falaji belgilari 
4.2. §.Ko`z kasalliklarini sharqona usulda tashxislash va davolash
Ko`z anatomiyasi 
Ko`rish quvvati va ko`ruvchi ruh moddasi - ikkita kovak asab orqali ko`zga 
o`tadi. O`sha asablar va ularga yopishgan pardalar ko`z kosasiga yetib kelgach, har 
birining uchi kengayib to`lishadi va keng yoyilib butun ko`zdagi suyuqliklarni o`rab 
oladi, suyuqliklarning eng o`rtasidagi muzsimon suyuqlik gavhardir. U muz kabi 
tiniq bo`lib, yumaloqdir. Biroq, uning yassiligi yumaloqligini old tomondan 
kamaytiradi, bu xil yassi bo`lishi unda aks etuvchi narsaning ko`p bo`lishi va 
ko`riladigai kichik narsalarga yetarli to`planadigan joy paydo bo`lishi uchundir. 
Shuningdek, gavharning orqa sathi bir oz yumaloqlashadi. Bu unga uchrashadigan 
jismga tutashuvi yaxshi bo`lishi va yumaloqligi esa yoyiq va keng ko`rinadigan 
jismlarning gavharni qoplab olishi yaxshi bo`lishi uchundir. Gavhar ko`zning 
o`rtasida joylashgan, chunki o`rta joy saqlanishi uchun eng munosib o`rindir. 
Gavharning orqasida miyadan keluvchi ayanchli bir suyuqlik shishasimon jism 
bo`lib, gavharni ovqatlantirib turadi. Birinchi suyuqlik gavhar bilan xolis, toza qon 
o`rtasida ikkinchi suyuqlik o`rtacha bir holatni tutadi. Shishasimon jism erigan 
shishaga o`xshaydi, uning tusi tiniq va bir oz qizillikka moyildir. Tiniqligi shuning 
uchunki, u tiniq suyuqlik gavharni oziqlantiradi, ozgina qizilligi Shuning uchunki, u 
suyuqlik qon javharidan paydo bo`lib, ovqatlanuvchi gavharning tusiga tugal 
o`xshamaydi. Shishasimon suyuqlik gavharning orqasiga kuyildi, chunki uni miya 
to`rsimon parda orqali yuborib turadi, Shunday bo`lgach, u miya tomosha bo`lishi 
kerak. Shu suyuqlik gavharning orqa tomon yarmini eng katta doirasigacha qoplab 
turadi. Gavharning old tomonida tuxum oqiga o`xshash boshqa bir suyuqlik bor, bu 
oqsilsimon suyuqlik deb ataladi. U xuddi gavharning javharidan chiqqan chiqindi


181 
kabidir - tiniq narsannng chiqindisi ham tiniq bo`ladi. Bu oqsilsimon suyuqlikni 
gavharning oldiga quyilishi dastlabki va tugallovchi ikkita sababga ko`radir.
Dastlabki sabab shuki, chiqindining chiqadigan tomoni ovqatlanish tomonining 
qarshisida bo`ladi; tugallovchi sabab shuki, yorug’lik gavharga asta-sekin o`tib, shu
oqsilsimon suyuqlik gavharning oldida qalqon kabi bo`lib turadi.
So`ngra, 
ko`rish asablarining uchlari shishasimon jism va gavharni gavharbilan oqsilsimon 
suyuqliklarning o`rtalaridagi chegaragacha va shishasimon jismning "tojga" kelib 
etadigan chegarasigacha xuddi tuzoq ovni o`ragandek o`rab turadi, shuning uchun 
ko`rish asablarining uchlari "to`rsimon" parda deb ataladi. Shu to`rsimon 
pardaning uchidan o`rgimchak to`qimasiga o`xshash narsa o`sib, bunda yupqa 
parda paydo bo`ladi. 
Bu parda bilan birga biz quyida aytadigan qoqonoqsimon qismdan 
chiquvchi iplar ham o`tadi. Bu yupqa parda gavhar bilan oqsilsimon suyuqlikning 
o`rtasini ajratuvchi to`siq bo`lib, bu nozik narsa bilan qalin narsaning oralig’ini 
ayirib turadi va yupqa pardaga to`rsimon va koronkasimon pardalardan keluvchi 
ovqat old tomondan kelishini ta`minlaydi. Nima uchun bu parda o`rgimchak 
to`qimasiga o`xshash yupqa bo`ladi Chunki, agar u qalin bo`lib, gavharning oldida
tursa, gavhar o`zidagi o`zgarish sababli nurning gavhar orqali oqsilsimon 
pardaga o`tishiga to`sqinlik qilishi ehtimoldan uzoq emas. Yupqa pardaning uchi 
esa to`lishib, tomirlardan iborat bo`lib, qoqonoqqa o`xshash to`qiladi, chunki bu 
haqiqatda ovqat o`tadigan yo`ldir. Buning hamma bo`laklari oziqlantirish ishida 
ishtirok qilishi zarur emas, balki orqa bo`lagigina bu ishga tayyor bo`lishi kerak. Bu
"qoqonoqsimon" to`qima deb ataladi. Bu to`qima shu chegaradan oldinga o`tganda 
qalinlashib, qalin pardaga aylanadi va oq bilan qora o`rtasidagi osmon rangiga ega 
bo`ladi. Bunday bo`lishi ko`rish quvvatini to`plash va nurni mo`tadillashtirish 
uchundir. Masalan, ko`z charchaganda qorong’ilikdan, yoki qorong’ilik va 
yorug’likdan tarkib topgan bir kayfiyatdan orom olmoq uchun ko`zni yumamiz. 


182 
Yana shu qalin parda suyuqliklar bilan muguzsimon, juda qattiq parda orasida 
to`siq va mo`tadil vosita bo`ladi, hamda qoqonoqsimon pardadan o`ziga kelib 
turadigan oziq bilan muguzsimon pardani ovqatlantiradi. Bu qalin parda ko`zni old 
tomondan tugal o`ramaydi, tugal o`rasa, shakllarning ko`zga yetishishiga monelik 
qiladi, balki uzum donasining dumi yulinganda teshik qolgani kabi oldidan ochiq 
teshik qoldiradi va bu teshikka ko`riladigan tasvirlar kelib to’shadi. Teshik tusilsa, 
ko`rish to`xtaladi. Shu uzum donasi kabi tabaqaning gavharga tegadigan joyi ich 
tomondan popukli bo`lib, natijada u g’ovak va yumshoq narsaga o`xshaydi. Uning 
gavharga tegib aziyat berishi kam bo`ladi. Bu qatlamning eng qattiq qismi - 
muguz pardaga qarab turgan va teshikka ega bo`lgan old tomonidir, teshikning 
tevaragi qattiqroq bo`lishi uchun shunday tuzilgan. Eslatilgan manfaatga ko`ra, bu 
teshik suyuqlik va ruh bilan to`ldirilgandir. O`lim yaqinlashganda, teshik 
ro`parasidagi qatlamning bujmayishi bunga dalil bo`ladi. Ikkinchi parda esa yaxshi 
tutib turilsin uchun juda qalin tuzilgan, buning orqasi "qattiq va qalin tabaqa" deb 
ataladi. U ko`z qorachig’ini old tomondan butunlay o`rab oladi va ko`rishga monelik 
qilmaslik uchun shaffofdir, u yo`nib, kirib, yupqa qilingan muguz tusida bo`ladi. 
Shuning uchun "muguzsimon" deb ataladi. Bu qatlam bo`laklarining eng dag’al 
qismi old tomoni bo`lib, haqiqatda u to`rt yupqa qatlamdan biriktirilganga 
o`xshaydi. U to`rt qatlam bir - biri ustiga o`rnashgan po`stloqlarga o`xshash bo`lib, 
ulardan birortasi shilinsa, zarar umumiy bo`lmaydi. Shu jumladan ko`rish teshigi 
ro`parasida ham to`rtta qatlam bor. Chunki, bu joy berkitish va saqlanishga boshqa 
o`rinlarga ko`ra ko`proq muhtojdir. Uchinchi parda esa ko`z g’ulagini harakat 
qildiruvchi mushaklarga aralashgan bo`lib, ko`zni va ko`z milklarini yumshatib 
turishi uchun hamma joyi oq yog’li et bilan qoplangandir va ularni ko`rib qolishdan 
saqlaydi. Buning hammasini et qatlami deb ataladi. Kiprik esa, ko`zga uchib 
keladigan va boshqa ko`zga tushadigan narsalarni qaytarish uchun va qoraligi bilan 
nurni mo`tadillashtirish uchun yaratilgandir. Kiprikning o`sib chiqadigan joyi 


183 
tog’ayga o`xshaydigan pardadir. Bu xil joyda kipriklarning tik turishi yaxshi bo`lib, 
o`sib chiqqan joyning kuchsizligi sababli kiprik yotib qolmaydi, hamda ko`zni 
ochuvchi mushakning suyanchig’i xuddi suyakdek qattiq bo`lib, qovoqni yaxshi 
harakat qildiradi. Ko`z qovoqlarining bo`laklari: teri, pardadagi ikki arkaning biri, 
o`sha pardaning yog’i, mushagi; keyin ikkinchi arkadir; ko`zning yuqori qovog’i ana 
shulardan iborat. Pastki qovoq esa, mushakdan holidir. Yorish xavfli bo`lgan joy 
ko`zning burun tomon burchagi oldidan mushakning o`sib chiqqan joyidir. 

Download 2,9 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   97   98   99   100   101   102   103   104   ...   204




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish