Farmon Ergashovich Nurboeyv, Shahlo Shavkatovna Tillоeva, Dilbar Baxriddinovna Raxmatova

Sarsom kasalliklarga, ayniqsa, isitmalarga, keyin kelib chiqadigan 
shang’illashlarga xos dorilar
: 
Gul yog’i yoki sirka bilan qo`shilgan erman shirasi va gulsapsar yog’i davoli. 
Kuchsizlikdan bir tiqilma yoki xiltdan bo`lgan shang’illashning hammasiga 
umumiy dori: 
Qalampirmunchoq va gandano urug’i, mushk, samsak va gazako`t suvi yoki 
sharob yaxshi ta`sir qiladi. 

---

199 
Quloqdan chirk chiqishi va unga kelib quyiladigan tiqilmani davolash
: 
♦Tog’ achchiq bodom yog’ini tomizish; 
♦Quloqqa zok puflash; 
♦Yovvoyi zira 1 misqol, irmon buraki 0,5 misqol va ularni qorishtiradigan oq 
anjir, bulardan pilik yasab ishlatiladi ;
♦Quloqqa yovvoyi zira va qichitqio`t qilinadi;
♦Abu Jahl tarvo’zi bargining siqib olingan suvidan tayyorlab quloqqa 
tomiziladi - bu eng kuchli dori; 
♦Zaytun, bobuna va rum sumbuli yog’iga botirilgan pilik - kuchli pilik 
dorilar; 
♦Indov va burakdan tayyorlangan pilik dori - yo`g’ bo`ladigan tiqilma uchun 
foydali.
Ibn Sino quloq sog’ligini saqlashda quyidagilarni nazarda tutish kerakligini 
ta`kidlaydi: 
♦-uni issiq, sovuq, shamollardan, yot jismlar kirishidan saqlash, 
♦-suv va jonivorlarning kirishidan ehtiyot bo`lish, 
♦-shishlar, mayda chiqiqlar va yaralar paydo bo`lishini kuzatib turish, 
♦-uning kirini tozalab turish, 
♦-har haftada 1 marta quloqqa achchiq bodom yog’i tomizish, 
♦-sirkada eritilgan momiso shamchasidan tomizish zarur, 
♦-me`dada hazm buzilishini oldini olib turish. . 
 

---

200 
 
4.4. §.Burun kasalliklarini sharqona usulda tashxislash va davolash
Burun anatomiyasi 
Burunning anatomiyasi burun suyaklarining, tog’aylarining va burun 
chetlarini harakatlantiruvchi mo’shaklarining tuzilishini o`z ichiga oladi. Burunning 
ikkala teshigi tug’machalariga o`xshash ikkita jism tagiga joylashgan burun 
suzgichigacha boradi. Shu joyda miya pardasining ham suzgich teshigiga ro`para 
teshigi bor. O`sha teshik orqali havo o`tib miyaga yetadi. Burun teshiklaridan har 
birining bo`g’izga o`tib boradigan yo`li bor. 
Burun anatomiyasi yana hidlash vositasi bo`lgan qurolning anatomiyasidirki, u 
miyaning oldingi bo`lagidagi tug’machalari singari ikkita o`sig’dan iborat. Ular 
miyaning ikkala oldingi qorinchasidan yordam oladi, shuningdek o`sha yuqorida 
aytilgan teshikdan chiqindilar sizilib o`tadi. Miya va undan ko`tarilib turgan ikki 
o`siq, o`sha teshiklar orqali havoni tortib hidni sezadi. Miyaning o`zi tug’ma 
issiqlikni o`zida saqlash uchun nafas olib arteriya kabi ko`tarilib va pasayib turadi. 
Goho baqirish hamda havo va ruhning yuqoriga qarab siqilgan paytida ham miya 
yuqoriga ko`tariladi. Burunning eng yuqorisida ko`zning ichki burun tomon 
burchaklariga boradigan ikkita yo`l bor. Shuning uchun ko`zga qo`yilgan surma tilga 
kelib tushib, uning mazasi bilinadi. 
Hid havoda uning biror narsadan ta`sirlanishidan paydo bo`ladimi yoki 
havoning yetkazishi sababli, yoxud tarqalayotgan bug’ sababli bo`lishligini aniqlash 
lozimdir. Tabib esa hidlash havoning hidni etkizishi bilan bir qadar o`zgarishi 
sababli paydo bo`ladi, keyin hidli narsadan bug’ning ko`tarilishi unga yordam 
beradi, degan fikrni qabul qiladi.