Farmokognoziya oxiri p65

ASALARI ISHLAB CHIQARADIGAN MAHSULOTLAR
Asalari o‘zidan asal, zahar, asalari ona suti, asalari yeli-
mi — propolis va mum ishlab chiqaradi. Shularning hammasidan
tibbiyotda foydalaniladi.
ASAL
Asal juda ham foydali, bebaho ovqat mahsuloti bo‘lib, turli
kasalliklarni davolash uchun qo‘llaniladigan, keng ta’sir ko‘r-
satuvchi dorivor vosita. Tarkibida 100 dan ortiq biologik faol
moddalar bo‘lib, ulardan eng muhimlari uglevodlar, ferment-
lar, vitaminlar, mineral va boshqa moddalar hisoblanadi.
Asal tarkibida uglevodlar (36,75% gacha glukoza, 40,35%
gacha fraktoza, 3% gacha saxaroza va 5% gacha dekstrin),
fermentlar, B
1
, B
2
, B
6
, K, C, E, PP va boshqa vitaminlar,
karotin, mineral moddalar, oqsil, organik kislotalar, biogen
stimulatorlari va boshqa birikmalar bor.
Asal yallig‘lanishga va allergiyaga qarshi, bakteritsid, anti-
septik, uxlatuvchi, yaralarning bitishini tezlatuvchi, protistotsid
kabi ta’sirlarga ega. Shunga qaramay, asal hozircha ilmiy
tibbiyotda rasmiy qo‘llanilmaydi. Lekin juda qadim zamonlardan
xalq tabobatida turli kasalliklarni davolash maqsadida keng
ravishda qo‘llanib kelinmoqda.
ASALARI ZAHARI
Asalari zahari asalarining zahar ishlab chiqaruvchi bezida
to‘planadi. Asalari zahari aridan turli usullar bilan olinadi. Ma-
salan, g‘azablantirilgan ari nayzasi yordamida filtr qog‘oziga yoki
yupqa hayvon terisiga zaharini yuboradi. Bunda asalari nayza-
sidan tomchi holda zahar ajralib chiqadi.
Bitta asalaridan 0,085 mg zahar olish mumkin.
Asalari bahor va yoz oylarida (kuz va qishga nisbatan) ko‘p-
roq zahar ishlab chiqaradi. Asalarida zaharning ko‘p yoki kam
bo‘lishi ular ovqatining tarkibiga ham bog‘liq. Ovqat moddasi
tarkibida uglevodlar ko‘p bo‘lsa, zahari kam, oqsil moddasi
ko‘p bo‘lsa, zahar miqdori ko‘p bo‘ladi.
Asalari zahari kuchli antibiotik xossaga ega. Hatto uni
1 : 50 000 nisbatida eritib suyultirilganda ham o‘zining mikrob-
ga qarshi ta’sirini saqlab qoladi. Quritilgan asalari zahari tash-
qi ko‘rinishi bo‘yicha arab yelimini (gummiarabik) eslatadi.

---

325