Farmokognoziya oxiri p65

PAXTA MOYI – OLEUM GOSSYPI
O‘simlikning nomi.
G‘o‘za turlari — Gossypium sp. gulxayri-
doshlar — Malvaceae oilasiga kiradi.
Paxta moyi tuk va po‘chog‘idan tozalangan urug‘dan sovuq
presslash usuli bilan olinadi. Urug‘da moy g‘o‘za turiga qarab
17—41% gacha bo‘ladi. Urug‘ tarkibida yana 36,1% gacha oqsil,
1,8 % gacha zaharli pigment — gossiðol va boshqa moddalar
uchraydi.
Birinchi ajratib olingan moy qo‘ng‘ir-qora rangli, achchiq
bo‘lib, tarkibida juda ko‘p begona moddalar, jumladan, gos-
siðol bo‘ladi. Yog‘ni begona moddalardan tozalash uchun
neytrallash, namlash, quritish, rangsizlantirish, hidini yo‘-
qotish jarayonlari o‘tkaziladi.
Tozalangan moy och-sariq rangdagi o‘ziga xos mazali,
quyuq suyuqlik bo‘lib, yarimquriydigan yog‘larga kiradi. Tar-
kibida 48,2% linol, 26,4% olein, 22,4% palmatin, 2,8%
stearin, 1,2% araxidon kislotalarining glitseridlari bo‘ladi. Moy
3—4° haroratda qotadi.
Ishlatilishi.
Tibbiyotda paxta moyi kungaboqar moyi ka-
bi surtmalar, malhamlar hamda tibbiyot sovuni tayyorlash-
da ishlatiladi. Oziq-ovqat sanoatida va texnikada ham keng
qo‘llaniladi.
HAYVON YOG‘I
 BALIQ MOYI – OLEUM JECORIS
Tibbiyotda ishlatiladigan baliq moyi treska baliqlari (treska,
sayra, pikshi va boshqalar) ning yangi jigaridan olinadi.
Treskaning usti kulrang-qo‘ng‘ir dog‘li, qorni oqimtir bo‘-
ladi, kattalarining uzunligi 1 m, og‘irligi esa 50 kg ga yetadi.
Baliq jigari baliqning umumiy og‘irligining 4—7% ini tashkil
etadi. Tibbiyotda ishlatiladigan baliq moyi olish uchun jigarni

---

100
o‘tdan ajratib olib, suv bilan yaxshilab yuviladi va pardasi olib
tashlanadi. So‘ngra tozalangan jigardan maxsus qozonlarda moy
ajratib olinadi. Treskaning katta-kichikligiga qarab, jigardan 35—
73% gacha yog‘ olish mumkin. Baliq moyi och sariq, tiniq,
quyuq suyuqlik bo‘lib, o‘ziga xos hidi va mazasi bor. Moy spirtda
qiyin, efir va xloroformda yaxshi eriydi.
Baliq moyining zichligi 0,917—0,927, sovunlanish soni
175—196 va yod soni 150—175 ga teng. Kislota soni 2,2 dan ko‘p
bo‘lmasligi kerak. Sifatli yog‘ 0° haroratda 3 soat davomida saq-
langanda cho‘kma hosil qilmasligi kerak.