Farmokognoziya oxiri p65

YOG‘LARNI TAHLIL QILISH USULLARI
Yog‘larni tahlil qilish — ularning mahsulotdagi miqdorini,
ba’zi sifat reaksiyalarini va sifatini belgilovchi o‘zgarmas sonlar —
konstantalarni aniqlashdan iborat.
O‘SIMLIKLARDAGI MOYLAR MIQDORINI ANIQLASH
USULLARI
Moylar o‘simlik organlaridan Sokslet yoki Zaychenko ap-
paratlarida organik erituvchi yordamida ajratib olib aniqlanadi.
So‘ngra organik erituvchi haydaladi va qolgan moyni tortib,
miqdori aniqlanadi yoki o‘simlik organi ekstraksiya qilingach,
tarozida tortib, og‘irligi belgilanadi. Bu og‘irlik moyni ekstraksiya

---

88
qilishdan oldingi og‘irligidan olib tashlansa, tahlil uchun olin-
gan mahsulotdagi moy miqdori kelib chiqadi. Odatda, moylar
miqdori foiz bilan ifodalanadi.
YOG‘LAR UCHUN SIFAT REAKSIYALARI
Yog‘larga quyidagi sifat reaksiyalari xosdir.
1. 
Akrolein reaksiyasi.
Moylarning asosiy qismi glitserinning
yuqori molekulali yog‘ kislotalar bilan hosil qilgan murakkab
efirlari — glitseridlardan iborat. Shu sababli yog‘lar chinligini
aniqlash (identifikatsiya qilish) uchun ular tarkibidagi glitse-
rinni aniqlash kerak. Buning uchun probirkaga 2—3 ml suyuq
(taxminan shuncha miqdorda qattiq yog‘ ham) yog‘ va 3—4 g
kaliy bisulfat (KHSO
4
) solib qizdirilsa, birozdan so‘ng to‘-
yinmagan akril aldegid — akrolein hidi chiqadi. Hosil bo‘lgan
akrolein ko‘z va burunning shilliq pardalarini qitiqlab, aksirti-
radi va ko‘zdan yosh oqizadi.
Yog‘ KHSO
4
bilan qizdirilsa, parchalanib, sof holdagi glit-
serin ajralib chiqadi. Glitserindan ikki molekula suv chiqarib
yuborilsa, akril aldegid hosil bo‘ladi:
Í
Î
glitserin
akrolein
ÑÍ
2
ÎÍ
ÑÍÎÍ
ÑÍ
2
ÎÍ
ÑÍ
2
ÑÍ
Ñ
– 2Í
2
Î
2.