Farmokognoziya oxiri p65

Kimyoviy tarkibi.
Mahsulot tarkibida 0,05 % efir moyi,
0,6–1,09 % flavonoidlar (gesperidin flavon glikozidi va tiliatsin
glikozidi), saponinlar, oshlovchi va shilliq moddalar, karotin
hamda askorbin kislota bo‘ladi. Efir moyi tarkibida farnezol bor.
Ishlatilishi.
Mahsulot ter haydovchi dori sifatida har xil
shamollash kasalliklarida ishlatiladi. Shuningdek, u bakte-
ritsid ta’siriga ega bo‘lgani uchun og‘iz va tomoq shamollash
kasalliklarida og‘iz bo‘shlig‘ini chayqashda qo‘llaniladi.
Dorivor preparati.
Jo‘ka gulining damlamasi, gul briketi.
Mahsulot terlatish uchun qo‘llaniladigan choy-yig‘malar
tarkibiga kiradi.
ZIG‘IR URUG‘I – SEMINA LINI
O‘simlikning nomi.
Zig‘ir — Linum usitatissimum L., zi-
g‘irdoshlar — Linaceae oilasiga kiradi (6-rangli rasm).
Bir yillik o‘t o‘simlik. Poyasi tik o‘suvchi, ingichka, si-
lindrsimon, yuqori qismi shoxlangan. Bargi lansetsimon yoki
chiziqsimon, o‘tkir uchli, tekis qirrali bo‘lib, poyada bandsiz
ketma-ket o‘rnashgan. Gullari poya va shoxlari uchida bo‘ladi,
Kosachabargi, tojbargi hamda changchisi (otaligi) beshtadan,
onalik tuguni esa besh xonali, yuqorida joylashgan. Tojbargi
zangori, tomiri esa changchi iðiga o‘xshab, binafsharangga
bo‘yalgan. Mevasi—10 urug‘li, yumaloq, quruq ko‘sakcha.
Iyun-avgust oylarida gullaydi.
Ekiladigan zig‘ir bir necha xil bo‘lib, uzun tolali hamda
sershoxlisi ahamiyatli hisoblanadi. Uzun tolali zig‘ir asosan
tola, sershoxlisi esa moy olish uchun ekiladi. Uzun tolali zig‘ir-
ning balandligi 60—120 sm bo‘lib, poyasi ko‘p shox chiqar-
maydi, ko‘saklari pishganda ochilmaydi. Sershox zig‘irning ba-
landligi 30—50 sm bo‘lib, ko‘saklari pishganda ochiladi.
Geografik tarqalishi.
Uzun tolali zig‘ir Ukraina, Belorus,
Rossiya Yevropa qismining Markaziy va G‘arbiy viloyatlarida,
sershox zig‘ir esa Ukraina, Belorus, Moldova, Rossiyaning
Yevropa qismining janubiy tumanlarida, G‘arbiy Sibir va
Shimoliy Kavkaz hamda O‘rta Osiyoda o‘stiriladi.

---

61