Farmakologiya

Adrenoretseptorlarga ta’sir etuvchi vositalar
Preparat
-adrenoretseptor

1
-adreno-
retseptor

2
-adreno-
retseptor
Adrenalin
Noradrenalin
Mezaton
Efedrin
Izadrin
Anaprilin
Atenalol
Nebilet
++
+++
+++
++
—
—
—
—
++
+
++
++
+++
+++
+++
+++
++
+
++
++
+++
+++
+
—
«+» belgisi ta’sir kuchini bildiradi.
Adrenalin yuqori dozada yuborilsa, umumiy besaranjomlik,
vahima bosishi, titrash, bosh og‘rig‘i, yurak urishi va boshqa
o‘zgarishlar kuzatiladi.
Noradrenalin gidrotartrat kimyoviy tuzulishi bo‘yicha tabiiy
noradrenalinga mos, farmakologik xossasi bo‘yicha esa
adrenalindan boshqacharoq. Noradrenalinning qo‘zg‘atuvchi
ta’siri, asosan, - adrenoretseptorlarga qaratilgan. Shu sababli
u  -adrenoretseptorlarga ega bo‘lgan a’zolarga (yurak, bronx,
me’da-ichak, ayrim tomirlar) va moddalar almashinuviga deyarli
ta’sir qilmay, faqat va asosan, -adrenoretseptorlik qon
tomirlarni (teri, shilliq parda, qorin bo‘shlig‘idagi ichki a’zolar
va boshqalar) toraytiradi, qon bosimini keskin ko‘taradi (13-
rasm).
Noradrenalinning bunday giðertenziv ta’siri adrenalinnikiga
qaraganda kuchliroq, chunki 
2
-adrenoretseptorli mushak qon
tomirlarga ta’sir etmaydi. Shu sababli noradrenalin tibbiyot
13-rasm.  a — adrenalin (5 mkg/kg) va b — noradrenalinning
(5 mkg/kg) mushuk qon bosimiga ta’siri.
a
b

---

109
amaliyotida, asosan, giðertenziv preparat sifatida, qon bosimi
tushib ketgan hollarda (giðotoniya, shok, kollaps) faqat vena
yoki arteriyaga bevosita, tomchilab (plazmaning o‘rnini bosa-
digan va shokka qarshi suyuqliklar bilan birga) yuboriladi. Uni
teri ostiga yoki mushaklar orasiga yuborish man etilgan. Chunki
u to‘qima qon tomirlarini toraytirib, to‘qimani qon bilan
ta’minlanishini buzib shikast yetkazishi mumkin.