Farmakologiya

Adrenoretseptorlarning a’zolarda joylashishi va ularning samarasi
Organlar
Adrenore-
tseptorlar
Samarasi
1. Yurak:


miokard

1
Qisqarish   kuchining  oshishi
(ijobiy  inotrop)


sinus  tuguni

1
Impuls  chiqishini  oshiradi
(ijobiy  xronotop)

atrioventrikular
tugun

1
Impuls  o‘tishini  tezlashtiradi
2.  Tomirlarning silliq
mushaklari:

teri  va  shilliq  parda

Qisqaradi,   tomir   torayadi

qorin  bo‘shlig‘idagi
organlar

Qisqaradi,   tomirlar  torayadi

skelet  mushaklari

2
Bo‘shashadi,   tomirlar
kengayadi,   qisqaradi,
tomirlar   torayadi
Miya  tomirlari

2
,    

Bo‘shashadi,   kengayadi,
qisqaradi,   torayadi
Yirik  koronar   qon
tomirlari

Bo‘shashadi,   kengayadi,
qisqaradi,   torayadi
Mayda  koronar   qon
tomirlari

1
Bo‘shashadi,   kengayadi
3.  Silliq  mushaklar:

bronxlar

me’da-ichak

2

2
Bo‘shashadi,   kengayadi
Bo‘shashadi,  harakat  susayadi
4.  Ko‘z  rangdor
pardasining  radial
mushaklari

Qisqaradi,   qorachiq
kengayadi
Modda  almashinuvi
5.  Glikogenoliz
jigarda

2
Giðerglikemiya
Glikogenoliz
mushaklarda

2
Laktatsedemiya
6.  Fosforilazaning
faolligi

2
Oshadi

---

105
Ushbu adrenoretseptorlarning mohiyati va ahamiyati
shundan iboratki, ularga faqat mediator adrenalin va
noradrenalingina emas, balki bemorlarga yuboriladigan bir
qator dori preparatlari ham tanlab ta’sir etadi. Boshqacha
aytganda, turli dori moddalarining davo qilish ta’siri ushbu
adrenoretseptorlar orqali amalga oshiriladi. Adrenoretseptorlarga
ta’sir ko‘rsatadigan ushbu preparatlar jumlasiga kimyoviy
tuzilishi, olinishi va ishlatilishi har xil bo‘lgan bir qator dori
vositalari kiradi. Ularning farmakologik ta’siri, ta’sir mexanizmi
va buyurilishi bir xil emas. Adrenoretseptorlarga ta’sir etadigan
preparatlar farmakologik xossasi va kor qilish joyiga ko‘ra
quyidagi guruhlarga bo‘linadi (5-jadval):
I. Adrenomimetiklar—adrenoretseptorlarni qo‘zg‘atuvchi
vositalar:
a)   va  - adrenoretseptorlarni qo‘zg‘atuvchi preparatlar—
adrenalin, efedrin;
b) -adrenostimulatorlar — noradrenalin, gidrotartrat,
mezaton, fetanol;
d)  - adrenostimulatorlar — izadrin, orsiðrenalin sulfat,
fenoterol, berodual, salbutamol, salmeterol.
II. Adrenoblokator—adrenoretseptorlarni to‘suvchi prepa-
ratlar:
a) - adrenoblokator—digidroergotamin, digidroergotoksin,
sinepres, vazobral, fentolamin, tropafen, pirroksan, butirok-
san;
- adrenoretseptorlarni tanlab to‘suvchi preparatlar—prazo-
zin, terazozin, alfuzozin, doksazozin.
b)  
1
 va 
2
-adrenoblokatorlar—anaprilin, oksiðrenolol,
pin-dolol, bopindolol, nadolol, timolol.
Kardioselektiv  
1
- adrenoblokatorlar—atenolol, metoprolol,
talinolol, bisoprolol, bitoksolol;
d) „Gibrid“ (+) adrenoblokatorlar—labetalol, prokso-
dolol, karvedilol.