Farmakologiya va klinik farmatsiya

Suyaklarning usishi. YOshlik va usmirlik davrida odamlarning suyaklari uzunasiga va eniga usadi. Skeletning umumiy shakllanishi 22-25 yoshlarda borib tugaydi. Suyaklarning eniga usishi suyak ust pardasining xujayralari bulinib kupayish xisobigadir. Suyak usishining biologik aktiv moddalar ta’minlab turadi. Masalan, gipofizdan ajratiladigan ustiruvchi garmon. Bu garmonning tankisligi bolada buyining usishi sustligi kuzatiladi. Bunday odamlar 5-6 yoshdan baland buyili bulmay, pakana bulib koladilar. Agar yoshlikda bu garmon kup mikdorda ishlab chikilgan bulsa, gigant odam uning buy 2 m va undan yukori buladi.

Gipofizning funksiyasi oshganda katta odamlarda xam tananing ayrim kismlarining usishi, kattalashishi kuzatiladi, jumladan, kul barmoklari, oyok barmoklarini va x- Katta odamlarda suyaklar usmaydi, kalinlashmaydi, lekin suyak tukimasining yangilanib turishi butun xayoti davomida yuz beradi. Bu tukimaning skeletga yuklangan ogirlikka karab moslashish xususiyati bor. Masalan, balet rakkosaning oyoklaridagi katta barmoklarning suyaklari kalinlashgan va ichidagi govak moddasi kengaygan. Buning xisobiga u engil va rakkosa ana shu suyak barmoklariga tayanadi. Skeletga kanchalik ogirlik tushsa, suyak tukimasining yangilanish jarayoni shunchalik tez buladi. Buning okibatida suyak tukimasi mustaxkamlanadi. SHuning uchun suyaklar rivojlanishi, usishi davrida fizik mexnatni tugri tashkil kilish va jismoniy tarbiya bilan muntazam shugullanib borishi kerak.suyak tarkibini organik va anorganik moddalar tashkil etadi. Suyakni kuydirganda undan barcha organik moddalar yonib ketadi. Natijada suyak juda sinuvchan va murt bulib koladi. Anorganik moddalar suyakka katiklik bersa, organik moddalar egiluvchanlik va elastiklik xususiyatlarini beradi. Anorganik moddalar bulmish SaS0₃ va Sa₃(R0₄)₂ tuzlarini suyakdan kuyidagicha olib tashlanadi: buning uchun sutka davomida suyakni 10% NS1 kislota eritmasida saklash kerak. Demak, xulosa kilib aytganda suyaklarning tulik pishikligi ta’minlanadi. YAnada pishikrok suyaklar bu katta odamlarda, ammo kari odamda emas.