Farg’ona viloyati Uchko’prik tumani xtb bo’limi 11-umumiy o’rta ta’lim maktabi

2. O’tilgan mavzular asosida o’quvchilar bilimini baholash
A) Darsda sinfdagi o’quvchilar 2 ta guruhga bo’lingan holda o’tirib olishadi va har bir guruhdan chaqqon va o’z navbatida faol o’quvchi guruh hisobchisi etib tayinlanadi va hisobchiga dars davomida o’z guruhidagi o’quvchilarning ishtirokini maxsus tayyorlangan varaqqa belgilab borishi va ularga ballar qo’yib borish vazifasi yuklatiladi .
B) Aqliy hujum – bu usulga asosan o’quvchilar aqliga hujaum qilinadi , bu usul “Muzyorar” metodlar guruhiga kirib o’quvchilarni dars boshidanoq faol bo’lishga undaydi. O’quvchilarga quyidagi savollar bilan murojaat qilish mumkin :
1.Qo’ng’irbosh mevasining og’irligi qancha?
2.Avtoxor o’simliklarga qaysi o’simliklar misol bo’la oladi?
C) Qaysi biri ortiqcha – bunda o’quvchilarga kartochka beriladi. Kartochkada savol va uning 4 ta javobi bo’ladi lekin javoblardan bittasi noto’g’ri ya’ni ortiqcha o’quvchi shu ortiqcha javobni topishi kerak. Masalan :

Avtoxor o’simliklarni aniqlang?	Xina
	Yorongul
	Burchoq
	Qoqio’t

D) Klaster – bunda har bir guruh o’ziga berilgan aylana ichidagi so’zga xos xususiyatlarni atrofiga yozib chiqishi kerak.
3. Yangi mavzu bayoni:

• 
  Urug‘ - urug‘li o‘simliklarning ko‘payish organi. U mur- tak, endosperm va po‘stdan iborat.
  
• 
  Har bir o‘simlikning urug‘i o‘ziga xos tuzilgan. 0‘sim- liklar urug‘pallasi soniga qarab bir va ikki urug‘pallali o‘simliklarga bo‘linadi.
  
• 
  Ikki urug‘pallali o‘simliklar urug‘ining murtagi ikki urug‘pallali bo‘ladi. Murtak ildizcha, poyacha, kurtak- cha va ikkita urug‘pallabargdan tashkil topgan. Urug‘i ik- kita urug‘pallaga ega bo‘lgan o‘simliklar ikki urug‘pallali o‘simliklar deyiladi.
  
• 
  G‘o‘za chigit (urug‘)i ustidan qalin yog‘ochsimon qo- biq bilan o‘ralgan. Bu qobiq hujayralarida juda uzun tuklar, ya’ni tolalar joylashgan. ostida Yog‘ochsimon qobiq oq va yupqa po‘st, uning ostida esa qat-qat bo⁴lib joylashgan ikki urug‘pallali murtak o‘mashgan (54-rasm).
  
• 
  Udd urug‘pallali o‘simliklar urugiari yer yuziga ikkita imig‘palla bargi bilan chiqadi.
  
• 
  Bir urug‘pallal o⁶simliklarning urug‘i ikki urug‘pal- lali о⁴simliklamikidan keskin farq qiladi. Bir nrug⁽pallali o^csimliklaming urug‘i urug‘ po^csti, murtak (boshlang‘ich il- dizcha, poyacha, kurtakcha va bitta urug^cpalla), endosperm- dan tashkil topgan. Ularga bug‘doy, arpa, suli, makkajo‘xori kabi o‘simliklar kiradi.
  
• 
  Yer yuzida eng ko‘p tarqalgan bir urug‘pallali o‘simlik- lardan biri bug'doydir. Bug‘doyning urug‘ (don)i cho‘ziq shaklda. Uning sirti yupqa sariq po‘st bilan qoplangan. Bu po‘st qo‘shilib o'sgan ikkita qobiqdan iborat. Tashqisi meva qobig‘i, ichkisi esa urug‘ po‘sti hisoblanadi. Bug‘doy, arpa, javdar, suli, sholi, makkajo‘xori kabi o‘simliklaming urug‘i don deb yuritiladi. Urug‘ning aksariyat qismi endosperma - oziq moddalar to‘plamini tashkil etuvchi hujayralardan iborat.
  
• 
  Urug⁶ning tarkibi. 0‘simliklaming turiga qarab urug‘ning tarkibi har xil bo‘ladi. Urug‘ tashqaridan quruq bo‘lib ko‘rinishiga qaramay, iming tarkibida oz miqdorda suv bo‘ladi. Buni bilish uchim probirkaga bug‘doy yoki boshqa o^csimlik urug‘idan solib, uni alanga ustida tutib qiz- diring. Oradan ko‘p vaqt o‘tmay, probirka devorida hosil bo‘lgan suv tomchilarini ko‘rish mumkin. Agar urug‘ni qiz- dirish davom ettirilsa, u tutay boshlaydi, kuygan hid tara- ladi, urug‘ qorayib, yorilib-yorilib ketadi. Bunda urug‘ning asosiy qismini tashkil etgan organik moddalar kuyadi. Urug‘ asta-sekin kuyib, probirka ostida kul qoladi. Bu kul mineral moddalardan iborat.
  
• 
  Urug‘lar tarkibidagi organik moddalar turli birikmalar shaklida bo‘ladi. Bularga kraxmal, oqsil va moylar kiradi.
  
• 
  Bug‘doy, makkajo‘xori va boshqa donli o‘simliklar urug‘ida kraxmal nihoyatda ko‘p bo‘ladi. Loviya, mosh va no‘xatda oqsil ko‘p uchraydi. Yong‘oq, bodom, o‘rik, shaf- toli va yeryong‘oq mag‘zida, kungaboqar pistasi va g‘o‘za chigitida moy ko‘p bo‘ladi. Urug‘lar tarkibidagi oziq mod­dalar urug‘palla va endospermada saqlanadi.
  
• 
  Bug‘doy urug‘i endospermasining yupqa kesigiga mik- roskopda qaralsa, u hujayralardan tashkil topganligini ko‘rish mumkin. Bu hujayralarda kraxmal va ko‘p sonli oq­sil donachalari bo‘ladi. Ayrim urug‘lar tarkibida efir moy- lari (zira, shivitda) va zaharli moddalar (mastak, achchiq bodom, shaftoli va kampirchoponda) saqlanadi.
  
• 
  
•