Farg‘ona shahar 25-umumiy o‘rta ta’lim maktabi. R. T. Kalonov
Download 5,1 Mb. Pdf ko'rish
|
metodik qòllanma 10-11
|
IV bob. ELEKTROMAGNIT TO`LQINLAR VA TO`LQIN OPTIKASI ELEKROMAGNIT TO`LQINLAR ω = 2πν − siklik chastota ν = 𝜔 2𝜋 − chastota 𝜆 = 𝜗 𝜈 − to`lqin uzunligi 𝜗 = 𝑐 𝑛 − elektromagnit to`lqinining muhitda tarqalish tezligi 𝑛 = √𝜀𝜇 − muhitning absolyut sindirish ko`rsatkichi 𝜗 = 𝑐 √𝜀𝜇 − elektromagnit to`lqininlarng muhitda tarqalish tezligi 𝜗 = 𝜆𝜈 − elektromagnit to`lqininlarng muhitda tarqalish tezligi 𝜗 = 𝜆 𝑇 − elektromagnit to`lqininlarng muhitda tarqalish tezligi 𝜗 = 𝜆𝜔 2𝜋 − elektromagnit to`lqininlarng muhitda tarqalish tezligi 𝜆 = 𝑙 𝑁 − 𝑙 uzunlidagi masofada N ta to`lqin joylashsa 𝑁 = 𝑙 𝜆 − 𝑙 uzunlidagi masofada N ta to`lqin joylashsa 𝑁 = 𝑙𝜈 𝑐 − 𝑙 uzunlidagi masofada N ta to`lqin joylashsa I M P U L S. 10-11-F I Z I K A . 2 0 1 8. QO`LLANMADAN NUSXA KO`CHIRIB SOTISH MAN QILINADI. 140 𝑁 = 𝑙𝜈𝑛 𝑐 − 𝑙 uzunlidagi masofada N ta to`lqin joylashsa G`altak induktivligi va kondensator si`g`imi orasidagi munosabatlar: 𝜆 = 2𝜋𝑐√𝐿𝐶 ; 𝐿 = 𝜆 2 4𝜋 2 𝑐 2 ∙𝐶 ; 𝐶 = 𝜆 2 4𝜋 2 𝑐 2 ∙𝐿 𝜆 2 𝜆 1 = √ 𝐶 2 𝐶 1 − g`altakning induktivligi o`zgarmaganda 𝐶 2 𝐶 1 = ( 𝜆 2 𝜆 1 ) 2 − g`altakning induktivligi o`zgarmaganda 𝜆 2 𝜆 1 = √ 𝐿 2 𝐿 1 − g`altakning sig`imi C o`zgarmaganda 𝐿 2 𝐿 1 = ( 𝜆 2 𝜆 1 ) 2 − g`altakning sig`imi C o`zgarmaganda 𝜆 2 𝜆 1 = √ 𝐿 2 𝐶 2 𝐿 1 𝐶 1 − g`altakning sig`imi C va induktivlik o`zgarganda Δ𝑥 = 𝜆 2𝜋 Δ𝜑 − ikki to`lqin fazalar farqi bo`yicha yo`llar farqi Δ𝑥 = 𝜗 2𝜋𝜈 Δ𝜑 − ikki to`lqin fazalar farqi bo`yicha yo`llar farqi Δ𝜑 = 2𝜋 𝜆 Δ𝑥 − ikki to`lqin yo`llar farqi bo`yicha fazalar farqi Δ𝜑 = 2𝜋𝜈 𝜗 Δ𝑥 − ikki to`lqin yo`llar farqi bo`yicha fazalar farqi 𝜗 = 𝐸 𝐵 − elektromagnit to`lqining tarqalish tezligi 𝑆 = 𝑐𝑡 2 − radiolakatorning obyektni sezish uzoqligi 𝑆 = 𝑐𝑡 2𝑁 − t vaqtda N ta impuls chiqayotgan bo`lsa, radiolakatorning obyektni sezish uzoqligi 𝑛 = 𝑐 𝜗 − muhitning nur sindirish ko`rsatishi 𝑛 − muhitning absolyut sindirish ko`satkichi 𝜀 − muhitning dielektrik singdiruvchanligi 𝜇 − muhitning magnit kirituvchanligi 𝜆 − yorug`likning muhitdagi to`lqin uzunligi 𝜆 0 − yorug`likning vakumldagi to`lqin uzunligi 𝜗 − yorug`likning muhitda tarqalish tezligi 𝐿 − kondensator induktivligi 𝐶 − kondensator sig`imi Δ𝜑 − fazalar farqi Δ𝑥 − yo`llar farqi 𝜈 − chastota 𝑇 − davr 𝜔 − siklik chastota 𝑐 = 2 997 924 58 𝑚 𝑠 − yorug`likning vakuumdagi tezligi I M P U L S. 10-11-F I Z I K A . 2 0 1 8. QO`LLANMADAN NUSXA KO`CHIRIB SOTISH MAN QILINADI. 141 𝑐 = 3 ∙ 10 8 𝑚 𝑠 − yorug`likning vakuumdagi tezligi FOTOMETRIYA ELEMENTLARI Ф = 𝑊 𝑡 − yorug`lik oqimi, o`lchov birligi 𝑙𝑦𝑚𝑒𝑛 (𝑙𝑚) ; 1𝑙𝑚 = 1𝑐𝑙 ∙ 𝑠𝑟 ∆Ω = ∆𝑆 𝑟 2 − fazoviy burchak , o`lchov birligi 𝑠𝑡𝑒𝑟𝑎𝑑𝑖𝑎𝑛 (𝑠𝑟) ∆Ω = 4𝜋𝑟 2 𝑟 2 = 4𝜋 − sfera uchun fazoviy burchak 𝐼 = Ф ∆Ω − yorug`lik kuchi , o`lchov birligi (𝑘𝑎𝑛𝑑𝑒𝑙𝑎), 1𝑘𝑑 = 1 𝑙𝑚 𝑠𝑟 𝐼 = Ф 𝑆 = 𝑃 𝑆 − nurlanish intensivligi, o`chov birligi ( 1 𝑊 𝑚 2 ) 𝐸 = Ф 𝑆 − yoritilganlik, o`lchov birligi 1𝑙𝑥 = 1 𝑙𝑚 𝑚 2 (luks) 𝐸 0 = 𝐼 𝑅 2 − yoritilganlik 𝐸 = 𝐸 0 𝑐𝑜𝑠𝛼 − yoritilganlik 𝐸 = 𝐼 𝑅 2 − yoritilganlik 𝐸 = 𝐼 𝑅 2 𝑐𝑜𝑠𝛼 − yoritilganlik 𝐵 = 𝐼 Δ𝑆 − ravshanlik, o`lchov birligi 𝑛𝑖𝑡 (𝑛𝑡); 1𝑛𝑡 = 1 𝑐𝑑 𝑚 2 Ф 0 = 4𝜋𝐼 − 𝐼 1 𝐼 2 = 𝑟 1 2 𝑟 2 2 − Ф − yorug`lik oqimi ∆Ω − fazoviy burchak 𝐼 − yorug`lik kuchi 𝐼 − nurlanish intensivligi 𝐵 − ravshanlik 𝑅 – manbagacha bo`lgan masofa 𝐸 − yoritilganlik YORUG`LIKNING TO`LQIN HOSSALARI 𝜆 = 𝑐 𝜈 – yorug`likning to`lqin uzunligi 𝑛 = 𝑐 𝜗 – nur sindirish ko`rsatishi 𝑠𝑖𝑛𝛼 𝑠𝑖𝑛𝛾 = 𝑛 2 𝑛 1 − yorug`likning sinish qonuni 𝑠𝑖𝑛𝛼 𝑠𝑖𝑛𝛾 = 𝑛 12 − yorug`likning sinish qonuni 𝑠𝑖𝑛𝛼 𝑠𝑖𝑛𝛾 = 𝜗 1 𝜗 2 − yorug`likning sinish qonuni 𝑠𝑖𝑛𝛼 𝑠𝑖𝑛𝛾 = 𝜆 1 𝜆 2 − yorug`likning sinish qonuni I M P U L S. 10-11-F I Z I K A . 2 0 1 8. QO`LLANMADAN NUSXA KO`CHIRIB SOTISH MAN QILINADI. 142 𝑛 2 𝑛 1 = 𝑛 12 − nur sindirish ko`rsatkichi 𝜗 1 𝜗 2 = 𝑛 2 𝑛 1 − yorug`liknin muhitdagi tarqalish tezligi va sindirish ko`rsatishi orasidagi munosabat 𝜗 = 𝑐 𝑛 – yorug`likning muhitdagi tezligi 𝜗 = 𝑐 √𝜀𝜇 – yorug`likning muhitdagi tezligi 𝑛 1 𝑠𝑖𝑛𝛼 0 = 𝑛 2 𝑠𝑖𝑛90° − to`la ichki qaytish hodisasi 𝑠𝑖𝑛𝛼 0 = 𝑛 2 𝑛 1 − to`la ichki qaytish hodisasi 𝑠𝑖𝑛𝛼 0 = 1 𝑛 − ikkinchi muhit vacuum yoki havo bo`lganda, to`la ichki qaytish hodisasi 𝑑 ∙ 𝑠𝑖𝑛𝜑 = 𝑘𝜆 − difraksion panjara maksimumlar sharti 𝑑 = (𝑎 + 𝑏) − difraksion panjara doimiysi 𝑑 = 𝑙 𝑁 − difraksion panjara doimiysi 𝜑 = 𝛼 2 − maksimumlar shartidagi burchak 𝑘 𝑚𝑎𝑥 = [ 𝑑 𝜆 ] − kuzatilishi kerak bo`lgan eng kata tartib 𝑁 𝑚𝑎𝑥 = 2 ∙ [ 𝑑 𝜆 ] + 1 − maksimumlar sonini topish 𝑑 ∙ 𝑥 √𝐿 2 +𝑥 2 = 𝑘𝜆 − maksimumlar sharti 𝜆 = 𝑑∙𝑠𝑖𝑛𝜑 𝑘 − difraksion panjara yordamida to`lqin uzunligini topish 𝜆 = 𝑑 𝑘 ∙ 𝑥 √𝐿 2 +𝑥 2 − difraksion panjara yordamida to`lqin uzunligini topish 𝑙 𝑁 ∙ 𝑠𝑖𝑛𝜑 = 𝑘𝜆 − difraksion panjara yordamida to`lqin uzunligini topish 𝜆 = 𝑙∙𝑠𝑖𝑛𝜑 𝑘𝑁 − difraksion panjara yordamida to`lqin uzunligini topish 𝜆 = 𝑙 𝑘𝑁 ∙ 𝑥 √𝐿 2 +𝑥 2 − 𝑑 ifraksion panjara yordamida to`lqin uzunligini topish 𝑑 ∙ 𝑠𝑖𝑛𝜑 = (2𝑘 + 1) ∙ 𝜆 2 − difraksion panjarada minimumlar sharti 𝑐 − yorug`likning vakuumdagi tezligi 𝜆 − yorug`likning to`lqin uzunligi 𝜈 − yorug`lik chastotasi 𝑛 1 − birinchi muhitning absolyut nur sindirish ko`rsatkichi 𝑛 2 − ikkinchi muhitning absolyut nur sindirish ko`rsatkichi 𝑛 − nur sindirish ko`rsatkichi 𝑠𝑖𝑛𝛼 − tushish burchagi 𝑠𝑖𝑛𝛾 − sinish burchagi 𝑠𝑖𝑛𝛼 0 − to`la ichki qaytishning chegaraviy burchagi 𝜗 1 − yorug`likning birinchi muhitdagi tezligi I M P U L S. 10-11-F I Z I K A . 2 0 1 8. QO`LLANMADAN NUSXA KO`CHIRIB SOTISH MAN QILINADI. 143 𝜗 2 − yorug`likning birinchi muhitdagi tezligi 𝜀 − dielektrik singdiruvchanlik 𝜇 − magnit singdiruvchanlik 𝜆 − to`lqin uzunligi 𝑘 − kuzatilayotgan maksimum (minimum) tartibi 𝑘 𝑚𝑎𝑥 − kuzatilayotgan maksimum tartibi 𝐿 − difraksion panjaradan ekrangacha bo`lgan masofa 𝑁 − difraksion panjaradagi shtrixlar soni 𝑙 − difraksion panjara uzunligi 𝑎 − difraksion panjaradagi tirqish kengligi 𝑏 − difraksion panjaradagi to`siqning kengligi 𝑁 𝑚𝑎𝑥 − maksimumlar soni 𝜑 − markaziy maksimumning ko`rinish burchagi 𝛼 − bir xil maksimumlar orasidagi burchak 𝑥 − markaziy maksimumdan k tartibli maksimumgacha bo`lgan masofa Masala ishlash namunasi 1.Ochiq tebranish konturidagi kuchlanish 𝑖 = 0,3𝑠𝑖𝑛 5 · 10 5 𝜋𝑡 qonuni bo`yicha o`zgaradi. Havoda tarqalayotgan elektromagnit to`lqinning uzunligi λ ni aniqlang. 1.B-n: formula 𝜔 = 5 ∙ 10 5 𝜋 ∙ 𝑠 −1 𝜔 = 2𝜋𝜈 ; 𝜈 = 𝜔 2𝜋 ; 𝜆 = 𝑐 𝜈 ; 𝜆 = 2𝜋𝑐 𝜔 𝑐 = 3 ∙ 10 8 𝑚 𝑠 yechish 𝑡𝑜𝑝𝑖𝑠ℎ 𝑘: 𝜆−? 𝜆 = 2∙𝜋∙ 3∙10 8𝑚 𝑠 5∙10 5 ∙𝜋∙𝑠 −1 = 1200𝑚 ; javob: 𝜆 = 1200𝑚 . I M P U L S. 10-11-F I Z I K A . 2 0 1 8. QO`LLANMADAN NUSXA KO`CHIRIB SOTISH MAN QILINADI. 144 2. Elektromagnit to`lqinlar qandaydir bir jinsli muhitda 2·10 8 m/s tezlik bilan tarqalmoqda. Agar elektromagnit to`lqinlarning chastotasi 1MHz bo`lsa, uning to`lqin uzunligi nimaga teng? 2.B-n: formula 𝜗 = 2 ∙ 10 8 𝑚 𝑠 𝜆 = 𝜗 𝜈 𝜈 = 1𝑀𝐻𝑧 = 10 6 𝐻𝑧 yechish 𝑡𝑜𝑝𝑖𝑠ℎ 𝑘: 𝜆−? 𝜆 = 2∙10 8𝑚 𝑠 10 6 𝐻𝑧 = 200𝑚 javob: 𝜆 = 200𝑚 . 3. Radiolokator to`lqin uzunligi 15 sm bo`lgan elektromagnit to`lqin vositasida ishlaydi va har sekundda 4000 impuls chiqaradi. har bitta impulsning davomiyligi 2 μs. har bir impulsda qancha tebranish bo`lishini va radiolokator yordamida qanday eng kichik masofadagi nishonni aniqlash mumkinligini toping. 3.B-n: formula 𝜆 = 15𝑠𝑚 = 15 ∙ 10 −2 𝑚 𝑁 = 𝜏𝑐 𝜆 ; 𝑁 = 𝜗𝑇 𝐿 𝑚𝑎𝑥 = 1 2 𝑐 ( 1 𝑛 − 𝜏) 𝑛 = 400 yechish 𝜏 = 2𝜇𝑠 = 2 ∙ 10 −6 𝑠 𝑁 = 2∙10 −6 𝑠 ∙ 3∙10 −8𝑚 𝑠 15∙10 −2 𝑚 = 4 ∙ 10 3 = 4000 𝑐 = 3 ∙ 10 −8 𝑚 𝑠 𝐿 𝑚𝑎𝑥 = 1 2 ∙ 3 ∙ 10 −8 𝑚 𝑠 ( 1 4000 − 2 ∙ 10 −6 𝑠) ≈ 𝑡𝑜𝑝𝑖𝑠ℎ 𝑘: 𝑁−? 𝐿 𝑚𝑎𝑥 −? ≈ 37,5𝑘𝑚 javob: 𝑁 = 4000 ; 𝐿 𝑚𝑎𝑥 = 37,5𝑘𝑚 . 4. Difraksion panjaraga to`lqin uzunligi 500 nm bo`lgan monoxromatik yorug`lik tushmoqda. ikkinchi tartibli spektr 300 burchak ostida ko`rinsa, shu panjaraning doimiysi nimaga teng? 4.B-n: formula 𝜆 = 500𝑛𝑚 = 5 ∙ 10 −7 𝑚 𝑑𝑠𝑖𝑛𝜑 = 𝜆𝑛 ; 𝑠𝑖𝑛30° = 0,5𝑟𝑎𝑑; 𝑑 = 𝜆𝑛 𝑠𝑖𝑛𝜑 𝑛 = 2 yechish 𝛼 = 𝜑 = 30° 𝑑 = 5∙10 −7 𝑚 ∙2 𝑠𝑖𝑛30° = 1∙10 −6 0,5 = 2 ∙ 10 −6 𝑚 𝑡𝑜𝑝𝑖𝑠ℎ 𝑘: 𝑑−? javob: 𝑑 = 2 ∙ 10 −6 𝑚 . 5. linzaning nur sindirish ko`rsatkichi qizil nur uchun 1,5 ga, binafsha nur uchun 1,52 ga teng. linzaning ikkala tomoni bir xil egrilik radiusiga teng bo`lib, 1 m ga I M P U L S. 10-11-F I Z I K A . 2 0 1 8. QO`LLANMADAN NUSXA KO`CHIRIB SOTISH MAN QILINADI. 145 teng. Qizil va binafsha nurlar uchun linzaning fokus masofalari orasidagi farqni aniqlang. 5.B-n: formula 𝑛 𝑞 = 1,5 1 𝐹 = (𝑛 − 1) 2 𝑅 ; 𝐹 𝑞 = 𝑅 2(𝑛 𝑞 −1) ; 𝐹 𝑏 = 𝑅 2(𝑛 𝑏 −1) 𝑛 𝑏 = 1,52 ∆𝐹 = 𝐹 𝑞 − 𝐹 𝑏 𝑅 = 1𝑚 yechish 𝑡𝑜𝑝𝑖𝑠ℎ 𝑘: ∆𝐹−? 𝐹 𝑞 = 1𝑚 2∙(1,5−1) = 1𝑚 ; 𝐹 𝑏 = 1𝑚 2∙(1,52−1) = 0,961𝑚 ∆𝐹 = 1𝑚 − 0,961𝑚 = 0,039𝑚 = 3,9𝑠𝑚 javob: ∆𝐹 = 3,9𝑠𝑚 . 6. Nuqtaviy manbaning yorug`lik kuchi 100 kd ga teng. Manbadan chiqayotgan to`la yorug`lik oqimini toping. 6.B-n: formula yechish 𝐼 = 100𝑘𝑑 Ф = 4𝜋𝐼 Ф = 4 ∙ 3,14𝑟𝑎𝑑 ∙ 100𝑘𝑑 = 1256𝐿𝑚 𝑡𝑜𝑝𝑖𝑠ℎ 𝑘: Ф−? Download 5,1 Mb. Do'stlaringiz bilan baham:
|
kiriting | ro'yxatdan o'tish
Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha
yuklab olish
Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha
yuklab olish