Farg’ona politexnika instituti Kimyo texnalogiya fakulteti

O‘z-o‘zidan harakat yo butun tabiatga, yo uning yuksak darajada uyushgan tarkibiy qismi – tirik organizm va

• O‘z-o‘zidan harakat yo butun tabiatga, yo uning yuksak darajada uyushgan tarkibiy qismi – tirik organizm va
• jamiyatga xos xususiyatdir. Qotib qolgan materiyaga mansub ayrim narsa yoki ob‘ektga nisbatan o‘z-o‘zidan
• harakat, o‘z-o‘zidan rivojlanish holati xos deb aytish o‘rinli emas. CHunki, ushbu ob‘ektni muayyan element
• sifatida o‘z ichiga olgan tabiat o‘z-o‘zidan rivojlanuvchi yaxlit tizim hisoblanadi.
• O‘z-o‘zidan harakat biron-bir narsaning unga ichdan (immanent tarzda) xos bo‘lgan omillar ta‘sirida
• o‘zgarish va rivojlanish jarayonlarini ifodalovchi kategoriya sifatida amal qiladi. «O‘z-o‘zidan harakat»
• tushunchasi butun borliqning substantsional negizi sifatidagi materiya harakat va o‘zgarish jarayoni yuz
• berayotganida o‘z faolligining pirovard sababi sifatida amal qiladi. O‘z-o‘zidan harakat shakli sifatidagi faollik
• sirtdan olib kirilgan tashqi kuch sifatida tushunilmasligi kerak. SHu munosabat bilan: «Bu qanday yuz berishi
• mumkin?», degan savol yaxshi rivojlanmagan, nodialektik tafakkur uchun ancha mushkul masala hisoblanadi.
• SHakllanish jarayonini qadimgi mashhur «panta rei» – «hamma narsa oqadi» ta‘rifida ifodalagan Geraklit
• an‘anasiga, shuningdek, nemis faylasufi F.Gegelga xos yetuk metodologiyaga ko‘ra, o‘z-o‘zidan harakatning
• manbai ziddiyat hisoblanadi.

XIX asr oxirlarida materiyaning harakat shakllari tasnifi ishlab chiqilayotganida, ilmiy davralarda fanlarni

• XIX asr oxirlarida materiyaning harakat shakllari tasnifi ishlab chiqilayotganida, ilmiy davralarda fanlarni
• tasniflashga nisbatan kontcha yondashuv shakllangan edi. pozitivizm asoschisi O.Kont har bir fan predmet ini
• materiya harakatining alohida shakli tashkil etishi, turli fanlarning ob‘ektlari esa bir-biridan keskin farq qilishiga
• ishonchi komil edi (mexanika, fizika, kimyo, biologiya, sotsiologiya va hokazo). Mazkur muvofiqlik fanlarni
• muvofiqlashtirish tamoyili deb nomlandi. Bunda turli fanlar o‘rganadigan ob‘ektlar bir-biri bilan qanday
• bog‘langanligi va bir-biriga o‘tishiga e‘tibor berildi. Quyidan oliyga, oddiydan murakkabga sari yuksalib boradigan
• harakatlanuvchi materiyaning progressiv rivojlanish jarayonini aks ettirish g‘oyasi tug‘ildi. Mexanika fizika bilan
• bog‘lanishi va unga o‘tishi, fizika kimyoga, kimyo biologiya va ijtimoiy fanlarga o‘tishini nazarda tutuvchi
• yondashuv (mexanika
• fizika
• kimyo
• biologiya ijtimoiy fanlar) subordinatsiya tamoyili deb nomlanadi.